“Эрүүл амьдралын гараа-Бие бялдрын сорил”-ыг орон даяар сурталчилах бүх нийтийн аянд монголын хэвлэл мэдээллийн байгууллагууд нэгдлээ. Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн 2010 оны 53 дугаар зарилгаар хүн амын бие бялдрын хөгжил, чийрэгжилтийн түвшин тогтоох сорилыг улс орон даяар жил бүрийн дөрөвдүгээр сард зохион байгуулах уриалга гарсан. Уриалгын дагуу 3-64 насныхны бие бялдраа хянах үйл ажиллагаа тогтмол хийгддэг болоод байна.

Бие бялдрын хөгжил, чийрэгжилтийн түвшин тогтоох сорилын арга хэмжээг  Эрүүл мэнд, спортын яамны харъяа Биеийн тамир, спортын хөгжлийн төвөөс орон даяар нэг сарын хугацаанд зохион байгуулдаг аж. Тэд энэ жилийн сорилд иргэн бүрийн идэвхтэй оролцоог нэмэгдүүлэх үүднээс хэвлэл мэдээллийн байгууллагынхантай хамтран ажиллахыг чухалчилсан байна. Хэвлэл мэдээллийн байгууллагын төлөөлөл, сэтгүүлчидтэй Эрүүл мэнд, спортын дэд сайд Т.Болдбаатар, ЭМСЯ-ны харъяа Биеийн тамир, спортын хөгжлийн төвийн Биеийн тамир, спортын хөгжлийн хэлтсийн дарга Ж.Тунгалаг нарын албаны хүмүүс уулзсэн.

Хэвлэл мэдээллийн байгууллага, спортын сэтгүүлчид ч эл арга хэмжээнд ач холбогдол өгч цаашид мэдээ мэдээллээр ханган дэмжиж ажиллахаа илэрхийлэв. Мөн тэд хүний бие бялдрын үндсэн таван чанар болох хурд, хүч, уян хатан, тэнцвэр, тэсвэрийн үзүүлэлтэд тулгуурласан сорилыг өгч, өөрсдийн бие бялдрын түвшингээ тогтоолголоо.

Энэ үеэр Эрүүл мэндийн дэд сайд Т.Болдбаатараас цөөн асуултад хариулт авав.

Т.Болдбаатар: Хэвлэл мэдээллийн байгууллага, сэтгүүлчдийн оролцоо чухал

-Хүн амын бие бялдрын хөгжил, чийрэгжилтийн түвшин тогтоох сорилд хэвлэл мэдээллийн төлөөллүүдийн оролцоог хэрхэн харж байна?

-Өнгөрсөн онд энэхүү сорилд 300 орчим мянган хүн хамрагдсан. Тэдний 70 хувь хангалттай дүн үзүүлсэн. Харин 30 хувь хангалтгүй дүн үзүүлсэн байгаа юм. Монгол Улсын нийт иргэдийн арван хувийг бид сорилд хамруулаад байна. Цаашид энэ хэмжээг 20 хувь болгохоор төлөвлөсөн. Иргэд бие бялдрын хөгжил, чийрэгжилтийн түвшинг тогтмол тогтоосноор өөрсдийн бие бялдрын онцлогт тохирсон дасгал, идэвхитэй хөдөлгөөн, спортоор хичээллэх гол хөшүүрэг болоод зогсохгүй цаашид эрүүл чийрэг байж нийгэм эдийн засгийн хөгжил, үндэсний аюулгүй байдлыг бэхжүүлэхэд их ач холбогдолтой.

Нөгөө талаар сорилд иргэдийг идэвхтэй хамруулж, бие бялдрын түвшинг тогтоосноор биеийн тамир спортын салбарт авч хэрэгжүүлэх бодлого, үйл ажиллагааг бодит баримтад тулгуурлан боловсруулахад чухал. Эндээс харахад энэхүү сорилыг авч иргэдийнхээ бие бялдрын түвшинг тогтоох нь өөрөө тал бүрийн ач холбогдолтой нь харагдаж байгаа юм. Тиймээс энэ ажлыг олон нийтэд сурталчилан таниулахад хэвлэл мэдээллийн байгууллага, сэтгүүлчдийн оролцоо нэн чухал. Та бүхэн цаашид бидний ажлыг дэмжиж, хамтран ажилна гэдэгт итгэлтэй байна. Энэ сараас эл ажил өрнөж байгаа. ЕБС, аймаг, нийслэл, сум дүүргийн Биеийн тамир, спортын газар, төрийн байгууллагууд эхнээсээ ажлаа зохион байгуулаад явж байгаа.

