Хамтын тэтгэврийн хуулийг буцаан татаж, дахин оруулж ирэх асуудал сүүлийн өдрүүдэд улстөржилтийн бай болж байна. Энэ хуулийн төсөл яригдаж эхэлсэн цагаасаа нийгэмд хүлээлт үүсгэн, хэрэгжих хугацаа нь болоогүй ч батлагдсан даруйд олон нийтийн таашаалыг хүртэж байсан. Харамсалтай нь хууль хэрэгжээгүй байхад Засгийн газар буцаан татаж, намуудын дунд автор булаацалдсан улстөржилт өрнүүллээ.

Ер нь намууд нийгмийн анхаарлыг татаж, дэмжлэг авсан асуудлыг өөрсдөөрөө авторлох гэж улстөржүүлдэг нь гэм биш зан. Тээр жил АН хүн бүрт байгалийн баялгаас 1 сая төгрөг хүртээнэ хэмээн сонгуулийн сурталчилгаагаа эхлүүлэхэд МАН  “Эх орны хишиг 1.5 сая төгрөгийг хүртээнэ” гээд л байгалийн баялгийг үнэ хаялцуулж, сонгогчдын саналыг татах тактик хэрэглэсэн. Харамсалтай нь өнөөг хүртэл нийтээрээ 1.5 сая төгрөгийн эзэд болж чадаагүй, цаасан дээр хувьцаатай хэмээн тамгалснаас цаашгүй явж ирлээ. Хамтын тэтгэврийн хууль хэрэгжих эсэх нь үүнтэй агаар нэгэн.

Хамтын тэтгэврийг буцаан татсан үндэслэлээ Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбат “Хамтын тэтгэврийн хууль хэрэгжээд эхэлвэл агуулга нь өөрчлөгдөнө. Хэрвээ чи ганцаараа үлдвэл чиний тэтгэвэр нэмэгдэнэ. Өнөөдрийн амьдрал хүнд байгаа цаг үед хоёр хөгшин бие бие рүүгээ харчихаад “миний тэтгэвэр нэмэгдэх нь үү, үгүй юу гэж их муухай зүйл бодох гээд байгаа юм.  Тийм учраас МАН энэ хуулийг Насны хишиг гэж нэрлэн үргэлжлүүлнэ” хэмээсэн  нь цаад агуулгаараа “ганцаараа эзэмшихийн тулд нэг нэгнийгээ үхээсэй гэж хүсч магадгүй учраас энэ хуулийг татах үндэслэл болсон” гэх агуулгатай.  Уг нь Засгийн газрын тэргүүний хэлсэн дээрх асуудлаас урьдчилан сэргийлж, болгоомжлох үүднээс хуулинд “Гэрлэлтээ батлуулан 15 жилээс дээш хугацаагаар амьдарч, үр хүүхэд төрүүлсэн” гэсэн заалтыг тусгаж өгсөн юм билээ.

Тэгээд ч Сангийн сайд Б.Чойжилсүрэнгийн хэлсэн “Монголчууд сүшиг бишрэлтэй учраас талийгаачийнхаа мөнгийг авахгүй гээд Сангийн яаманд хүсэлт ирүүлээд байгаа юм” гэсэн үгэнд 10 жилийн сурагч ч үнэмшихгүй.

Энэ хоёрын нэг нь Мэргэжлийн Засгийн газрын тэргүүн, нөгөөх нь Улсын сангийн тамгыг атгаж байгаа эрхэм.  Тиймээс энэ эрхмүүдийн ярьж, хэлэхийг сонссон олон нийт юун Мэргэжлийн Засгийн газар вэ, “мэдрэл гарууд вэ, яадаг” хэмээн бухимдцгааж байна.

