Украины хоёр дахь Ерөнхийлөгч Леонид Кучма Киевт гэртээ байхад нь дайн эхэлжээ. Энэ хугацаанд тэрбээр хаашаа ч явсангүй. Тэрбээр 1994-2005 онуудад Украиныг хоёрантаа удирдаж байв. ВВС агентлаг түүнээс ярилцлага авсныг товчлон хүргэж байна. 

ВВС: Оросын түрэмгийлэл хийхэд та хаана байв? Ийм зүйл гарна гэж хүлээж байсан уу?

Леонид Кучма: Манай орны бусад хүмүүсийн л адилаар биднийг орондоо байхад л Оросын түрэмгийлэл эхэлсэн. Аль орон, ямар цаг хугацаа гэдгээс үл хамааран бүх л фашистууд ингэдэг байх, тэд өглөөний дөрвөн цагт бидэн рүү дайрсан. Дайны эхний өдрүүдэд Оросын сөнөөгч онгоцууд дээвэр шүргэчих шахам л манай байшингуудын дээгүүр нисэж байлаа.

Намайг хилийн чанад руу нүүлгэе гэсэн санал тэр дороо л гарсан. Харин би татгалзсан юм. Дахиж энэ асуудлыг сөхөөгүй. Би түрэмгийлэл эхэлсэн эхний өдрөөс л Украинд байсан. Дайралт болно гэж бодож байсан уу гэдэг нь хүндхэн асуулт байна. Сэтгэлзүйн хувьд би дайнд бэлэн байсан, хүүхэд байхдаа л фашистын эзлэн түрэмгийллийн он жилүүдийг туулсан шүү дээ.

ВВС: Орос Украин руу халдахаас зайлсхийх боломж байсан болов уу?

Леонид Кучма: Чухам хэзээ? Дайны яг өмнө, хоёрдугаар сард бол зайлсхийж болох байсан байх. Гэхдээ Путиний шахалтыг хүлээн зөвшөөрсөн тохиолдолд шүү дээ. 

Тухайн үед түрэмгийлэл биш харин манай улсыг аажмаар эрхшээлдээ оруулах, төлөвлөгөөт эзлэн түрэмгийлэлт явагдаж байсан. <...>Оросын алгуур түрэмгийлэл эхэлсэн үеэс л бид хариу цохилтод бэлтгэж байсан бол өнөөгийн энэ халдлага гарахгүй байх боломжтой байсан. 

<...> Хэн нэгэн өөрийг нь шийтгэнэ гэдэгт огт итгээгүй учраас л Путин бидэн рүү дайрсан гэж би боддог. Барууныхан Украиныг дэмжихээр нэгдэнэ гэдэгт итгээгүй, Орост сөргөөр нөлөөлөх барууны хоригуудад тэр итгээгүй. Энэ нь түүнд таагүй, хүндхэн гэнэтийн бэлэг байсан гэдэг нь илт. 

ВВС: Таны бодлоор, Орос юу хүсэж байна вэ, Путинтэй тохиролцох хэрэгтэй юу?

Леонид Кучма : Путин болон түүний ойрын хүрээллийнхэн эрх мэдлээ хадгалж үлдэхийг хичээж байна. <...> Нэг өгүүлбэрээр хэлвэл, Путин Украин улсыг сүйрүүлэхийг хүссэн, харин бид дахин төрнө. Тиймээс л бид өнөөдөр нэгдмэл украин үндэстнийг батлах замаар өөрсдийнхөө төлөө тэмцэж байна. 

Путинтэй хийх хэлэлцээрийн тухайд гэвэл, саяхан Гадаад хэргийн сайд Дмитрий Кулеба манай байр суурийг тодорхой илэрхийлсэн. Тулааны талбарт Орос ялагдсаны дараа л бид хэлэлцээрийн ширээний ард сууна. Өөрөөр хэлбэл бид өөрсдийн нөхцөл, өөрсдийн шаардлагыг хэлэлцэнэ гэсэн үг. Энэ нь ч зөв.

ВВС: Дайны төгсгөл ер нь харагдах юм уу? Дайн хэрхэн дуусна гэж та бодож байна?