-Сүүлийн жилүүдэд иргэдийн идэвхитэй хөдөлгөөн хийх байдал ямар хэмжээнд байна вэ. Амьдралын хэв маяг хөдөлгөөний хомсдолд ороход нөлөөж байгааг иргэд ярих болсон шүү дээ?

-Сүүлийн хоёр жилийн бие бялдрын ерөнхий сорилын дүн мэдээг харахад иргэдийн биеийн сорлын дүн таван хувиар ахисан эерэг үзүүлэлт бий. Энэ нь хүмүүс идэвхтэй хөдөлгөөнийг чухалчилах болсныг илтгэж байна. Өнгөрсөн онд нийтдээ 5888 удаагийн тэмцээн уралдаан зохиогдсон. Энд давхардсан тоогоор манай нийт хүн амын нэг сая 600 орчим мянга нь хамрагдсан. Мөн бидний гаргасан судалгаанаас харахад нийт хүн амын нэг сая орчим нь нийтийн биеийн тамир, спортоор хичэллэдэг бол 160 мянга орчим иргэн зих спортоор хичээллэдэг. Гэхдээ энэ тоо үзүүлэлтийг бид улам нэмэгдүүлэх шаардлагатай.

Тухайлбал, өсвөр насны хүүхдүүд зөвхөн гар утсандаа ихэнх цагийг зарцуулж байгаагаас идэвхтэй хөдөлгөөн хийхгүй байгааг эцэг эхчүүд хэлэх болсон. Тиймээс гар утсанд зарцуулж байгаа цаг хугацааны багагүй хэсгийг биеийн тамираар хичээллэх, идэвхтэй хөдөлгөөн хийх тал руу чиглүүлэхэд манай яам анхаарч гар утсаа ашигладаг цагийнхаа 50 хувийг биеийн тамираар хичээллүүлэх уралдааныг зарлан ажиллаж байна. Тэгэхгүй бол хөдөлгөөний дутагдал өөрөө хамаг өвчний суурь болдог.

-Та салбарын дэд сайдын хувьд өөрөө сорилд хамрагдсан уу. Хамрагдсан бол ямар үзүүлэлттэй гарсан бэ?

-Манай яам удахгүй сорилын арга хэмжээнд хамрагдана. Тэр үед өгнө. Сорил өгөхөд миний үзүүлэлт маш сайн гарна. Яагаад гэхээр би сүүлийн найман жил фитнесээр хичээллэж байна гэв.

Мөн энэ үеэр ЭМСЯ-ны харъяа Биеийн тамир, спортын хөгжлийн төвийн Биеийн тамир, спортын хөгжлийн хэлтсийн дарга Ж.Тунгалагтай уулзаж, тус төвөөс хэрэгжүүлж буй ажлын талаар тодрууллаа. Сонирхуулахад, тус төв энэ сарын 13-наас тавдугаар сарын 16-ны хооронд Биеийн тамир, спортын салбарын бүсчилсэн сургалтыг нийт дөрвөн бүст хувааж орон даяар зохион байгуулах юм. Эхний сургалт энэ сарын 13-15-ны хооронд Говь-Алтай аймагт болох аж.

Ж.Тунгалаг:Хүн өдөрт дор хаяж 30 минутын идэвхитэй хөдөлөөнийг хийх ёстой

-Бие бялдрын хөгжил, чийрэгжилтийн түвшин тогтоох сорилын ач холбогдлыг хэрхэн харж байна вэ?

