Монгол Улс 1992 оноос хойш долоон удаа УИХ-ын сонгууль зохион байгуулжээ.  Найм дахь удаагийн сонгууль болоход дөрвөн сарын хугацаа үлдээд байна.   Тиймээс “Сонгууль-Анализ” булангаар аймаг бүрийн сонгуулийн  өнгө, сонгогдсон түшээдийг он цагийн дарааллаар нь хүргэж байна. Энэ удаа УИХ-ын сонгуулийн хоёрдугаар тойрог болох  Баян-Өлгий аймгийг онцолж байна. Тус аймагт сонгуулийн дөрөв, тав, зургадугаар тойрог хамаардаг. Ямар ч нам, сонгуулийн системийн үед Баян-Өлгий аймагт мандатын тоо өөрчлөгддөггүй,  гурван гишүүн сонгогдож, УИХ-д суудаг. Он цагийн дарааллыг харахад аймгийн сонгогчид ерөнхийдөө МАН-д давамгай ялалт өгч байжээ.  АН-д ганц удаа итгэж үзсэн нь ердөө 2004 оны сонгууль байв.  Харин бусад зургаан удаагийн сонгуульд МАН  үнэмлэхүй ялжээ.   Задалж үзвэл долоон удаагийн сонгууль болоход МАН-6,  АН-1 удаа Баян-Өлгийд ялж байв. Тиймээс тус аймгийг МАН-ын буюу улаан өнгийн тойрог гэж улс төрийн хүрээнд ярьдаг.  Баян-Өлгий аймагт УИХ-ын долоон удаагийн сонгуулийн өрсөлдөөний тухай тоймлон хүргэе.

1992 он: МАН

1992 оны анхны ардчилсан УИХ-ын сонгууль томсгосон мажоритар хэлбэрээр зохион байгуулагдсан.   Сонгуулийн дөрөвдүгээр тойрог болох Баян-Өлгий аймгаас МАН/МАХН/-аас нэр дэвшсэн А.Болат 67.7 хувь буюу 23349 санал, МАН-аас нэр дэвшсэн Х.Володя 54.6 хувь буюу 21481 санал,  мөн МАН-аас нэр дэвшсэн Т.Султан нар олонхийн саналаар УИХ-ын гишүүнээр сонгогдон ажилласан байна.

1996 он: МАН

Тухайн оны сонгууль жижигсгэсэн мажоритар буюу нэг тойрог, нэг мандат хэлбэрээр явагдсан.   76 тойрогт  таван нам, хоёр эвслээс 302 нэр дэвшигч өрсөлдөж, сонгогчдын 92.1 хувь нь сонгуульд оролцжээ. Баян-Өлгий аймгийн  дөрөвдүгээр  тойрогт  МАН-аас нэр дэвшиж өрсөлдсөн Р.Сандалхан ялалт байгуулсан. Тавдугаар тойрогт мөн МАХН-аас нэр дэвшиж өрсөлдсөн Т.Султан ялж, гишүүн болсон. Зургадугаар тойрогт А.Болат нэр дэвшиж өрсөлдөж, гишүүн болсон түүхтэй. 1996 оны сонгуульд сонгогчдын 45.7 хувийн саналыг авсан Ардчилсан нам УИХ-д 50 суудалтай, харин 39.9 хувийн санал авсан МАН 25 суудалтай болжээ.  Баян-Өлгийчүүд нийт сонгогчдын цөөнхийн саналын төлөөлөл болж МАН-ын гишүүдийг багаар нь дэмжсэн юм.

2000 он: МАН

УИХ-ын гурав дахь удаагийн сонгууль явагдаж, 76 тойрогт 13 нам, гурван эвслээс 602 нэр дэвшигч өрсөлджээ. Жижигсгэсэн мажоритар буюу нэг тойрог, нэг мандат хэлбэрээр явагдсан. Баян-Өлгийн дөрөвдүгээр тойргоос МАН-аас нэр дэвшиж өрсөлдсөн Р.Сандалхан ялалт байгуулав. Тэрээр хоёр дахь удаагаа УИХ-ын гишүүнээр сонгогдсон билээ. Тус тойрогт АН-аас Ч.Куланда өрсөлдсөн ч ялалт байгуулж чадаагүй. Харин тавдугаар тойрогт  МАН-аас О.Нигамет нэр дэвшиж ялалт байгуулав.  Түүнчлэн зургадугаар тойрогт МАХН-ын гишүүн Х.Жекей ялалт байгуулсан байдаг.  Баян-Өлгийн сонгогчид дахин МАН-д итгэл үзүүлсэн нь энэ юм. Монгол Улсын хэмжээнд нийт сонсогчдын 51.5 хувийн саналыг авсан МАХН УИХ-д 72 суудалтай, харин 24.1 хувийн санал авсан Ардчилсан нам нэг суудалтай парламент бүрдэж байв.

