Допингийн эсрэг үндэсний төвөөс Улсын начин Б.Баатарцол, Улсын начин Б.Ганзориг нарын бөхөөс сэргээш илэрсэн талаар мэдэгдэл гаргасан. Энэ талаар Монголын Үндэсний Бөхийн холбооны дэд тэргүүн Д.Данзангаас тодрууллаа.

-Улсын начин Б.Баатарцолоос сэргээш илэрсэн гэх мэдээ бий. Энэ талаар тодруулахгүй юу?

-Тэр үнэн. Гэхдээ Б.Баатарцолоос мелодиниум гэдэг бодис илэрсэн. Тэр нь хүний биед байх ёстой хэмжээнээс ялимгүй илүү гарсан учраас л допинг руу орчихсон. Уг нь  зүрх судасны ажиллагааг дэмждэг эм юм.  Гэхдээ 2015 оны нэгдүгээр сарын 1-нээс допингийн жагсаалтад орчихсон шүү дээ. 

-Б.Баатарцол начингаас энэ талаар тодруулахад үгүйсгэж байсан?

-Бөхчүүд үгүйсгэдэг л юм. Азид гурав, дөрөвхөн дэлхийд итгэмжлэгдсэн лаборатори байдаг. Түүний нэг Солонгосын лабораторид шинжлүүлээд гараад ирсэн хариу шүү дээ. 2015 оны хоёрдугаар сарын 1-нээс өмнө нэг сарын дотор илэрсэн хүнд мэдээлэл хараахан хүрээгүй байж болох юм гээд дэлхий уучилсан. Сүүлд нь энэ хугацаа бага байна гэж үзээд гурван сарын дотор хэрэглэсэн хүмүүсийг уучилсан. Гэтэл 2015 оны нэгдүгээр сараас хойшхи шийдвэр 2016 оны наадмаар илэрч байгаа нь уучлагдах ямар ч арга байхгүй. Допингийн сурталчилгаа мэдээлэл муу байна гэж бидэн рүү дайрдаг. Хангалттай сурталчилгаа, мэдээлэл хүргэх арга хэмжээ явуулдаг. Лекц уншина, ном бичиж тараана, сонин дээр мэдээлэл хэвлүүлнэ. Өнөөдөр энэ бүхнийг уншиж мэдэх боловсролгүй бөх гэж байхгүй. Тэгэхээр өөрөө өөртөө л хариуцлагатай хандах хэрэгтэй байна. Бөхчүүд цэцэрлэгийн хүүхэд биш. Долоо настай хүүхэд биеэ даагаад сургуульдаа явж байна. Тэгэхээр цол авах гээд явж байгаа тамирчинд ийм хариуцлага байх ёстой.

-Тэгэхээр манай бөхчүүд мэдлэггүйгээсээ хохироод байна гэсэн үг үү?

-Өмгөөлж ярьвал болгоомж муутай байна. Бэртэл авдаг, эмчилгээ хийлгэдэг. Хийлгэхдээ ямар төрлийн эм тариа хэрэглэж байна, тухайн эмэнд допингийн төрлийн бодис байгаа юм биш гэдгийг харах боловсрол ч манай бөхчүүдэд байгаа. Тэгэхээр эмчээрээ хэрэглэсэн эм тарианы тунг бичүүлж авах хэрэгтэй. Шинжилгээнд орохдоо допингийн үйлчилгээтэй эм хэрэглээгүй гээд гарын үсэгээ зурдаг. Тэрний оронд ийм тунгаар ийм эмчилгээ хийлгэсэн гээд эмчийн бичгээ бариад очих хэрэгтэй. Хэрэв тэгсэн бол асуудал өөр шүү дээ.

-Танай холбооноос допингийн эсрэг ямар сурталчилгаа явуулдаг вэ?

-Бид энэ жил шөвгөрч магадгүй 60 гаруй бөхийн нэрийг амжилтаар нь гаргасан. Тэр бөхчүүддээ урилга өгөөд Олимпийн хороон дээр цуглуулаад допингийн эсрэг сурталчилгаа хийе гэхэд 10 гаруй хүн л ирсэн. Тэгэхээр нь залуучуудаас эхлэе гэж бодоод Хил хамгаалах сургууль дээр 100 гаруй залуу бөхчүүдэд яриа таниулга хийсэн. Тэнд аймаг, улсын цолтон тоож ирээгүй. Тэгчихээд буруугаа хүн рүү “чихээд” л явж байна.

