Түм түжигнэж, бум бужигнасан их хотод минь түмэн олон үйл явдал болж байна. Ажилдаа яаран, автобус хүлээн зогсох зуур гавьяаныхаа амралтанд гарсан хоёр хөгшин хотын тухай хэдэн үг унагав. “Буруу талдаа жолооны хүрдтэй автомашиныг ням гаригт явуулахгүй байх шийдвэрийг хотын дарга гаргана гэнэ. Уг нь ч зөв л дөө. Ингэж байж энэ түгжрэлийн асуудлыг шийдэж чадна. Чи хар даа. Хөдөлгөөнд оролцож байгаа автомашинууд ихэнх нь буруу талдаа жолоотой байгаа биз. Гэтэл энэ хэдэн залуус эсэргүүцэж байгааг чи хараа биз. Бодвол эрх ашиг зөрчигдөж байна гэж үзэж байгаа байх даа” хэмээн хоорондоо ярилцсаар автобусанд суучихав. Хэдхэн хоногийн өмнө буруу талдаа жолооны хүрдтэй автомашиныг ням гаригт 08.00-22.00 цагийн хооронд явуулахгүй байх шийдвэрийг гаргавал яах вэ гэсэн санал асуулга иргэдийн дунд явуулсан. Гэтэл санал асуулгад оролцсон иргэдийн 74 хувь нь дэмжихгүй гэсэн саналыг өгчээ. Арга ч үгүй байх. Өнөөдөр хотод 321.159 тээврийн хэрэгсэл замын хөдөлгөөнд оролцож байгаагаас 157.346 нь буюу 48.9 хувь нь буруу талдаа жолооны хүрдтэй тээврийн хэрэгсэл байна гэсэн дүн мэдээг Авто тээврийн газраас энэ сарын 3-нд гаргасан байна. Гэтэл иргэд ийм төрлийн автомашиныг нийслэлд явуулахгүй гэсэн шийдвэр гаргачихсан мэтээр шууд хүлээн авч хэсэгтээ л бухимдсан.
Би ч гэсэн санал асуулгад оролцож дэмжинэ гэдгээ илэрхийлсэн юм. Яагаад гэвэл манай улс замын хөдөлгөөний хувьд эмх замбараагүй гэж боддог. Зам тээврийн ослын тоо сүүлийн гурван жилд эрс нэмэгдсэн талаар Замын цагдаагийн газраас мэдээлэл гаргажээ. Гэтэл нийт ослын 52,6 хувийг буруу талдаа жолооны хүрдтэй тээврийн хэрэгсэл эзэлсэн байна. Ялангуяа өнгөрсөн 2012 онд гарсан ослын 59.2 хувь нь буруу талдаа жолооны хүрдтэй тээврийн хэрэгсэлтэй холбоотой байгаа аж. Үнэхээр харамсалтай тоо биш гэж үү. Олон хүн эд хөрөнгө, сэтгэл санааны хохиролд ороод зогсохгүй алтан амиа алдсаар байна. Энэ тоо жилээс жилд тогтмол өсч байгаа нь хууль дүрмээ биелүүлдэггүй сахилгагүй жолооч нар нэмэгдсэнтэй холбоотой гэнэ. Улсын хэмжээнд өдөртөө 150-300 тээврийн хэрэгсэл улсын дугаар шинээр авч хөдөлгөөнд оролцдог байна. Тэгэхээр зам тээврийн осол нэмэгдэнэ үү гэхээс буурахгүй нь лавтай. Монгол Улс 100 мянган хүн амд ногдох зам тээврийн ослын нас баралтаараа 181 орноос 110 дугаар байрт жагсдаг гэсэн судалгаа бий.
