Энэ өдрийн мэнд хүргэе манайхаан. Хүрэл, Юм Үз, zorge, er hun... гээд хүндэт уншигчид минь үг саналаа үлдээж эхэлснийг уншихад сайхан байлаа. Би яахав ажил ихтэй. Намар ер нь би идэвхтэй бүтээлч байдаг юм. Тэр сезон минь ороод их л завгүй давхидаг болоод байна. Үе үе халтуурандаа гарч элдэв зургаа цуглуулж л явна. Энэ удаа инээх ханиах юм бий. Бас хээгүй нэгэн эртэй их сайхан он цагаар нь хамт хийсэн аялал ч бий. Таалал орштугай.

1

1.Хэрээ Гомбо ба Дэлдэн бид гурав

1

Хүүхэн залуу хоёр суулаа. 30-аад насны хүүхэн нь махлагдуу бор. Залуу нэлээн том сайхан дэлдэн чихтэй шөвгөр толгойтой туранхайвтар. Хоёул бараг л ижил саарал өнгийн курткикээр ижилсчээ. Би эхлээд тэр хоёрыг эхнэр нөхөр хоёр юм уу гэж бодлоо.

1

Э/эмэгтэй/ -...Чи машинаа тэгээд энд хаячихаж болж байгаа юм уу?

З/залуу/ -Өө яахав. Байж л байх биз. Чи тэгээд ярь л даа. Өнөөдөх чинь гараад явчих юм биш биз.

Э - Цаг юу вэ ... 10 өнгөрчихсөн юм уу. Өө донжоо гомбоо гэж. За би залгачихья.

“...За байна уу...  Хэн байх уу, хэрээ гомбо байна. Ха ха ха за за, чи ёстой овоо чанга дуутай байх чинь. Яасан танай уяаны нохой явчихаа юу. Харин тийн би нийлчихээд хамт явжийн даа. Чанга чанга яриад л чи нээрээ тэ. За за бид хоёр машин тавьчихаад чамайг авах гээд. ...Аан тийн энд догдолсон дэлдэн хажууд сууж л байна. Бөөн хүсэмж харц, чи ч өнөө шөнө унтахгүй ээ айн ха ха ха. Би тэгээд яахын... өө гомбоо, тэр балайтай учир эвээ олохгүй юм билээ. Шуухитнасан дурак зүгээр ...эртээр тийн... ха ха ха. Архи уухаас өөр юм чадахгүй тэр... За нимгэн хувцсаа өмсөөд байж бай даа. Бид хоёр юу авч орох уу.  За за дэлдэн бид хоёрын халтуурын хэдэн төгрөг байна даа...” гээд утсаа тавилаа.

-Ёооё чиний жаргалыг бодож би нээрээ явах юм аа.

З -Юу гэж байна. Байж байна л гэж байна уу.

Э -Өө өцгөрөө, би лангуун дээр бараагаа ил орхичихсон ш дээ. Буцаад орно л гэж бодоод ...цсс өнгөрсөн тэр хэдэн хиам муудвал Дэлдэн чи төлнө шүү ккк.

З -Төлнө ш дээ. Би өчигдөр нээрээ сайн хийсэн шүү. Нэг бараа бөөнддөг хэдэн бацаантай өдөржин яваад 8 гэхэд л бараг 60-тай буусан.

Э -Чи хаялгагүй ээ. Надад юм наахгүй. Унтаж хэвтэхдээ намайг яаж байгаа бол ч гэхгүй. Таксины ч мөнгө хялайлгахгүй. Хуншгүй чи бас. Чих шигээ урт ухаантай ч болоосой. Тэгсэн бол чамайг өөд татаад авахгүй юу мангараа, ха ха ха.

1

Хүүхэн ийн ам хуурайгүй ярьж өнөө муу Дэлдэнгээ бүлтэлзүүлж миний чихийг бас давхар дэлдийлгэсээр Дэнжийн мянгын цагаан байруудын хажуу өөд өгсүүлж замдаа нэг дэлгүүрийн гадаа зогслоо. Өнөө хоёр халуун хайртууд шиг л тэврэлдэн инээлдэж хошгиносоор дэлгүүр орж, төдөлгүй архи д арс нэлээн юм барьсааргараад ирлээ.

1

Э -За эндээс ойрхон ахаа, дээшээ жоохон газар сүнхийгээд болоо. Тэгээд Дэлдэн жаргаж дээ. Би яахав ээ одоо. Ахтайгаа үлдэх юм уу айн ха ха ха. Хоёулаа бас хүн ш дээ тэ ккк, тийм биз дээ ах...

Х -ккк би ч халтуураа л хөөе дөө. Хэдэн төгрөг дутуу л явж байна.