2004 он: АН

Сонгууль жижигсгэсэн мажоритар хэлбэрээр явагдсан. Энэ онд сонгуулийн салхи арай өөрөөр сэвэлзэж эхлэв.  Баян-Өлгийд ч ялгаагүй.  Нэр дэвшигч А.Мурат, А.Бакей гээд АН-ын гишүүд ялалт байгуулсан он байлаа.  Мөн бие даан нэр дэвшсэн К.Сайран УИХ-ын зургадугаар тойргоос гишүүн болсон байдаг. Энэ онд Баян-Өлгийчүүд МАН-д итгэл үзүүлээгүй билээ.

2008 он: МАН

Тухайн оны сонгуулиар аймгийн сонгогчид мөн л  МАН-д итгэл үзүүлж, багаар нь сонгожээ.  Тухайлбал, МАН-аас нэр дэвшиж өрсөлдсөн Х.Жекей, А.Тлейхан,  Х.Баделхан нар олонхийн санал авч УИХ-ын гишүүнээр сонгогдов.   Харин тэдэнтэй АН-аас Х.Ержан, А.Мурат, А.Бакей нар өрсөлдсөн байдаг. Сонгуулийн нийт дүнгээр сонгогчдын 43 хувийн саналыг авсан МАН авч, УИХ-д 45 суудалтай, харин 39.2 хувийн санал авсан  АН 28 суудалтайгаар парламент бүрэн эрхээ хэрэгжүүлж эхлэв.

2012 он: МАН

УИХ-ын сонгууль анх удаа холимог  системээр явагдсан.  Тус сонгуулийн сурталчилгааны гол сэдэв нь авлигатай тэмцэх, уул уурхайгаас орж ирэх орлогын тэгш хуваарилалт зэрэг байв. Тус аймагт МАН-аас А.Тлейхан,  Х.Жекей нар өрсөлдөж, ялалт байгуулсан байдаг.  Харин АН-аас  А.Бакей  олонхийн санал авсан юм.   Мөн АН-аас Ч.Куланда, МАХН-МҮАН эвсэлээс А.Хавсад , А.Нота,  ИЗНН-аас С.Бакинтан нар өрсөлдөж ялагдсан байдаг.

2016 он: МАН

МАН улс даяараа олонхи тойрогт ялалт байгуулав. Улаан хэмээн нэрлэгддэг Баян-Өлгийн тойргууд ч МАН-даа л итгэл үзүүлсэн. Дөрөвдүгээр тойрогт АН-аас А.Бакей МАН-аас Г.Солтан  нар өрсөлдөж,  Г.Солтан 51.4 хувийн санал авч ялалт байгуулсан. Тавдугаар  тойрогт Х.Баделхан олонхийн санал авсан.  Түүнтэй АН-аас Х.Ержан,  БНН-аас Н.Самат өрсөлдөн ялагдсан байдаг.  Харин зургадугаар тойрогт  АН-ын гишүүн Д.Мурат олонхийн санал авсан.  Түүнтэй МАН-аас  А.Тлейхан өрсөлдөж,  МАХН-аас Д.Чинзориг нар өрсөлдсөн байдаг.

2020 он:

Энэ удаагийн сонгууль томсгосон тойргоор явагдана.  Сонгуулийн товыг зургадугаар сарын 24-нд хэмээн тогтоосон билээ. Мөн мандатын тоог тогтоод байна. МАН-аас нийслэлд мандатын тоог багасгаж, зарим аймагт нэмээд байгаа билээ.  Одоо намууд нэр дэвшигчдээ тодруулж байна.  МАН-аас ХХААХҮЯ-ны дэд сайд А.Сауле эмэгтэйчүүдийн квотод нэр дэвшихээр яригдаж байна. Харин Г.Солтан гишүүний хувьд энэ удаагийн сонгуулийг өнжихөөр болсон гэсэн мэдээлэл байгаа бол Барилга, хот байгуулалтын сайд Х.Баделхан ч нам нь дэмжвэл дахин дэвшинэ гэдгээ илэрхийлж байгаа сурагтай. Харин Ардчилсан намаас АН-аас А.Бакей, Х.Ержан, Ч.Куланда нарын  нэр ч яригдаж байгаа юм.

Эх сурвалж: Polit.mn