Шүүгч нэг сард 4-8 сая төгрөгийн цалин авдаг гэж нэг мэдээлэлд бичсэн харагдсан. Тэгвэл шүүгч нэг сард хэдэн төгрөгийн цалинтай ажилладаг юм бэ гэсэн асуултад ШЕЗ-ийн гүйцэтгэх нарийн бичгийн дарга Т.Мэндсайхан ингэж хариулав.

Өнөөдрийн байдлаар Монгол Улсын шүүхэд ажиллаж буй шүүгч нэг сард 2.7-3.3 сая төгрөгийн цалин авч буй аж. Анхан шатны шүүхийн шүүгч 2.7 сая төгрөгийн цалин авдаг бол Улсын дээд шүүхийн ерөнхий шүүгч 3.3 сая төгрөгийн цалин авдаг байна. Үүнээс улсад төлөх ёстой татвараа төлдөг гэж тайлбарласан.

Улсын хэмжээнд 470 шүүгч ажиллаж байгаа. Шүүгчийн эрх зүйн байдлын тухай хуульд “шүүгчийн албан тушаалын цалингийн  хэмжээ нь эдийн засгийн хувьд бусдаас хараат бус ажиллах, амьдрахад хүрэлцээтэй, баталгаатай байх боломжийг хангасан байна” гэж заасан байдаг. ШЕЗ-өөс манай улсын шүүгчид хэдэн төгрөгийн цалинтай ажиллавал энэ нөхцлийг хангахыг МУИС-ийн судлаачдыг багаар гүйцэтгүүлжээ. Хөндлөнгийн судлаачид шүүгч 2.7-3 сая орчим төгрөгийн цалинтай байвал энэ нөхцлийг хангана гэж дүгнэжээ. Өөрөөр хэлбэл 2.7-3 сая төгрөгийн цалинтай ажиллахад шүүгчийн эдийн засгийн хараат байдал зохих хэмжээгээр хангагдана гэсэн үг.

Шүүгчид үндсэн цалин дээрээ нэмж нэг урамшуулал хүртдэг. Шүүгчийн эрх зүйн байдлын хуульд зааснаар шүүгчээр ажилласан тав дахь жилээс эхлэн шүүгчийн цалин жил бүр өмнөх оныхоос хоёр хувиар нэмэгддэг байна.  

Харин хэрэгжихгүй байгаа нэг нэмэгдэл нь шүүгчийн мэргэжлийн түвшин тогтоож түүнээс хамааруулаад цалинг нэмэх тухай заалт. Энэ нь шүүгчийн хараат бус байдалд нөлөөлж магадгүй гэдэг үүднээс хэрэгжихгүй байгаа юм.

Цалин нь эдийн засгийн хараат бус байдлыг хангаж чадахгүйгээс шүүгч хэн нэгний нөлөөнд автах, шүүгчид хэн нэгэн нөлөөлөхөөр оролдохыг нөлөөллийн мэдүүлгээр хянаж байгаа. Түүнчлэн шүүхийн Ёс зүйн хороонд шүүгч авилга, хахууль авах, талуудад тэгш бус хандах, зан харилцааны хувьд алдаа гаргах зэргийг иргэдийн зүгээс шууд мэдээлдэг нь ач холбогдолтойг онцолж байсан.

Аливаа хэрэг явдлын үнэнийг дэнслэх эрх атгасан шүүгчдийн ажлын ачаалал их. Өнгөрөгч онд нийслэлийн шүүгчид ачаалалтай ажилласан дүн гарчээ. Тухайлбал, Иргэний хэргийн анхан шатны  шүүхийн нэг шүүгч жилд 287 хэрэг шийджээ. Гэхдээ манай улсын хувьд шүүгчийн ажлын ачааллыг тооцох аргачлал байдаггүй.

Тиймээс энэ онд ШЕЗ-өөс шүүгчийн ажлын ачаалал ямар байвал зохимжтойг тодорхойлох бодлогын судалгаа хийж байгаа бөгөөд үүнийг боловсруулсны дараа шүүгчдийн ажлын ачааллыг бусад орныхтой харьцуулах боломжтой болох юм байна.

Б.Хүлэг