Э -Өө донжоо бас айхтар. Биеэ үнэлэх нь тэгээд хэд дутуу юм бэ дээ ах. Гайгүй мөнгийг бол манай дэлдкэ өгчихнөө биз дээ айн, ха ха ха.

З -Өгнө ш дээ.

Бид гурав ийн маазарсаар дээшээ нэлээн өгсөж явтал нэг Прусс машин нэлээн хурдтай зөрлөө.

Урд сууж явсан хүүхэн гэнэт сэрхийж “Хөөе хөөе байз даа... Энэ... Нараагийн нөхөр байна ш дээ” гэлээ. Дэлдэн маань ёстой дэлдийгээд араас босоод ирлээ. “айн мөн үү, ах зогс доо” гэв.

Би зогслоо. Хүүхэн яаран хаалгаа онгойлгон өнөөх машины хойноос нь тун сүрхий хараалснаа “Мөн л байна л даа. Тэр номерийнхоо энд нэг ийм анивчдаг гэрэлтэй байсан” гэлээ.

Э -Энэ нээрээ ёстой Гомбоо юм болоод байгаа юм биш үү. Алив залгая даа.

З -Буцьяа хоёулаа.

Э -... Байна уу. Аан за за би тиймээ, хөөш танай нөгөөдөх энд давхиж байх шиг байх юм. Тийн ардаа нэг гэрэл нь анивчаад байдаг. Тийн, сая энд танай доор мухарт зөрлөө дөө... айн ... ха ха ха тийм үү. Чи тэрийгээ нэг тэгээд аргалчихна л даа, айн ха ха ха... /утсаа тавиад/ мөн гэнээ. Сая түрийвчээ мартчихаж гээд орж ирээд гарч байгаа гэнэ. ккк Дэлдкэ яасан сүнсгүй болсон уу. ... жаргалд дуртай,  тэгээд аймхай айн ха ха ха.

З -Айх ч гэж дэмий ш дээ. Гэр бүл үймүүлсэн болоод...

Э -Би нээрээ жоохон сууж байгаад харина шүү, яршиг шавар. Чи тэгээд жаргаж үз.

З -Цуг л өглөө шөнөдөө явья... гээд хоёр суудлын голоор гар нь дахин орж ирж хүүхний хөхний тушаа руу илээд авч байгаа харагдав.

-...Ахын утсыг аваад үлдчихье. Та шөнө ирээд авчих тэгэх үү айн гэж Дэлдэн намайг ятгалаа. Би за ч гэсэнгүй, үгүй ч гэсэнгүй.

Э -Нээрээ та утсаа өгчихөөч ...би араас чинь залгаад байхгүй ээ. Таны утас хэд билээ. Ингээд дохиод үлдээчихье. Харин над руу хэзээ ч залгаж болно шүү ха ха ха. За за хэрээ гомбоо гэж баахан балайрах гэж ёооё.

1

Бид гурав чигээрээ өгссөөр хэд тахиралдаад нэг хаалганы гадаа ирж зогслоо. Хүүхэн утсаараа дохилоо. Төдөлгүй нэг нөмгөн куртка өмссөн намхавтар 40-өөд насны байрын онигор нүдтэй бор хашааны хаалганы цаанаас цухуйж манай хоёр тосож буун бөөн инээдэм ханиадам болж уулзалдаад хашаа руу орлоо.

1

Би саваагүйтэн бууж хашааны завсраар харвал нэлээн том тоосгон байшин чиглэн алхах гурвын дунд хоёр хүүхний бэлхүүсээр чанга тэврэн алхах манай Дэлдэнгийн чих тун содон тод харагдаж байлаа.

Бусдыг жаргалд нь дөхүүлж өгсөн би машиндаа сууж уруудлаа... Хар замд нийлэхээр дөхөж байтал урсгал сөрөн нэг тэрэг улаан галзуу хажуугаар эргэлээ. Лавлаад араас нь хартал өнөөх номер дээр нь улаан шар гэрэл солбин асаж харагдлаа... Тусыг санаж өнөө хүүхний дохисон дугаар луу залгатал “...таны залгасан дугаар ...салсан тул” гэж нэг хүүхэн хариуллаа. ... “Муу Дэлдэн маань яана даа, алуулсаан” гэж бас богинохон зайд мэдэх болсон танил найзаа би өрөвдлөө.

1

2. ...Хань минь

1

Нэг хүүхэн аав нь бололтой 50  гаран насны эртэй хамт нэлээн хол тууштай яваад ирэхийг хүслээ. 22-ийн товчооны цаахнаас нэг хонь авчрахаар яваа гэнэ.

А/аав/ -Бага охин төрөөд. Энэний доодох юм байгаан. Оюутан болчихоод гүйгээд байсан харин нэг залуу дагуулаад ороод ирсэн. Тэгээд маамуулчихлаа. Энэ золигууд одоо сургуульд сурах гэж юу болж байдаг юм бүү мэд.

