Шийдлийн Засгийн газрын тэргүүн Ч.Сайханбилэгийг огцруулах гарын үсэг цуглуулах аян парламентад өрнөж байна. Шийдлийн Засгийн газрыг огцруулах санал гаргасан гишүүдийн бүтцийг харвал парламентыг бүрдүүлж буй эрх баригчдаас бусад нам, эвсэл, бие даагчдын төлөөлөл цөм багтжээ. УИХ дахь МАХН-МҮАН-ын хамтарсан “Шударга ёс” эвслийн бүлгээс О.Баасанхүү, Г.Уянга, МАН-ын бүлгээс УИХ-ын гишүүн Б.Бат-Эрдэнэ, бие даагчдын зөвлөлийн Х.Болорчулуун, Ц.Даваасүрэн, С.Ганбаатар нарын гишүүн бүрэлдэхүүнээрээ гээд. Дээрх гишүүд “Оюутолгой”-н далд уурхайн бүтээн байгуулалтын ажлыг үргэлжлүүлэх төлөвлөгөөг манайд ашиггүй хувилбараар хийгдсэн гэж үзэн эсэргүүцэж байгаа билээ.
“Тавантолгой”-н хөрөнгө оруулалтын гэрээний төслийг нэхэж, шаардаж аваад, “хав дарсан” парламент эдүгээ Дубайд гарын үсэг зурсан “Оюутолгой”-н далд уурхайн бүтээн байгуулалтын ажлыг үргэлжлүүлэх төлөвлөгөөг нам, бүлгээрээ, хэлэлцэж байна. Уг нь ч энэ төлөвлөгөө парламентаас гүйцэтгэх засаглал руу хэдэн жилийн өмнө шилжсэн зүйл. Тиймээс ч Ерөнхий сайд Ч.Сайханбилэг бүрэн эрхийн хүрээнд талуудтай хэдэнтээ санал солилцож, хэлэлцээр хийн шийдвэрлэсэн. Гэвч парламентад урьдчилан дуулгалгүй, гарын үсэг зурсан гэрээ төлөвлөгөөг УИХ дахь нам бүлгийн гишүүд сэжиглэн, хардаж, сэрдэж хүлээж авлаа. Тиймээс ч УИХ-ын чуулганаар хэлэлцэх асуудлын төлөвлөгөөнд тусгаагүй хэдий ч Ерөнхий сайд Ч.Сайханбилэгийг ирсэн даруйд дуудан, “Дубай”-н гэрээг шалгаав.
“Оюутолгой”-н далд уурхайн бүтээн байгуулалтын ажлыг үргэлжлүүлэх төлөвлөгөө нь монголчууд бидэнд ашигтай байх ёстой. “Оюутолгой” манай стратегийн томоохон ордоос гадна далд уурхайн бүтээн байгуулалт нийт ордын 80 хувийг эзэлдэг. Тиймээс ч парламентаар Ерөнхий сайдыг дуудан мэдээлэл хийлгэж, байцаасан нь зөв. Харин гишүүд Ерөнхий сайдад “байцаалт” дутуу явуулсан уу, хүссэн хариултаа авч чадаагүй юу, бүү мэд. Өнгөрсөн баасан гаригийн үдээс хойшхи хуралдаанд дахин Ерөнхий сайдыг оролцуулж, “Дубай”-н гэрээгээр асуулга горимын саналыг “сум” О.Баасанхүү гишүүн гаргасан хэдий ч дэмжигдээгүй.
Энэ гэрээгээр монголчууд бид Оюутолгойн 54.3 хувийн ашиг хүртэнэ гэж Ерөнхий сайд Ч.Сайханбилэг мэдэгдсэн бол зарим гишүүн уг гэрээг хууль зөрчсөн, ашиггүй гэрээ болсон гэж үзэн Ч.Сайханбилэгийг огцруулахаар гарын үсэг цуглуулж эхэлсэн. Ерөнхий сайдыг огцруулах асуудлыг өргөн барих шаардлага 19 гишүүн гарын үсэг зурснаар хүчинтэй болдог. Ерөнхий сайдыг огцруулах өргөдөлд 17 гишүүн гарын үсэг зурсан, хоёрхон гишүүнээр дэмжүүлэх л үлдээд байна гэх яриа явж байна. Гэхдээ Засгийн газрын тэргүүнийг огцруулахаар гарын үсэг цуглуулах ажил явцгүй байгаа бололтой. Учир нь “Лам олдохгүй бол буцахдаа зална” гэгчээр Ерөнхий сайдыг огцруулж чадахгүй бол Сангийн сайдыг чангаана гэсэн дараагийн хувилбартаа дээрх гишүүд шилжсэн байна лээ.
“Оюутолгой”-н далд уурхайн бүтээн байгуулалтыг үргэлжлүүлэх төлөвлөгөөнд Сангийн сайд гарын үсэг зурсанаар хүчин төгөлдөр болно гэж зарим гишүүн үзэж байгаа аж. Сангийн сайдыг огцруулах асуудлыг өргөн баривал дээрх нэр бүхий гишүүд харин ч хүчин мөхөсдөх болов уу. Учир нь МАН-ын гишүүд нэг нөхрөө нийтээрээ, бодлогоороо хамгаалдаг “үе залгамжилсан” уламжлал, зангарагтай. АН шиг нэг лидерээ бусадтай нийлж Ерөнхий сайдаас нь унагаад зогсохгүй намын даргын суудлаас нь ч татан буулгадаг муу зуршилгүй.
Засгийн газрын тэргүүнийг огцруулах асуудал бие даагчид болоод хувь гишүүдийн байр суурь болохоос аль нэг намын бүлгийг төлөөлөхгүй. Тэр дундаа “Оюутолгой”-н гэрээний асуудлаар УИХ дахь МАН байр сууриа илэрхийлэлгүй, чимээгүй явж ирсэн. УИХ дахь МАН болон Сангийн сайд “Дубай”-н гэрээнд гарын үсэг зурахгүй гэсэн байр суурьтай байгаа гэсэн явган яриа гарсан ч албан ёсоор тус намын бүлэг байр сууриа илэрхийлээгүй.
Ер нь парламент Шийдлийн Засгийн газарт хяналтыг маш сайн тавьж байна. Сүүлийн жилүүдэд манай улс парламентын бус гүйцэтгэх засаглалтай улс шиг л явж ирсэн. Харин өнөөдрийн парламент гүйцэтгэх засагтаа хяналтаа бүрэн тавьж, хууль тогтоолын төслийн өчнөөн олон хэлэлцэх асуудлаасаа гадна шийдлийн Засгийн газрын үйлдэл бүрийг хянаж, араас нь шалгаж, байцаалт авч байгаа нь нэг талаас сайшаалтай. Нөгөө талаас хэдийгээр “73-ын бүдүүн” бүлгээс бүрдсэн Засгийн газар хэдий ч Ч.Сайханбилэгийг хазайхад нь түших бус түлхэх хүсэлтэй эрхмүүд парламентад цөөнгүй байна.
Н.Энхбат