-Ард иргэдийн дундах эрүүл мэндийн талаарх мэдлэг, хандлага тогтмол сайжирч байна. Сорил өгөх хүмүүсийн тоо ч тогтмол өсч байгаа. Тэр дундаа идэвхитэй хөдөлгөөнтэй байх ёстой юм байна, зөв хооллож, спортын төрлөөр хичээллэх ёстой гэдгээ ухамсарлах болсон. Сорил өгснөөр өөрийнхөө бие бялдрыг тухайн үеийн дүн мэдээллээс харж сайжруулах, ахиулах, ямар төрлийн спортоор хичэллэж биеийн чадамжаа нэмэгдүүлэхээ сонгох бололцоотой болж байгаа юм. Нөгөө талаар бид нийт хүн амаас авсан сорилыг нэгтгэж мэдээллийн нэгдсэн сантай болж байна. Энэ санд түшиглэн Т.Болдбаатар сайдын хэлсэнчлэн цаашид энэ салбарт төрөөс авч хэрэгжүүлэх төрийн бодлогыг боловсруулах чухал ач холбогдолтой.

Мөн бид идэвхитэй, зохистой хөдөлгөөн гэсэн стратеги, төлөвлөгөөг 2021 он хүртэл гаргаж, дагаж мөрдөж байгаа. Энэ хүрээнд зүрх судасны өвчин, чихрийн шижин, цусны даралтын өвчин, таргалалт зэрэг халдварт бус өвчний эрсдлээс сэргийлэх дасгал хөдөлгөөний жоруудыг гаргасан. Ажилчин, алба хаагчид, ЕБС-ийн сурагчид завсарлага, цайны цагаар хийх дасгалуудыг тусгайлан хийх гарын авлагыг гаргаж, арга зүйн зөвлөгөөг манай төвөөс байнга өгч байгаа юм.

-Сорилын талаарх мэдээллийг зарим иргэд аваагүй байж болно. Тэдгээр иргэд хаана хандаж, сорилоо өгөх боломжтой вэ?

-Сорилыг нутаг дэвсгэрийнхээ Биеийн тамир, спортын газрууд, мөн их дээд сургуулиудын клуб, ЕБС-уудын багш нар, Эрүүл мэндийн чийрэгжүүлэлтийн арга зүйч нар авч байгаа. Ер нь иргэд харъяа аймаг, нийслэл, сум дүүргийнхээ БТСГ-т хандах ёстой. Тухайн жилийн сорилын нэгдсэн дүн мэдээ 11 сард гарч байдаг учраас тэр хүртэл иргэд маань өөрсдийнхөө эрүүл мэндийн төлөө цаг заваа гаргаж миний дээр хэлсэн газруудад хандаж сорилдоо хамрагдах шаардлагатай. Нөгөө талаар бид иргэдийнхээ цаг зав, нөхцөл байдлыг харгалзаж үзээд гар утасны апплейкэшнь гаргасан. Иргэд үүнийг ашиглан өөрсдөө сорилоо өгөх бололцоотой.

-Өмнөх жилүүдийн сорилын дундаж дүнгээс харахад хангалтгүй үзүүлэлтэй хүн ам 30 хувь байгаа тухай ярьж байна. Эдгээр хүмүүс цаашид яавал зохих вэ?

-Сорилын үзүүлэлт хангалтгүй байгааг хөдөлгөөний хомсдолтой холбож тайлбарлана. Гэхдээ хөдөлгөөний хомсдолтой байна гэдэг нь таргалалттай эсвэл спортоор хичээллэдэггүй хүнийг хэлэхгүй. Хамгийн хор хөнөөлтэй тал нь халдварт бус өвчний эрсдүүд тухайн хүнд үүсдэг. Хэрвээ хүн хөдөлгөөний хомсдлоос үүдэн илүүдэл жинтэй болоход цусны даралт ихсэх, чихрийн шижинтэй болох, зүрх судасны өвчинд өртөх эрсдлүүд нэмэгдэж байдаг. Тэгэхээр аливаа хүн өдөрт дор хаяж 30 минутын идэвхитэй хөдөлөөнийг хийх ёстой. Аялж болно, гүйж, бүжиглэж болно. Хамгийн гол нь энгийнээс шат шатаар ахиулж, биеэ дасгах хэрэгтэй.

П.Наран