Х -Аан тийн. Тэгээд хань ижилтэй маамуулж байгаа бол яахав дээ хөө. Хүн нэмбэл хүнс нэмнэ гэдэг дээ.

А -Би ч одоо 50 хүрээд гурван жил болоход гурван ачтай болчихжээ.

Х -Би эртээр энд ирж хонь авсан ш дээ. Тийм тарган юм ч харагдаагүй. Шүдлэн хонь 120 гэсэн билүү дээ.

А -Одоогийн хүүхдүүд өөх идэхгүй юм даа. Айгаад. Манай хүргэн Эрдэнэтийнх юм байна. Аав ээж нь бас хэр таарсан бийлэгжүү юм. Нэг гэр хашаа авч өгсөн юм байна. Одоо тэгээд нэг цай цүй ууцгаагаад хурим найр хийгээд ач охин хоёр нүүгээд явах юм ярилаа. Өө тэгээд ач төрлөө гээд өлгий тавчик хамаг юмыг нь тэндээс худууд өгүүлээд. Бас хүн байна даа. Нэг шөлний хонь явуулчихья гээд эгчийг нь дагуулаад гарлаа л даа. Би ч нэг 140 цаастай л яваа. Багцаатай л бодож. Тэнд нь янзлаад өгч байна уу тэ. Би харин амьдаар нь л өгүүлчихье гэсэн. Бас ажил юмаа. Энд нь янзлуулаад нэхий шаантыг нь орхиод цэвэр махаар нь явуулчихдаг юм бил үү.

Х -Би харин тэгсэн. Нэхийг нь өгөөд бас таван мянгыг нэмж өгөөд тэгээд махаа аваад гэдсийг нь цэвэрлүүлээд буцсан.

А -Аанхан. Манай энэ хэдийн ээж гэдэс мөн сайхан янзалдаг байсан шүү. Манайх хөдөөнөөс дөнгөж орж ирээд хотод байхад чинь айлууд хааяа хонь идшээ янзлахаараа миний муу ханийг дуудаад аваад явчихна. Нөгөө дуулдаг хүн найр хэсдэг шиг хэхэхэ. Би чинь заримдаа дагаж салбаганаад хөөрхөн ходоодоо халаачихдаг байлаа ш дээ хэхэхэ. ...Одоо тэгээд ингээд хонь мал болохоор муу бүрлээч санагдаад байдаг юмаа хөө. Энэ охиныг ганцаараа явчих гэснээ бас эмэгтэй хүүхэд хол газар гээд... Янз бүрийн хар юм дуулдаад байхаар явуулчихаж төвдсөнгүй. Дагаад салбаганаад л хөө.

Х -Өө зайлуул. Тэгээд охидуудаа ганцаараа л өсгөө юу?

А -Найман жил болж байна. Эд нар бас бага байсаан. Ёстой инээж сууж байгаад л харвачихсан. Ёстой гэнэт л. Эд нар чинь хүүхдийн зуслан хөдөө гадаа явчихсан байхад болсийн.... Би тэгэхэд ч бас яахав. Ажилтай хамт олонтой байсан болохоор тэднийхээ дунд хутгалдаад нэг давсан даа... ай хөөрхий.

Х -Гэнэтийн хагацал хэцүү. Би бас аавыгаа гэнэт алдаж байсан юм. Бүтэн харвах чинь ерөөсөө  тэгээд шууд л нам юм билээ.

А -...Тнх, бид чинь тэгээд хамтдаа их богинохон амьдардаг юм байна даа. Чааваас. Том охин төрөөд л би чинь хөөрөөд л гүйж явсан одоо саяхан л санагдаад байгаа юм. Тэгээд одоо ер нь явах тухай л ярих нас руугаа ирчихсэн байна ш дээ.

Х -Анхны хүүхэд төрөхөд сайхан даа тэ. Хүн бүр л нэг дурсамжтай байдаг юм.

А -Өө бид хоёр чинь тэр Улаанхуарангийн тэнд нэг эгчийнхээ гэрт ханьтайгаа хоёулаа. Өнөөдөх чинь шөнө гэнэт их айхтар өвдөөд. Одоог бодоход түргэн бас их хариуцлагатай хурдан ч ирдэг байж дээ. Одоо энэ их шавсан машин ч байсангүй. Тэгсэн лүд, өнөөх түрэгний тэрэг нь бас төрөх гээд тулчихсан хоёр ээжийг нэг хөгшинтэй суулгачихсан хэ хэ. Хань минь ороод би багтдаггүй дээ. Тэгээд үлдээд таксины ч мөнгөгүй ээ, хойноос ёстой гүйж өгсөн дөө. Хоёр хөлдөө нэг муу хроом хийчихсэн хэхэхэ /зөөлнөөр нэлээн удаан инээлээ/ ...Тэгээд тэр 1-р төрөх хүртэл зүгээр жавхдаад орсон санагддаггийн. Тэгсэн хөөрхий манай том чинь буруу  байрлалтай тэр шөнөчин, маргааш  өдөржин эх нь өвдөөд зайлуул. Маргааш орой нь төрсөн ш дээ. /Хойш охин руугаа эргэн харж/  эгч чинь бөгсөөрөө гарсан ш дээ. Чамд ярь луу?

