АНУ-ын сансар судлалын хүрээлэн буюу “NASA”-ийн эрдэмтэд дэлхийтэй адилхан гаригийг нээсэн тухай “www.nasa.gov” мэдээллээ. Энэхүү гаригийг “Kepler 452b” хэмээн нэрлэжээ. Эрдэмтэд 1995 оны хоёрдугаар сараас эхлэн дэлхийн ихэр гаригийг хайсан бөгөөд ийнхүү 20 жилийн дараа зорилгоо биелүүллээ. Уг гариг нарыг тойрон эргэлддэг гэнэ. Тиймээс энэхүү гариг дээр амьдрал байх боломжтой гэдгийг эрдэмтэд баталжээ.

Дэлхийтэй ижил нөхцөлд оршин тогтнож буй гаригуудад л амьдрал үүсдэг ч одоогоор нарны аймагт амьдрал үүсэх боломжтой гаригийг олоогүй байна. Эрдэмтэд нарны аймгаас гадна амьдрал үүссэн байх магадлалтай гаригийг хайж эхлээд байгаа. Ийм өөр нарны аймгийн гаригийг эрдэмтэд “exoplanet” гэдэг. Анхны “exoplanet”-ийг 1995 оны дөрөвдүгээр сард нээжээ. 2009 оноос хойш 1000 орчим ийм гаригийг нээгээд байгаа ч дэлхийтэй ижилхэн гаригийг олоогүй юм. “Kepler 452b” гаригийг нээсэн эрдэмтэд “дэлхийн ихэр”, “дэлхийн ах”, “дэлхийн үеэл ах”, “дэлхий II” гэх мэтээр нэрлэжээ.

Шинээр нээгдээд буй гаригийн албан ёсны нэр одоогоор тодорхойгүй байгаа бөгөөд энэ асуудлаар “NASA”-ийн удирдлагууд хуралдах юм. “Нэр өгөх нь шинэ гариг олохтой адил хүндрэлтэй” хэмээн “NASA”-ийн твиттерт жиргэжээ. Одоогоор эрдэмтэд дэлхийн ихэр гариг дээр ус, уул, хад, чулуу болон агаар байгаа эсэхийг баттай мэдээгүй байгаа юм байна. Энэ бүхнийг мэдэхийг тулд робот илгээхээр хэлэлцэж байна.

Энэхүү гариг дэлхийгээс 60 дахин том гэдгийг тогтоосон. Мөн хадархаг гадаргуутай, хийн атмосфертэй аж. Дэлхийгээс 1.400 гэрлийн жилийн зайд оршдог. Өөрийн нарыг 385 хоногт нэг удаа тойрдог, дэлхийтэй тун адилхан хэмээн “NASA”-ийн тэргүүн, эрдэмтэн Чарльз Болдэн мэдэгджээ. “Kepler 452b” гариг тойрон эргэдэг нарыг “G Stars” гэж нэрлэдэдэг юм. Тус нар манай нартай төстэй бөгөөд хурц гэрэл, дулаан элчтэй гэдгийг “NASA” баталлаа. Энэхүү гаригийг ойролцоогоор зургаан тэрбум жилийн өмнө үүссэн гэж тооцоолжээ. Дэлхийгээс 1.5 тэрбум жилээр ах гэсэн үг. Тиймээс энэ гариг дээр хэдийнэ амьдрал үүсэх хугацаа өнгөрсөн гэдгийг эрдэмтэд онцолжээ. Хэрвээ энэхүү гариг дээр ус, агаар байх нь тогтоогдвол дэлхий бус хүн төрлөхтөн хүртэл ихэрлэж, ихрээ өөр гаригаас хайх боломж бүрдэх гэнэ.

Судалгааны багийн ахлагч Жонсон “Дэлхий дээр жижиг, том хэмжээний далай, гол мөрнүүд оршин тогтнодог. Хүмүүс усыг дагаж амьдардаг. Гэхдээ бид шинээр нээгээд буй “Kepler 452b” гариг дээр ус, далай байгааг тогтоогоогүй байна. Бид энэхүү гариг дээр ус байгааг тогтоохын төлөө ажиллаж байгаа. Бид дэлхийн үеэл ахыг оллоо. Энэ бол том амжилт. Олон эрдэмтэд энэхүү гаригийг нээхийн тулд олон жил ажилласан” гэж хэлжээ.

Судлаач Жон Женкинс “CNN”агентлагт “Дэлхий хэтэрхий ганцаардмал болчихоод байна. Бид “Kepler 452b”-ийг нээснээр дэлхийд баяр баясгалан нэмлээ. Энэхүү гариг дээр ус байх бүрэн боломжтой. Энэ гариг нарыг тойрон эргэдэг. Нар байгаа газар амьдрал байдаг” гэсэн байна. Гаригийн геологичдын таамаглалаар “Kepler 452b” дээрх уур амьсгал дэлхийтэй тун ойролцоо буюу “чийглэг” гэжээ. Гэхдээ энэ бол таамаглал гэдгийг Женкинс онцолсон байна.

“NASA”дэлхийн ихрийг олсноос гадна дэлхийтэй ижилхэн хэмжээтэй 11 гариг буюу “Kepler 442b”, “115с”, “235с”, “62f”, “62e”, “283c”, “440b”, “Kepler38b”, “186f”, “296e”, “296f” гаригийг нээгээд байна. Эдгээр гариг дээр амьдрал оршин байгааг тогтоогоогүй байгаа юм.

Өнгөрсөн долоо хоногт “NASA” 2006 онд дэлхийн ван гариг руу илгээсэн “New Horizons” хөлгөөс бүтэн 9 жилийн дараа дохио хүлээн авсан билээ. Тус хөлөг дэлхийн ван гаригийн зураг болон мэдээллийг илгээсэн. Эдгээр мэдээллийг эрдэмтэд нягтлан үзсний дараа тус гариг дээр мөсөн уулс оршин байгааг тогтоосон юм. Энэхүү мөсөн уулс ойролцоогоор 100 сая жилийн настай гэдгийг эрдэмтэд тогтоожээ.

Б.Дэлгэрцэцэг