Хүн гэдэг сэтгэлийн амьтан учраас зүрхний шигдээс, сэтгэлийн дарамтаар хорвоог орхих нь элбэг. Гэтэл эдгээр нас баралтуудын дараа зам тээврийн осол зонхилдог байна. Харин нас барагсдын 90 гаруй хувь нь буурай болон хөгжиж байгаа улс оронд ногдож, жилд нийт 65 тэрбум ам.долларын хохирол учирч байгаа талаар НҮБ-аас онцлон тэмдэглэжээ. Ид хийж бүтээх, хүсэл мөрөөдөлтэй олон залуус гэнэтийн осолоор хорвоог орхидог нь дэндүү харамсалтай. Өнөөдрөөс илүү маргаашийг хардаг хүн ховор юм шиг. Би л болж байвал, бусад нь яахав гэсэн хоноцын сэтгэлээр ханддаг хүмүүс хорвоогоор дүүрэн. Өнөөдөр хуулиа дагаж чадаагүй хэн нэгний буруугаас болж хэдэн зуун хүн хорвоог орхиж байгааг бид бүгд мэддэг ч мэдээгүй юс шиг дуугүй өнгөрцгөөдөг.
Буруу талдаа жолоотой автомашиныг буруутгаад байгаагийн учрыг иргэн та ойлгосон байх. Энэ бол миний л бодол. Буруу талдаа жолоотой тээврийн хэрэгслийн гэрлийн тусгал нь жолооч нарт болон замын хөдөлгөөнд оролцож байгаа бусад оролцогч нарт хүндрэл учруулдаг. Ганцаараа яваа мэт онгирч давхисан хэн нэгэн этгээд бусдыгаа гүйцэж түрүүлэх, тойрон гарах үед үзэгдэх орчин нь хязгаарлагдаж, осол аваар гаргах нь олон. Учир нь манайх баруун гарын дүрэмтэй улс шүү дээ.
2020 он гэхэд буруу талдаа хүрдтэй автомашин “байхгүй” болно
Дэлхийн хүн төрлөхтөн амар тайван аюулгүй амьдарлыг хамтдаа бий болгохын төлөө Австрийн нийслэл Вена хотноо чуулж 1968 онд Замын хөдөлгөөний тухай конвенцийг хэлэлцэн баталжээ. Венийн конвенцоор аливаа улс замын хөдөлгөөнийг зохицуулсан үндэсний хууль тогтоомжоо боловсронгуй болгож, тухайн улсад мөрдөгдөж байгаа замын хөдөлгөөний дүрмийн дагуу авто машиныг замын хөдөлгөөнд оролцуулах хэрэгтэй гэсэн зөвлөмжийг гишүүн орнуудад өгсөн байна. Харин энэ конвенцод Монгол Улс 1997 онд албан ёсоор нэгдэн орж, Монгол Улсын Засгийн газрын 2012 оны 146 дугаар тогтоолын дагуу Замын хөдөлгөөний аюулгүй байдлыг хангах үндэсний стратегийг боловсруулан гаргажээ. Энэхүү тогтоолын дагуу 2020 он гэхэд буруу талдаа жолооны хүрдтэй автомашиныг 95 хувь болгож бууруулах үүргийг, аймаг, нийслэлийн ЗДТГ болон Монгол Улсын Их Хурлаас баталсан Замын хөдөлгөөний аюулгүй байдлын тухай хуулийн нэгдүгээр бүлгийн гуравдугаар зүйлд Монгол Улсад тээврийн хэрэгслийн хөдөлгөөнийг зөвхөн замын зорчих хэсгийн баруун гар талаар явуулна гэж заасан байна.
Дахиад нэг санал асуулга явуулаад үзэх үү...
Нийслэлийн Засаг даргын хувьд аливаа шийдвэрийг иргэдээсээ асууж шийддэг байх зарчмыг баримталж байгаа. Нэгэнт хууль, дүрмээр хориотой буруу талдаа тээврийн хэрэгслийг ням гаригийн тодорхой цагт хөдөлгөөнд оролцохыг хязгаарлах талаар иргэдийнхээ дунд санал асуулга явуулсан ч бүтэлгүй хариу сонссон учраас хотын даргын ямар нэгэн шийдвэр гаргаагүй. Тэгвэл энэ санал асуулгаа энэ сарын 20-ноос дахин явуулахаар төлөвлөж байгаа гэнэ. Хэрэв нийслэлийн иргэдийн олонхи нь энэ саналыг дэмжвэл Ням гарагт Нийтийн тээврийн бага, дунд, их оврын автобусууд онцгой шинэ нөхцөлд иргэддээ үйлчлэх юм байна. Боддог л бодол шүү.