УИХ дахь “Шударга ёс” эвслийн бүлгийн ээлжит хурлаар Орон нутгийн сонгуулийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах болон “Шударга ёс” эвслийн нэрээр УИХ-д орж ирэх гишүүний тангаргийг өргүүлж, бүрэн эрхийг нь баталгаажуулах талаар хэлэлцсэн байна. Тус эвслийн бүлгийн дэд дарга О.Баасанхүүгээс дараах зүйлийг тодруулав. -“Шударга ёс” эвслийн бүлгийн хурлаар гол нь ямар асуудал хэлэлцэв? -Ерөнхийдөө Орон нутгийн сонгуулийн тухай хууль, эвслийн бүлгийн 11 дэх гишүүнийг УИХ-д оруулж ирэх асуудлыг хэлэлцсэн. Мөн бүлгийн гишүүдийн хувьд хууль санаачлахдаа тодорхой хэмжээнд бүлэгтээ мэдээлэх, аль болох олонхийн дэмжлэг авах байдлаар асуудлуудаа шийдвэрлүүлье гэж ярьсан. Миний хувьд, Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулийн 79-ийн гуравт өөрчлөлт оруулах талаар өнөөдөр Засгийн газарт өргөн мэдүүлнэ. Энэ асуудлыг ерөнхий чиглэлийн хувьд бүлэг дэмжиж, холбогдох хүрээнд нь авч хэлэлцэхээр болсон. Үүнээс гадна, цаг үеийн чухал асуудлуудыг ч ярилцлаа. 2011 оны есдүгээр сарын 7-нд УИХ-ын 20 гишүүн Оюутолгойн гэрээг өөрчлөх талаар мэдүүлж байсан. Тэднээс одоо 10 гаруй нь УИХ-ын танхимд сууж, Засгийн газарт байр сууриа илэрхийлж байгаа шүү дээ. Тухайлбал УИХ-ын дарга, Байгаль орчны байнгын хорооны дарга, Хууль зүйн сайд, Уул уурхайн сайд нар нэгэнт энд байгаа учраас уг асуудлыг дахин авч хэлэлцье гэж тодорхой түвшинд яригдаж байна. -Дэд сайдуудын томилгооны асуудлыг хөндөв үү? -Мэдээж эхний ээлжинд яамдаа тодорхойлно. Дараа нь дэд сайдын асуудлыг авч хэлэлцэх байх. Үүнээс илүү мэдээллийг би өгөх боломжгүй. Засгийн газарт одоогийн байдлаар долоо, найман яамны асуудал яригдаж байгаа юм билээ. -Эвслийн бүлгийн 11 дэх гишүүн хэн байх бол... -Тэрийг хэлж чадахгүй нь. Эвсэл албан ёсоор хуралдаж, шийдэх асуудал. -Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулийн 79-ийн гуравт ямар өөрчлөлт оруулах вэ? -1990 онд ардчилсан улс орон болсноос хойш бид хүний эрх, тэр дундаа халдашгүй эрхийн асуудал дээд цэгтээ яригдаж, НАХЯ-ыг татан буулгаж эрх мэдлийг нь багасгасан түүхтэй. Гэтэл өнөөдөр шүүх засаглалын гүйцэтгэх ажиллагаа явуулдаг байгууллага хэтэрхий олон болж,  замбараагаа алдсан. Нөгөө талаас нь авч үзвэл, 2007 онд Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуульд 79-ийн гурав гэсэн заалтыг нэмж оруулснаар бусдад ял тулгах буюу мөн мэтгэлцээнгүйгээр ял хүлээлгэх, тухайн хүн ямар хэрэгт буруутгагдсанаа ч мэдэхгүйгээр ял хүлээх явдал олширсон. Үүнийг нэн даруй засч залруулах хэрэгтэй байна. Хатуухан хэлэхэд, өнөөдөр хэн нэгний матаасаар ял хүлээж торны цаана суусан хүн зөндөө байгаа шүү дээ. Энэ ч утгаараа уг хуулийн заалтад өөрчлөлт оруулах шаардлага тулгарч байна. -Н.Энхбаяр даргын тухайд онцлон авч үзсэнээс ийм өөрчлөлт оруулах нь гэж ойлгож болох уу? -Зөвхөн Н.Энхбаяр дарга гэхээсээ илүү долдугаар сарын нэгний асуудал хүртэл олны анхаарлыг татсан, хардлага төрүүлсэн зүйл ихтэй байна. Энэ хэргийг хаалттай хэлэлцсэн болохоор асуудлын наана, цаана юу болсныг тухайн үед хохирогчийн өмгөөлөгч байхдаа ч би мэдээгүй. Иймэрхүү маягаар дарагдаад өнгөрсөн, гэмгүй хүмүүсийг буруутан болгосон олон хэрэг бий. Улсын яллагч, өмгөөлөгч нь мэдэхгүйгээр гүйцэтгэх ажиллагаа явуулдаг эрх бүхий байгууллагаас өргөх бичгийг шүүгчид өгдөг. Шүүгч энэ дагуу “эх сурвалжийн нууцыг задруулахгүй” гэсэн нэрийн дор тухайн хүнийг яллаж шийтгэдэг болсон. Гэтэл олон улсын хүний эрхийн баримтаас авч үзвэл тухайн хүн ямар хэрэгт яллагдаж буйгаа мэдэхээс гадна өөрөө өөрийгөө өмгөөлөх эрхтэй гэж заасан байдаг. Манайд өөрөө өөрийгөө өмгөөлөх нь байтугай бусдаар өмгөөлүүлэх эрхийг нь хаах тохиолдол цөөнгүй гардаг. Олон улсын жишгээс харж байхад, гүйцэтгэх ажиллагаа дангаараа нотлох баримт болдоггүй юм байна. Угтаа бол хэргийн талаархи мөрдөн байцаалт явуулж, эх сурвалжийг тодорхой баримтжуулан шүүх ажиллагааг мэтгэлцээний дор явуулж байж л тэр нь нотолгоо болно. Хэн нэгний гүтгэлэг, нотлох баримтгүйгээр бусдыг буруутган яллана гэдэг байж боломгүй үйлдэл. Өнөөдөр Монгол Улсын хүн амын бараг 90 хувь нь гар утсаа чагнуулж, хувийн мэдээллээ алдаж байгаа гэдэгтэй хэн ч маргахгүй биз. Харилцаа холбооны зохицуулах тухай хуульд үүрэн телефоны компаниуд шүүлтүүрийн системийг тавьж болно гэж заасан байгаа нь зүйд нийцэхгүй асуудал. Хүний эрхийн халдашгүй байдал бүрэн хангагдсан гэхэд эргэлзмээр иймэрхүү асуудал олон байна. -Орон нутгийн сонгуулийнх тухай хуульд “Сонгууль өгөөгүй бол төрийн албанд томилогдох эрхийг нь хасна” гэх мэт янз бүрийн маргаантай асуудал гарсан юм уу? -Үндсэн концепцийг нь бид дэмжиж байгаа. Р.Мөнгөн