Хамтын тэтгэврийн хуулийг буцаан татсан үндэслэлээ нийгэмд зөв мессэжээр хүргэж чадахгүй УИХ-ын гишүүн, Засгийн газрын сайд хэмээх “давхар дээл”-тэй сайд нар олны зэвүү, дургүй хоёрыг зэрэг хүргэсэн үгэндээ ороогдож эхэллээ. Ам алдвал барьж болдоггүй хойно, яая гэхэв.  Засгийн газрын тэргүүнээс нь эхлээд танхимын бүх гишүүний үг яриаг нь зүгшрүүлж, бодлогоо нийгэмд зөв тайлбарлан хүргэх хичээл заах, сургалтад хамруулах хэрэгтэйг намын дарга нь эрхбиш ойлгосон байлгүй. Түмэнд бодлогоо зөвөөр ойлгуулж чадахгүй эрхмүүд төрийг яаж удирдах вэ?

Ер нь парламент шинээр бүрдсэний дараахан анх удаа төрийн түшээгээр сонгогдсон зарим эрхэм “хэлд орох”,  ярьж сурах асуудалтай  тулгардаг.  Энэ удаагийн парламентад ч мөн адил гишүүдийн үг яриаг цэгцлэх асуудал тулгарсан. Шинэ гишүүд хэн нэгэнд хандаж үг хэлэхдээ “ахдаа, эгчдээ, дүүдээ” гээд л өөриймсөж яриад эхэлдэг. Жишээлэхэд, УИХ-ын шинэхэн гишүүн Ж.Ганбаатар Засгийн газрын гишүүдийг томилох хэлэлцүүлгийн үеэр байнгын хороо, чуулганы хуралдаанаар дэмжиж байгаагаа хэлж “Энэ ахдаа амжилт, тэр эгчийгээ дэмиж байна “ гээд л ярьж байгааг олон нийт эгдүүцэн хүлээн авч, “яасан олон ах, эгчтэй хүн бэ” хэмээн ёжилж байлаа.  Угтаа сайдад нэр дэвшиж байгаа эрхмийг дэмжиж байгаа төрийн түшээд “Энэ нэр дэвшигчийг дэмжиж байна. Бид тухайн байгууллагад хамт ажиллаж байсан. Ажилдаа хариуцлагатай, салбартаа мэргэшсэн” гэх жишгээр саналаа хэлдэг. Энэ нь дүрэм, журам хуулиар бичигдээгүй ч өнөөгийн төрийн хэллэгийн онцлог. Олон улсад ч тухай тухай парламент, төрийн зөвлөл, ДУМ-д тогтсон үг хэллэгийн код байдаг байх.

Ер нь байнгын үйл ажиллагаатай парламент бүрэлдэн бий болсноос хойш төрийн түшээд бие биенийгээ “эрхэм гишүүн” хэмээн дуудах нь зохистой гэсэн төрийн хэллэг үүссэн байдаг юм билээ. Тиймээс өнөөг хүртэл төрийн түшээд  байнгын хороо, нэгдсэн чуулган, ямар нэг арга хэмжээн дээр асуулт асуух, хариулах явцдаа “тэр гишүүний, энэ гишүүний”  хэмээн онцолж тодотгосоор ирсэн. Зөвхөн  УИХ-ын гишүүдийн хооронд ч бус сайд нар, төрийн албаныхан, парламентын сэтгүүлчдийн хувьд ч энэ нь тогтсон үг хэллэг болсон билээ.

Сул гишүүдийн хувьд зөв, буруу ярьж хэлж байгаад зүгширнэ гэж бодъё. Харин Засгийг тэргүүлж, эдийн засгийг сэргээн, иргэдийн амьжиргааг сайжруулах эрхмүүд наад захын хэл ярианы урлагт суралцаагүй гэхэд бодлогоо тайлбарлаж, тайлж чадахгүй баймааргүйсэн. Эсвээс үнэхээр бодит бус хиймэл зохиол тавиад байна  уу. Тийм бол найруулга хийгээд зохиол нь  хэн ч итгэж, үнэмшихээргүй маш муу болж, Л.Оюун-Эрдэнэ гишүүний хэлсэнчлэн “дүр нь зохиогүй байна”. 

Н.Энхлэн