О/Охин/ -Эгч өөрөө нэг тэгж ярьж байсан байх шүү гэж инээвхийллээ. Их даруу хүүхэд бололтой ярианд ер оролцсонгүй.

А -Үгүй тэгээд яг төрөхдөө бол бүтэлт энэ тэр байхгүй төрчихсөн юм буянтай бас. .. хэхэхэ нээрээ бас залуу байхад. Өө танай эмээ чинь ирчихсэн. Холхиод хойш урагш алхаад “ёстой нээрээ муу охиныг минь тамлаад хаячихлаа” гэхдээ над руу хялам хялам хийгээд л хэхэхэ. Би чинь тэгэнгүүт нь сандарч гараад л. Нэг тамхиа орооно хэхэхэ. Сүүлдээ ч нээрээ өрөө ч айгаад.. Одоо ингээд ярихаар чинь та нарт бол инээдэм л санагдах байх даа... Өнөө муу Мүүеэ эгч чинь тэгэхэд залуухан авгай ирчихсэн ...гэдсэн дэх хүүхэд нь буруу зөрүү харчихаад байхад мэддэггүй улсуу та нар чинь гээд хангинаад л ...Мүүеэ чинь ер нь нэг хамаагүй ярьдаг ш дээ тэ /охин “тийн” гээд зөөлөн инээв/

“Тэгээд л эрхэлж хэвтэж байхаар бариачид очихгүй. Чи ер нь сул толгойлсон”  гээд Мүүеэ эгч намайг чинь хангинаад л авч байгаа юм чинь хэхэхэ... Охин бас инээв.

А - ...Аан аав чинь анх ээжийг чинь эргүүлж байгаан гэж хэ. Нэг цэрэг өмдтэй “ЦА”  гэсэн номертэй усны машин барьчихсан тас хар гартай юм хэхэхэ. Бас тэгээд бууж очихдоо нөгөө муу хромон гутлынхаа хоншоорыг бас гялалзтал зүлгэж тослоно ш дээ. Ээж чинь бас яриа байхгүй. Ичимхий хэхэхэ. Тэгээд яаж байгаад нэг болсон юм хоёулаа. Удаагүй дээ тэгээд тэр хуарангийн хашаанд тусдаа гарсан даа. Чи мөн хэл амтай шүү. Бид хоёр “энэ одоо бид хоёрын хэний удмынх нь сүнс юм бол доо. Бид хоёр лав ийм олон үггүй дээ” гээд л. Мүүеэ чинь чамайг яслид зөөнө. Том болохоор нь амыг нь ар дээр нь гартал алгадаж байхгүй бол чих халууцуулах охин байна даа гээд хэхэхэ. Тэгсэн миний охин чинь харин даруухан нь болсон до...

Охины инээд чангарсаар аавын яриа цааш сайхан өрнөсөөр...  Бид зорьсон газраа ирлээ. Аав шийдвэрээ өөрчилж гэдэсний халуун шөлийг нь ууж тэндээ янзалсан нь дээр байх гээд хонио шууд амьдаар нь ард хийлээ.

Буцахдаа аав нь охин болоод худуудтайгаа очиж зочлох тухайгаа завгүй ярьсаар Толгойтын эцсээд хүргүүллээ.

1

Би үдэхдээ... “тэгээд хонио ингээд өгүүлэхээр болов уу”  гэлээ.

Аав нь -Тэгье ээ хөө. Манай бага ч гэсэн гэдэс сайхан арилгадаг юм аа гэж бахархалтай хэлээд “...за хөө сайн яваарай. Энэ дээгүүрээ шууд гараад явчихдаг юм шүү” гэж замчлаад үлдлээ.

1

Өег дулаан сэтгэлтэй байрын эр хүн, хэдэн охидын аав, гурван ачийн өвөө ийн таксинд минь зорчиж тийм хол биш зайд явсан ч охинтойгоо, ханьтайгаа  амьдралынхаа нэгэн алтан үеэр аялаад эдүгээ цагтаа эргэн ирж гэртээ буулаа...

1

Үргэлжлэл бий...

Иргэний дуу хоолойг нийгэмд түгээгч, Таксич Хоовон Хөх