-Хамгийн анх допинг А.Сүхбат аваргаас илэрсэн гэдэг. Энэ үнэн үү?

-Тийм ээ үнэн. Монгол үндэсний бөхөд 1999 оноос допингийн шинжилгээг авч эхэлсэн. 2002 онд анх удаа наадамд зодоглосон А.Сүхбатаас илэрсэн. Энэ бол Солонгосын лаборатороор тогтоочихсон зүйл. Баримт бичиг нь манайд ч олимпийн хороонд ч бий. Хүч тамир нэмэгдүүлдэг намдирлон гэдэг бодис их хэмжээгээр  илэрсэн шүү дээ. Хэрэглэсэн, илэрсэн нь бодит үнэн. А.Сүхбат өөрөө ч хүлээн зөвшөөрсөн. Тухайн үед МҮБХ-ны тэргүүлэгчид түүнд ямар хариуцлага тооцуулах талаар хуралдаж байхад шүүхээс манай хуралдааныг зогсоох захирамжийг А.Сүхбат өөрөө барьж орж ирсэн. Тэгээд тэр хүн улс даяар дуулиан тарьж, өөрт нь арга хэмжээ тооцох боломжид нөлөөлсөн. Тэрнээс хойш нэлээд олон бөхөөс допинг илэрсэн. Энэ нь анх А.Сүхбатад хариуцлага тооцоогүйгээс болсон гэсэн үг.

-А.Сүхбат аварга аймгийн арслан болоход 50 сая, улсын начин болоход 500 сая гэж цолны найраа ил цагаан болсон талаар хэлж байна?

-А.Сүхбат юу ч хийж болно гэж бодож байх шиг байна.  Тэр өөрөө үндэсний бөхийн аварга цолтой хүн байтлаа "Сумын заан болоход 5 сая аймгийн арслан болоход 50 сая улсын начин цол 500 сая болсон" гэж ярьсан байна билээ. Тэгэхээр А.Сүхбат өөрөө үзсэн харсан мэдэж байгаа хүн юм байна. Мэдэж байгаа юм бол Дорж Батаас 500 сая төгрөг авч начин боллоо гээд нэрээр нь зарлах хэрэгтэй. Тэгвэл хуулийн байгууллагаар шалгуулж, цолыг нь хураах дүрэм байна. Хэрэв мэдсээр байж няцаагаад нийт бөхчүүдийг гүтгэж, найраа хавтгайрч байгаа нь бөхийн холбооны буруу гэсэн маягаар дайрч, гэмт хэргийг нуун дарагдуулж байгаа нь гэмт хэрэг. Үүгээрээ тэр өнөөдөр хүч, бяр, ухаанаа уралдуулан барилдаж байгаа бүх бөхчүүдийг гутаан доромжилж, хавтгайруулан гүжирдэж байна.

-Ер нь найраа гэдэг ухагдахуун манайд хэзээнээс гарч ирэв?

-Начны найраа гэдэг зүйл 1970-1980-аад оны үед их байсан. Үүнийг багасгах гэж Монголын үндэсний бөхийн холбооныхон дүрэм, ёс зүйн аргаар 1990-ээд оноос тэмцэж ирсэн. Зохих хэмжээгээр багассан. Шинэчлэл хийснээр найраа гэдэг зүйл 70-80 хувиар багассан шүү. Өнөөдөр гэвч байсааар л байгааг олон нийт харж байна. 1970-1980 оны үед энэ асуудал нэлээд хавтгайрсан нь өмнө нь улсын наадамд төдийлөн барилдаагүй нөхөр гэнэт начин цолтон болчихдог. Улсын наадамд начин болсноос хойш барилдахаа больчихдог асуудал байв. Тэгэхээр начины хэмжээний барилдаантай биш хүн болчихоод байсан. Одоо бол олон түмэн энэ л начин болно гэж гурав, дөрвөн жил хүлээж, найдчихсан залуучууд начин болж байна. Тийм учраас энэ бол ухралт биш.

Г.Тэгшсүрэн