Леонид Кучма: Нэн тэргүүнд, Путин ингээд л үхчихнэ гэж найдах хэрэггүй. Хориг арга хэмжээнүүд Оросын эдийн засгийг сөнөөж, Оросын ард түмэн гэнэт сэхээрч, дайн эсэргүүцэх жагсаал хийнэ гэж найдах ч хэрэггүй. Тийм зүйл огт болохгүй. Украин тулалдаж, бүгдийг тулааны талбарт шийдэх ёстой.

Мэдээж дайн хурдан дуусаасай гэж хүн бүр л хүснэ. Учир нь мөч бүр л манай аль нэг дайчин фронт дээр үрэгдэж, дахиад л нэг хүүхэд Оросын дайралтад өртөн амиа алдчихаж магадгүй шүү дээ. 

Шуудхан хэлэхэд, дайн нэг их удахгүй дуусна гэж бодохгүй байна. Путин шоронгуудаас цэрэгт явуулах хүмүүсийг цуглуулж, зэвсэг бөөгнөрүүлж байна, энэ нь тэр "ялалт" л хүсээд байна гэсэн үг. 

Дайн яаж дуусах вэ? Орчин үеийн, соёл иргэншсэн ертөнцөд бүгд ялж, цэвэр ялагдсан хүн байхгүй гэсэн байдлаар win-win шийдлийг хайхыг хичээдэг. Харин манаөй тохиолдолд огт өөр. Путин манай газар нутагт хэтэрхий их уй гашуу, сүйрэл, аймшгийг авчирсан. Олон зуун хүүхэд амиа алдсан. Үүний дараа харилцан шийдэл хэрхэн хайхыг мэдэхгүй юм. Энэ дайнд ганц л ялагч гарна. Тэр ялагч нь бид байна гэдэгт би итгэлтэй байгаа.

ВВС: Цөмийн цохилтын талаар Оросын эрх баригчид сүрдүүлж байгаа нь хэр ноцтой вэ?

Леонид Кучма: Цөмийн зэвсгээр сүрдүүлнэ гэдэг үргэлж л ноцтой байдаг. Амьдралынхаа талыг пуужин боловсруулах үйлсэд зарцуулсан хүн гэдгээр нь надад итгэж болно. Цөмийн зэвсэг бол үргэлж л ноцтой, аюултай.

<...>Орос энэ дайнд цөмийн зэвсэг хэрэглэнэ гэдэгт итгэхгүй байна. Аливаа улс орон өөрийнх нь оршин тогтнохуйд бодитой аюул занал учирсан нөхцөлд л стратегийн цөмийн зэвсэг ашигладаг. Эсвэл аль нэг газраас цохилт өгсний хариу болгон ашиглана. Орос улс ийм зэвсгийг гагцхүү АНУ-ын эсрэг л ашиглана. Тив алгасах пуужингуудаа байршуулсан, чиглүүлсэн байдал нь тийм онцлогтой. 

ВВС: Дэлхий дахин гуравдугаар дайны ирмэг дээр байгаа болов уу? Орос улс Литва, Польш руу халдах болов уу? Ийм магадлал хэр бодитой вэ?

Леонид Кучма: Гитлер Польш руу дайрахад дэлхийн дайн болж байна гэж хэн ч бодоогүй. Украин түрэмгийлэлд хэрхэн хариу өгснөөс шалтгаална, үүнээс хамаарч л III дайнаас сэргийлнэ, үгүй бол ийм дайн хэдийнэ болсон гэсэн үг. Бид сөрөн зогсож чадвал Путин цааш явж чадахгүй. Үгүй бол дайн үргэлжилнэ. Гэхдээ бид сөрөн зогсоно. 

Оросын түрэмгийллийн цар хүрээ өргөжлөө гэхэд Литва, Польш биш харин НАТО-д элсээгүй, Зөвлөлтийн бүрэлдэхүүнд байсан улс орнуудад аюул нүүрлэх байх. Хэдийнэ Молдав, Хойд Казахстанд дохио өгөөд эхэлсэн шүү дээ. Учир нь Орос улс өөрсөө нь хэд дахин сул дорой улс орон руу л дайрдаг.

НАТО-тай тулж, армийнхаа тулалдах чадвартай хэсгийн ихэнхийг үрэн таран хийнэ гэдэг Оросын хийх ажил биш. НАТО энгийн дайнд Оросын армийг нухчин дарна, харин цөмийн дайнд Оросыг ердөө л устгачихна. 

Г.Бямбасүрэн