Хичээлийн шинэ жил эхэлж байгаатай холбогдуулан оюутнуудын нийгмийн асуудлын талаар МОХ-ны ерөнхий нарийн бичгийн дарга Н.Бямбагэрэлтэй ярилцлаа. -Оюутнуудын билет захиалга хэдэн хувьтай явагдаж байна? -Нийтийн тээврээр оюутанд үнэ төлбөргүй үйлчлэх асуудлыг төрийн бус байгууллага гэрээлэн гүйцэтгэдэг. Тиймээс дангаараа МОХ энэ асуудлыг хариуцдаггүй. Боловсролын яам, Нийслэлийн нийтийн тээврийн газар, Том оврын автобусны холбоо зэрэг холбогдох байгууллагууд энэ харилцааг зохицуулж байгаа. Энэ жил аравдугаар сарын 1-нийг хүртэл хуучин карт наалттай оюутнууд виза картаараа зорчих эрхтэй гэж бид бүхэн тээвэрлэгч байгууллагуудтай тохиролцож шийдвэрлэсэн. Виза картны наалт энэ сарын 10-ны үеэр  гарна. Одоо I курсийн оюутнуудаа виза картад хамруулах ажлыг зохион байгуулж байна. Хичээл эхлээд дөнгөж нэг, хоёр хонож байгаа боловч их, дээд сургуулиуд захиалгаа аваад дуусчихлаа гэж оюутнууд асуудал болгож ярьж байна. Сургууль болгон өөр өөрсдийн тоо, хяналтын квоттой. Тэр тоондоо багтаагаад ямар оюутнаа авах вэ гэдэг нь тухайн сургуулийн л асуудал. Хамгийн гол нь ар гэрийн боломж тааруу, хоёр гурав дамжиж ирдэг оюутнуудаа хамруулах ёстой гэдэг зарчмыг л баримтлаж байгаа. -Оюутны виза картны хүрэлцээ ямар байна? -Хүрэлцээ муу байгаа. Ямар ч байсан 113 мянган оюутныг зорчуулахаар төсөл боловсруулж байна. Батлагдах юм бол нэлээд үр дүнтэй ажил болно. -Хэдэн төгрөг төсөвлөсөн бэ? -Тухайн салбарын сайдын багцад төсвөөр очдог. Нэг оюутны зорчих тарифыг том хүний тариф буюу 400 төгрөгөөр тооцно. Ирэх, очих зардлыг тухайн сар жилээр нь тооцоод төсөвт суулгадаг. Энэ намар ямар ч байсан 96 мянган оюутны билет гарна. Төсөв батлагдаад ирэхээр 113 мянга болж өснө. -Оюутнуудад сар бүр 70 мянган төгрөгийн  тэтгэлэг өгч байгаа. Үүний талаар та ямар бодолтой байгаа вэ? -Энэ бол оюутны нийгмийн хамгааллын чухал асуудал, зөв шийдэл гэж оюутны байгууллага харж байгаа. Тиймдээ ч энэ хуулийн төслийг дээд боловсролын санхүүжилт, суралцагчдын нийгмийн баталгааны тухай хууль гэж боловсруулсан. Энэ ажлын хэсэгт оюутны байгууллага явсан. Хөдөө орон нутаг явж оюутнуудаас судалгаа авсан. Ер нь айл гэрийн амжиргаа хир байгаа, оюутанд энэ тэтгэлэг хэрэгтэй юу гэдэг асуудлыг судалж үзсэн. Тэтгэлэг олгох зайлшгүй шаардлага байгаа юм байна гэдэг үндэслэл гарч ирсэн учраас энэ асуудалд хуулийн түвшинд бодлого боловсруулж ирсэн. -Оюутны үндэсний тэтгэлэгт хичнээн төгрөг төсөвлөж байгаа вэ? Монгол Улсад бакалаврын өдрийн ангид суралцаж байгаа оюутнууд яг энэ үндэсний тэтгэлэгт хамрагдаж байгаа. Сургалтын төрийн сангийн тэтгэлэг бол өнгөрсөн хичээлийн жилд магистр, докторын ангиудад олгогдож байсан. Төсөвт бодлого боловсруулагчид энэ харилцааг зохион байгуулж байгаа. -Оюутнуудад сар бүр тэтгэлэг олгодог бас автобусанд үнэгүй зорчуулж байгаа нь залуусыг бэлэнчлэх сэтгэлгээнд сургаж байна гэж зарим хүмүүс шүүмжлэлтэй хандаж байгаа. Энэ асуудал дээр та ямар байр суурьтай байгаа вэ? -Оюутныг бэлэнчлэх сэтгэлгээтэй болгож байна гэхээсээ илүүтэй төр өөрөө ирээдүйн залгамж халаагаа бэлдэж байгаа учираас энэ төрийн залгамж халаа болох залуустаа эдийн засгийн дэмжлэг үзүүлэх нь зүйн хэрэг юм. -Оюутнуудад урамшууллын тэтгэлэг олгосноор сурлага дээшилж