1. Гомер

Гомер бол тууль, найраг зохиодог мэргэжлийн хүүрнэгч гэж урт удаан хугацаанд хүмүүс итгэсээр ирсэн. Тэр дундаа "Одиссей", "Илиада"-г мэдэхгүй хүн ховор.

Гэвч судлаачид Гомерын амьдрал, уран бүтээлийг нарийвчлан судлахын хэрээр олон асуулттай тулгарчээ. Тухайлбал Гомерыг олон бүтээл туурвисан гэдэгт эргэлзээд зогсохгүй ер нь ийм хүн амьдарч байсан эсэх нь ч тодорхойгүй болсон аж. 

Тухайлбал, Гомер хэзээ, хаана амьдарч байсан гэдгийг нарийн тогтоох боломжгүй байгаа гэнэ. Зарим эх сурвалжид түүнийг МЭӨ XIII-XII зуунд, харин заримд нь IX-VIII зуунд амьдарч байсан гэж бичдэг. Энэ он тооллын хооронд 500 гаруй жилийн зөрүү байгаа юм.

Түүнчлэн, хамгийн сонирхолтой нь "Одиссей" болон "Илиада" туульсууд түүнийг бие барснаас хойш зохиогдсон болж таарч байгаа юм. Зарим судлаачдын үзэж байгаагаар, эдгээр туульсад тухайлсан зохиогч байхгүй, ам дамжиж, өгүүлэгч бүр өөрийн үг, өгүүлбэрийг шингээж байсан байж магадгүй гэнэ.

2. Ликург

Эрт үеэс л Спартын төр, нийгмийн үндэсийг домогт Ликург тавьсан гэж эртнээс нааш үзэж ирсэн. Тэрбээр амьдралын бүх салбарыг хэрхэн зохицуулахыг бодож олон, зөвлөлүүдийг байгуулж, хоёр хаантай болгон, цэргийн хэрэг дээр төвлөрөх ёстойг сэтгэсэн гэх.

Гэхдээ Ликург чухам ямар хуулиуд гаргаж байсан нь одоо хүртэл тодорхойгүй. Ликург хааны амьдарсан цаг үеийг хэн ч тогтоож чадаагүй. Эртний Грекийн зохиолч Ксенофонт домогт Ликургийг МЭӨ 1000 онд хаан байсан гэж таамагласан бол Александр Македонскийн үеийн эрдэмтэд IX зуунд Ликургийг байсан гэж бичиж байв.

Зөрүүтэй, дутуу хагас мэдээллүүд нь орчин үеийн судлаачдыг ч төөрөгдөлд оруулдаг. Тиймээс зарим судлаачид Ликург гэж огт байгаагүй, спартачууд түүнийг үндэслэгч эцэг хэмээн домог болгон зохиосон гэж үздэг аж.

3. Артур хаан

Гвиневртэй гэрлэж, чулуунаас сэлэм сугалсан хөлөгт баатруудын удирдагч домогт хүн. Артуртай холбоотой зарим үйл явдал бодит гэдэгт түүхчид эргэлздэггүй. Тухайлбал Британи арал дээр МЭ VI зуунд амьдарч байсан кельтүүд Германы овог аймгуудын довтолгооны эсрэг тулалдаж, хэдэнтээ ялалт байгуулж байв.

Гэхдээ үүнээс өөрөөр Артур хаан эсвэл түүнийг сэдэвлэн бүтээх болсон хүн амьдарч байсан гэх баталгаа үгүй. Бадоны дэргэдэх тулааныг дүрсэлсэн VI зууны баримт бичгүүдэд баатрын талаар огт бичигдээгүй байдаг гэнэ. Тиймээс найргийн дүрээс Артур хааны талаар зохион яригдах болсон гэж зарим судлаачид үздэг. 

Артур гэдэг дүр XII зуунд л алдартай болсон бөгөөд тухайн үед Гальфрид Монмутский "Британийн хаадын түүх"-ээ бичсэнээр энэ дүр алдартай болжээ. Харин Артур гэж бодит хүн байсан гэдгийг одоо хэр нотолж чадаагүй л байна. 

4. Робин Гуд

Робин Гуд угсаа гарал сайтай, хамтран зүтгэгчдийнхээ хамт Шервудын орчимд амьдардаг гэж домогт өгүүлдэг. Тэрбээр үзэсгэлэнт Мэрианд татагдаж, нум сум харваж, баячуудыг дээрэмдэн, ядууст тарааж өгч байсан гэх. Энэ буянтай дээрэмчинд Ноттингемд хөшөө ч босгосон байдаг юм.

Гэвч дундад зууны үеийн найраглалуудад огт өөр түүх гардаг аж. Эдгээрт Шервудын ой гэж огт дурдагддаггүй аж. Түүнчлэн XIV-XV зууны аман зохиолд Робин Гудыг өндөр угсаа гарвалтай гэхээргүйгээр дүрсэлсэн байх бөгөөд тухайлбал тэрбээр шерифийг нум сум харван шархдуулж, хоолойг нь хэрчин, дараа нь цогцосыг хутгалж байгаагаар дүрсэлжээ.

Гэх мэтчлэн хар бараан түүхүүд их байх бөгөөд эдгээр нь XIV-XV зууны Английн бичиг үсэггүй, боловсролгүй хүмүүсийн дунд ихээхэн алдартай байсан гэнэ. Цаг хугацааны явцад Английн гэмт хэрэгтнүүд хэргээ далдлахын тулд Робин Гудын нэрийг ашигладаг болсон байна. Тухайлбал 1226 оны шүүхийн бүртгэлд Робин Гуд гэгч оргосон гэсэн бол 1262 оны эх сурвалжид өөрийгөө Робин Гуд гэж нэрлэсэн Уильям Робеход гэмт хэрэгтэн, 1354 онд шоронд сууж, шүүхээ хүлээж байгаа Робин Гудын тухай бичигдсэн байна.

Г.Бямбасүрэн