Төр, засгийн эрх барьж байгаа АН-ын дотоод зөрчил, тэмцэл намын хүчийг сулруулаад зогсохгүй улсын хөгжлийг хойш чангааж байна. Хэдийгээр парламентад олонхи болоогүй ч олон суудлыг сонгогчид АН-д өгсөн. Тиймээс төр, засгийн эрх барих мэдэл тус намд шилжээд гурав дахь жилдээ явж байна. Бүрэн эрх нь дуусахад нэг жил хүрэхгүй хугацаа үлдээд байгаа энэ үед тус намын сонгуулийн мөрийн хөтөлбөр, Засгийн газрын үйл ажиллагааны мөрийн хөтөлбөрийн хэрэгжилт 50 хүрэхгүй хувьтай явж байгаа нь харамсалтай. Үүгээр ч үл барам гурван жилийн өмнө өнгөлөг, мөнгөлөг эдийн засгийг хүлээж авсан тус нам эдүгээ эдийн засгийг хямруулж, улс орныг дампуурлын ирмэгт хүргээд байгаа нь нууц биш.

“Ажилтай, орлоготой, боловсролтой, бүтээлч, эрүүл-монгол хүн” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх мөнгө төсөв байсан ч эрх баригчдад сэтгэл дутсан бололтой. Өнгөрсөн гурван жилийн хугацаанд “Чингис” бондыг төсвийн гадуур зарцуулж, “Оюутолгой”, Тавантолгой”-н хөрөнгө оруулалтыг хэрхэн татах талаар мэтгэлцсээр өнөөдөр л гэхэд энэ асуудлаар намын даргын, Ерөнхий сайдын, Ерөнхийлөгчийн гэсэн фракц бүлэглэлүүдээрээ хуваагдан ажлаа хойш чангааж, амаа уралдуулж байна.  

Өнгөрсөн 25 жилийн хугацаанд АН төлөвшсөнгүй гэдгийг төр, засгийн эрх барих энэ жилүүдэд олон нийт дахин мэдэрлээ. Төр, засгийн хэмжээнд байтугай тогоон доторх асуудлаа ч тус намынхан шийдэж чадахгүй, маргаан, тэмцэл үргэлжилсээр байна.

Аливаа нам эрх баригч хүчнээр ажиллаж байх үед дотоод аппаратыг зохицуулж, арын албыг хариуцах үүрэгтэй хүн нь Ерөнхий нарийн бичгийн дарга. Гэтэл өнөөдөр АН-ынхан намын дарга, Ерөнхий нарийн бичгийн даргаа хүлээн зөвшөөрөхгүй, удирдлагууд нь ч намын дүрмээрээ жинхлэгдээгүй байгаа. Өнгөрсөн хугацаанд эрх баригч хүчний анхан шатны байгууллагынхан байнга хэл ам таталж ирлээ. Дархан-Уул аймгийн АН-ынхан дотроо хагаралдаж, дарга, удирдлагуудаа хүлээн зөвшөөрөхгүй огцруулахыг шаардсаар ирсэн бол Сонгинохайрхан дүүргийн АН одоо ч тамга тэмдгээ булаацалдсаар байна.  

Ер нь АН-д дарга цэргийн эрэмбэ, хүндэтгэх дэг жаяг орхигдсон талтай. Учир нь УИХ-ын гишүүн, хотын дарга, сайдад нэр дэвшсэн ч эгэл гишүүд нь гараа чичлэн зангаж, зандардаг гэмтэй. “Чингис” бондын зарцуулалтыг байнгын хороогоор хэлэлцэхэд тухайн үеийн ЭЗХ-ийн сайд Н.Батбаяр “бондын мөнгийг ихэнхийг нийслэлд төвлөрүүлж зарцуулсан” хэмээн тайлбарлахад угийн бие барьж чаддаггүй хотын дарга Э.Бат-Үүл “Шаагаад байгаарай Батбаяр аа” хэмээн ард нь зангаад зогсож байх жишээтэй. АН-ын 25 жилийн ойн хуралд хэсэг гишүүн нь намын дарга З.Энхболд, Ерөнхий нарийн бичгийн даргын үүрэг гүйцэтгэгч Л.Эрхэмбаяр нарыг огцор гэсэн бичиг барин баяраа тэмдэглэцгээх.

Цаашлаад АН-ын Ерөнхий нарийн бичгийн даргын үүрэг гүйцэтгэгч Л.Эрхэмбаяр дураараа, дэггүй гишүүдийнхээ эе эвийг сахиулж, хэл ам татлуулахгүй ажиллуулж байх үүргээсээ хальж, яам, тамгын газрын асуудал руу хальтран “Төрийн албан хаагчийг ажлаас нь халж байгаа сайд нартаа арга хэмжээ авахыг” Ерөнхий сайдад мэдэгдэн, шаардаад сууж байх жишээтэй.

Нэгэнтээ төр, засгийн эрхийг барьж байгаа намын удирдлагуудын үг, үйлдэл наанадаж нэг баймаар. Гэтэл өнөөдөр “Тавантолгой”-н гэрээн дээр АН-ынхан бүлэг, гүйцэтгэх зөвлөл, Засгийн газрын гишүүдээрээ хуваагдан, популизм хийсээр хаврын адаг сарыг дуусгаж байна. “Тавантолгой” тойрсон эрх ашгийн төлөөх мэтгэлцээнээ “ард түмэн” гэсэн тодотголоор халхавч хийж, асуудал улам ширүүсээр эдүгээ гудамжны жагсаалд хүрлээ.

Уг жагсаал тэмцлийг сөрөг хүчин, иргэний хөдөлгөөнийнхөн бус эрх баригч намын гишүүдээс зохион байгуулж байгаа нь гайхалтай. “Фракцгүй АН” болно гэж худлаа хэлэх шаардлага байсан юм уу даа, ер нь. Угшлаасаа л ардчилал, эрх чөлөө, нэгдмэл үзэл бодолд хүрэхийн өмнөх хөөрөгдөл, тэмцэл энэ намд бичигдээгүй хууль мэт хэрэгжсээр ирсэн. Баярын хурал дээрээ ч намын удирдлагууддаа эсэргүүцлээ үзүүлсэн хэсэг бүлэг гишүүд лоозон, шаардлага барьсан байдаг энэ улс төрийн хүчнийг фракц, бүлэглэлгүйгээр төсөөлөхөд даанч санаанд багтдаггүй.

Би төвтэй АН-ын авир, араншинд бидний хэдэн монголчуудын амьжиргаа, эдийн засаг ч  дарагдаж, дампуурч байна. Гэхдээ “Хааны алба халаатай, эзний алба ээлжтэй” байдаг.  Сонгогчид ч бас сонголт хийх өдөр ирнэ. Харин АН-д “би” гэж цээжээ дэлдэн цамнаж бутрахгүй, бид хэмээн нэгдэж, төлөвших цаг хэзээ ирэх бол. 

Н.Энх