байгаа болов уу. Энэ талаар судалгаа хийв үү? -Энэ намар урамшууллын тэтгэлэг олгохоор л асуудал тодорхой болно. Их, дээд сургуулийн хуралд суугаад өнгөрсөн жилтэй харьцуулсан голч дүн чинь өсч байна уу гэж асуухад үндэсний тэтгэлгийг олгоод дээр нь урамшууллын тэтгэлэг байгаа гэснээс хойш ер нь төгсөх курсийнхний хувьд өсч байгаа гэсэн байр суурийг хуралд оролцож байгаа сургуулийнхан илэрхийлж байна. Тэгэхээр энэ ажил үр дүнгээ тодорхой хэмжээгээр өгч байгааг илэрхийлж байна. -Зуныхаа амралтаар ажил хийж сургалтын төлбөрөө олдог оюутнууд цөөнгүй байдаг. Энэ талаар МОХ-оос судалгаа хийдэг үү? -Зун хөдөлмөр эрхлээд сургалтынхаа төлбөрийг төлж байгаа оюутны судалгаа авахад хүндрэлтэй. Дийлэнх оюутнууд зун ажил хийх сонирхолтой байдаг. Оюутнууд юуны төлөө ажил хийж байгаа вэ гэхээр мэдээж сургалтынхаа төлбөрийг төлөх, амьжиргааныхаа мөнгийг олохын төлөө байдаг. -Хөдөө орон нутгаас энэ жил хичнээн оюутан ирж байгаа вэ. Эдгээр оюутнуудын дотуур байрны хүрэлцээ ямар байна? -Хөдөө орон нутгаас нийслэл Улаанбаатар хотод суралцаж байгаа оюутнуудын тоо 90 мянга орчим байдаг. Дотуур байрны хүрэлцээ хангалтгүй. Тиймдээ ч оюутнууд өөрсдөө орон сууцны подвал, гэр хорооллын нийтийн байр, айлын хажуу өрөө зэргийг түрээслэж байна.  Их, дээд сургуулиуд байрандаа ихэвчлэн нэгдүгээр курсын оюутнуудыг авдаг. Засгийн газарт гурван мянган оюутны дотуур байраар хангаач гэсэн хүсэлт гаргаж хөтөлбөр болгоод яаманд хүсэлтээ өгчихсөн байгаа. Энэ тоог ч бас нэмэгдүүлэх боломжтой байх гэж харж байгаа. Их сургуулиудын оюутны байрны төлбөр ойролцоогоор жилд 250-400 мянга байгаа. -Сургалтын төлбөр нэмэгдсэн. Яамнаас 10 хувиас хэтэрч болохгүй гэсэн шийдвэр гаргасан. Тэгвэл энэ шийдвэрийг хувийн сургуулиуд дагаж мөрдөхгүй байна гэсэн яриа гадуур байна. Энэ тухайд? - Төр өөрөө төрийн өмчийн хэлбэрийн сургуулиуддаа 10 хувиас хэтрэхгүй сургалтын төлбөрийг нэмэх шаардлага тавьж тэр хэмжээгээрээ сургуулиуд сургалтын төлбөрийг нэмж байх шиг байна. Сургуулиуд үндсэн төлбөрөө 25-60 хувиар нэмэгдүүлэх саналыг тухайн үед гаргасан байсан. Төр хувийн хэвшилд оролцох боломжгүй учир хувийн сургуулиуд үүнийг дагаж мөрдөхгүй асуудал байна. -Монголд хичнээн тооны улсын болон хувийн сургууль үйл ажиллагаа явуулж байна? -Манай улсын хэмжээнд 98 их, дээд сургууль үйл ажиллагаа явуулж байна гэсэн тоо сүүлийн статистикаар гарч байна. Эдгээрээс төрийн өмчийн 16 сургууль, дийлэнх нь төрийн өмчийн сургууль байгаа гэсэн статистик байна. 42 сургууль байсныг нь засгийн газрын тогтоолоор 16 болгож нэгтэгсэн асуудал бий. Гэхдээ нэгдээгүй хэрнээ бодлого нь тусдаа явдаг, эцэслэн шийдэгдээгүй төрийн өмчийн сургуулиуд бас байна. -Оюутны нийтийн эзэмшлийн талбайд барилга баригдаж байна гэдэг асуудлаар нэлээд томоохон маргаан гараад байсан. Энэ асуудал хэрхэн шийдвэрлэгдсэн бэ? -Асуудал эцсийн байдлаар шийдэгдээгүй байгаа. Найман сарын 27-ны өдөр Улаанбаатар хотын ерөнхий арктектур барилгын ажлыг түр зогсоох шийдвэр гарсан. Гэвч барилгын компани 31-ний үүрээр нэг давхарын бетон зуурмаг цутгалтын ажлаа хийсэн. Бид ямартай ч энэ барилгыг бариулахгүй байх, нийтийн эзэмшлийн зам талбайг эвдүүлэхгүй байх тал дээр оюутны байгууллага нэлээд анхаарал тавьж ажиллаж байгаа.