Болдогсон бол ийм журам гаргачихмаар санагдаад байх юм. “Номин холдинг” компанийн ажилчдаа хэрхэн дарамталж, өрөнд оруулж байгааг уншаад, сонсоод бүр байж суухын арга алга.  Иргэд ч тийм хэцүү газар яах гээд очиж ажилд ороод, хөдөлмөөрөө соруулаад, өр ширэнд ороод байдаг юм. Хэрэглэгчийн төлөө уриатай байгууллага нь ч энэ мэтийг нь шалгаад, үнэн мөнийг тогтоочихож болдоггүй юм байх даа. 

Уг нь Улаанбаатар хотод маш олон сүлжээ дэлгүүр байгаа. Тэр дундаас хамгийн их асуудал дагуулдаг нь “Номин” гээд хэлчихэд нэг их буруудахгүй байх.  Аргагүй биз дээ, олон ч салбартай юм байх, юу хамаагүй зардаг юм байх.  Тэр хэрээрээ олон ч ажилчидтай байдаг биз. Тэгээд удирдлагууд нь ч янз бүрээр дарамт үүсгээд байдаг бололтой юм. Энд тэнд л “Номин”-гийн салбарт ажилладаг байсан худалдагч байна, тэднийх тэгсэн, ингэж дарамталсан гээд л бичих юм.

Ядахын мууд фэйсбүүк, твиттер, блог гээд хувийн мэдээллээ бичих орон зай ч их болж. Тэгэхээр даравч далдайна, булавч бултайна гэдгийн үлгэр болж, хэтэрхий их шаардлагууд, дарамтаас нь болоод ажлаасаа гарсан, хохирсон хүмүүс хамаг паянг нь уудлаад байгаа хэрэг.  Гүүглээр ороод “Номин” гээд хайхаар тэдэнтэй холбоотой муу муухай мэдээллүүд дүүрэн гарч ирнэ. Жишээлбэл, 2009 оны нэгдүгээр сарын 27-нд “Номин холдингийн боолчлол” гэсэн гарчигтай нийтлэл нэгэн сайтад гарч.

Уг нь сонин дээр гарсан нийтлэл юм билээ. Тухайн нийтлэлд “Номин холдинг”-ийн удирдлагууд ажилчид нь үйлдвэрчний эвлэл байгуулах гэж хэд хэдэн удаа оролдоход хүчээр тараасан.  Эздийнх нь дааж давшгүй доромжлол, шаардлагыг тэвчилгүй ажлаасаа гарсан хүний бичиг баримтыг өгөлгүй 5-6 сар болсон. Бараа нийлүүлэгчээ хулхидаж, луу унждаг асуудлыг хөндөн бичсэн байгаа юм. 

Одоогоос зургаан жилийн өмнө гэхэд “Номин”-гийн ажилчид энэ мэтээр гомдол гаргаж, хохироод явж байж. Гэтэл энэ байдал өнөөдөр ч арилаагүй, иргэд тус компанид ажилд орсныхоо төлөө хохироод л явж байна. Саяхан нэгэн бүсгүй “Номин” их дэлгүүрт ажиллаж байхдаа яаж хохирсон талаараа фэйсбүүк хуудсандаа бичсэн байсан.  Тэрбээр "Би Номин их дэлгүүрт ажиллаж байгаад гарсан. Худалдагч касс нартаа 400-500 мянган төгрөгийн цалин өгдөг.

Дээр нь сард хоол унааны 20 мянган төгрөг өгдөг. Тэгээд сард дэлгүүрийн дутсан барааны өр гэж нийт 5-8 сая төгрөгийн дутагдал гарч тэр дэлгүүрт ажиллаж байгаа бүх хүмүүс хувааж төлнө. Ингээд сардаа ер нь дунджаар 150-250 мянган төгрөгийн өр гардаг. Түүнээс 50 мянгыг нь үлдээгээд бусдыг нь цалингаас суутгаж авдаг. Тэгээд  үлдсэн 50 орчим мянган төгрөгөө өрийн данс гэж нээгээд,  ажлаас гарахаар бөөн өр нэхээд бичиг баримт өгөхгүй боож хааж,  сардаа суутгуулж суутгуулж үлдээж авч байсан цалингаа эргүүлээд хуримтлагдсан өрөндөө авдаг хүний хөдөлмөрийг шулсан газар шүү.

Номинд ажилд орох гэж зүглэх ч хэрэггүй. Та ямар ч цалин хөлсгүйгээр тэдний компанид үнэгүй ажиллаж тэдэнд хөрөнгө оруулж байна гэсэн үг болгоомжтой байгаарай. Тэнд ажиллаж байгаа хүмүүс нь ажил олдохгүйн эрхэнд орлогогүй байснаас ажилтай бага ч гэсэн цалин авч байсан нь дээр гэсэн бодолтой хүмүүс л байдаг шүү" хэмээн бичсэн байна. 

Энэ чинь Монгол Улсын хөдөлмөрийн хуулийг зөрчсөн, хүний хөдөлмөрийг сорон мөлжсөн хэрэг биш үү.  Зөвхөн ганц ажилчдаа ч биш түрээслэгчдээ хүртэл дарамталдаг талаар багагүй хэл ам гардаг юм билээ.

Ер нь сардаа заавал яагаад 5-8 сая төгрөгийн дутагдал гарч байна. Юунаас болов. Үнэхээр тэгж дутсан бол хэний хариуцлагагүй үйлдэлд байв гэдгийг тогтоох ёстой. Гэтэл зүгээр л ажлаа хийгээд явж байсан хүн бусдын алдааг, эсвэл механик дутагдлыг хамт төлөлцөнө гэдэг чинь ямар нийгмийн систем вэ.

Цэвэр дарангуйллын шинжтэй биш үү. Тэр дундаа хүнсний дэлгүүрт бол асуудалтай. Бүтээгдэхүүний хадгалах хугацаа дуусна. Зарим нь гэмтэнэ, энэ тэр болно.  Тэр болгоныг тооцоод байвал яах билээ. Хүнсний дэлгүүр гэлтгүй бусад бүтээгдэхүүнд ч асуудал гарах нь тодорхой. Тэр болгон дээр өр үүсгээд, ажилчдаа дарамтлаад байвал арай дэндсэн хэрэг биш үү.

Асуудлыг хянах, шалгах ёстой газар байдаг бол шалгамаар байна. Үйлдвэрчний эвлэл, Хүний эрхийн үндэсний комисс, Шударга бус өрсөлдөөнийг хянадаг байгууллага гээд хэд хэдэн газар бий. Тэд яагаад энэ мэт асуудалд оролцохгүй байна вэ гэдэг нь сонин.  Хэрвээ энэ мэт байгууллагууд нь тоохгүй бол  “Номинд ажилд орох гэж зүглээд ч хэрэггүй”  гэж үгээ хэлж байгаа бүсгүйн үгийг хүн бүрт хүргэхээс өөр яалтай билээ.

Эх сурвалж: www.mminfo.mn