Иран улс баллистик пуужин туршиж, олон улстай байгуулсан гэрээгээ зөрчжээ. Энэ талаар “www.dailymail.co.uk” мэдээллээ.

Олон улс Пхеньяны цөмийн хөтөлбөрийн асуудалд гол анхаарлаа хандуулах үеэр Тегераны “Исламын хувьсгалын хамгаалагчид” зэвсэгт хүчний ангийнхан цэргийн сургуулилт хийх үеэрээ хоёр ширхэг баллистик пуужин туршссан байна. Иран энэ оны эцэс хүртэл цөмийн зэвсэг болон баллистик пуужин турших нь хориотой байв.

Өнгөрөгч оны аравдугаар сард “P5+1” холбоо Нью Йорк хотноо чуулж, Тегерантай гэрээ байгуулж чадсан билээ. Тегеран цөмийн хөтөлбөрөө царцаасны хариуд олон улс тус улсын эсрэг хэрэгжүүлж буй эдийн засгийн хоригоо цуцалж, тусламжийн бараа нийлүүлж эхэлсэн юм. АНУ-ын Төрийн нарийн бичгийн дарга Жон Керри уг хуралдааныг ахалсан бөгөөд Ираны Гадаад хэргийн сайд Мухаммед Жавад Зарифтэй уулзах үеэрээ “Тегеран ирэх оныг дуустал гэрээг даган биелүүлэх болно” хэмээн мэдэгджээ. Тегеран гэрээг дагаж мөрдөж байгааг АНУ болон Олон улсын Атомын эрчим хүчний агентлаг шалгахаар тохиролцсон юм.

Харамсалтай нь Тегеран гэрээгээ умартаж, цэргийн сургуулилтын үеэр баллистик пуужин туршссан болохыг Пентагон баталлаа. Тегеран энэ сарын 9-нд хоёр ширхэг “Qadr” пуужин хөөргөсөн нь 1400 км-ийн зайд байрлах байг оносон хэмээн “ISNA” телевиз мэдээлжээ. Уг пуужин дээр “Израйль түүхийн хуудсаас арчигдах ёстой” гэж бичсэн байжээ. Хэвлэлээр дамжуулсан уг мэдээллийг Пентагон шалгаж үзээд, Тегераныг баллистик пуужин туршсан болохыг тогтоосон байна.

“Исламын хувьсгалын хамгаалагчид” цэргийн ангийн ерөнхий командлагч, генерал Амир аль Хажизадех мэдэгдэхдээ “2000 км тусгалын радиустай эдгээр пуужин бидний дайсан сионист дэглэмийг аюулгүй зайнаас устгах зориулалттай. Бид холоос ирэх аюулыг урьдчилсан зогсоох туршилт хийсэн” гэжээ. Керри энэхүү асуудлаар тус улсын удирдлагуудтай утсаар ярилцсан ч өнөөдрийг хүртэл удирдагчид юуны талаар хэлэлцсэн нь нууц хэвээр байна.

Баллистик пуужин туршсан асуудлаар анхлан Израйлийн Батлан хамгаалах яамны сайд Моше Яалон дуугарсан бөгөөд АНУ-ыг тус улсын эсрэг хориг тавихыг шаарджээ. Тэрбээр “Тегеран баллистик пуужин хөөргөснөөр өнгөрсөн онд дэлхийн гүрнүүдтэй байгуулсан цөмийн гэрээг зөрчиж, дайсагнасан үйлдэл гаргалаа. Тус улс олон улсын гэрээг үл тоож, дайныг хүсч байна. Израйль улс аюулгүй байдлын үүднээс хариу арга хэмжээ авахаа мэдэгдэж байна” гэжээ.

АНУ-ын Ерөнхийлөгчийн сонгуульд эрх баригч Ардчилсан намаас нэр дэвшихээр намын сунгаанд өрсөлдөж буй Хилари Клинтон Мичиган мужид дэмжигчидтэйгээ уулзах үеэрээ “Вашингтоны итгэлийг хөсөрдүүлж, баллистик пуужин туршсан Тегераны эсрэг хатуу хориг тавих хэрэгтэй” хэмээн мэдэгдэж, уг асуудал Пхеньянаас дутахааргүй олон улсын анхаарлыг татав. Керри мөн нэр дэвшигч Хиларитай адилхан бодолтой байгаагаа Ерөнхийлөгч Барак Обамад уламжилжээ. Обама өчигдөр Цагаан ордондоо хэвлэлийхнийг хүлээн авч уулзах үеэрээ Тегераны эсрэг хэрэгжүүлж буй хоригоо дахин нэг жилээр сунгаж буйгаа зарласан байна.

Олон улсын атомын агентлаг “Тегеран олон улстай байгуулсан гэрээгээ биелүүлж байна” хэмээн мэдэгджээ. Обама “Ираны Засгийн газрын тодорхой үйл ажиллагаа болон шийдвэр нь бүс нутаг дахь АНУ-ын ашиг сонирхолтой зөрчилдөж буй бөгөөд үндэсний аюулгүй байдал, гадаад бодлого болон эдийн засагт ноцтой аюул учруулсан хэвээр байна. Тиймээс тус улсад өмнө нь авсан хоригийг сунгах шийдвэрийг гаргалаа” гэж мэдэгджээ.  

Керри “АНУ-ын чин хүсэл олон улсыг цөмийн зэвсэггүй болгох. Харамсалтай нь Тегераны явуулж буй бодлого биднийг түгшээж байна. Баллистик пуужин туршснаар тус улс хүний эрх, эрх чөлөө, хөрш зэргэлдээ орныхоо үндэсний аюулгүй байдалд заналхийлж байна” гэж хэлжээ.

Вашингтон, Тегераны цөмийн хөтөлбөр болон цөмийн баяжуулалтын салбарт зарцуулах байсан 2.8 тэрбум ам.долларыг царцаасан гэв. Тегеран олон улсын өмнө хүлээсэн үүргийнхээ дагуу баяжуулсан уранаа устгалд оруулж байсан юм.

Б.Дэлгэрцэцэг