УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдааны үдээс хойших хуралдаан эхэллээ. Хуралдаанаар УИХ-ын гишүүн Б.Баттөмөрөөс Дарханы төмөрлөгийн үйлдвэрийн тухай Ерөнхий сайдад тавьсан асуулгын хариуг сонсож байна.

Асуулгын хариутай холбогдуулан УИХ-ын гишүүн Г.Дамдинням:  Дарханы Төмөрлөгийн үйлдвэр ТӨХК бизнесийн зарчмаар цаашаа явах боломжтой байна уу? Ямар хүндрэл бэрхшээлтэй байгаа вэ?

Тэнд ажиллаж байгаа хүмүүс уурхайнууд сул зогсож, цалин орлогогүй болсныг хэлж байна. Дарханы 1800 орчим иргэн ажилладаг. Ажилчдын цалин орлого ямар байгаа вэ?

Төрд ирснээс хойш хичнээн томилгоог ямар шалгуураар хийсэн вэ?

Шүүр ажиллагааны хүрээнд хэд нь шаардлага хангахгүй, чөлөөлөгдөж байгаа вэ?

Дарханы Төмөрлөгийн үйлдвэр ТӨХК-ийн гүйцэтгэх захирал Г.Дугаржав: Дархан төмөрлөгийн үйлдвэр 2022 оны 04 дүгээр сард төрд шилжсэн. Манайх бизнесийн зарчмаар явахад боломжтой байгаа.

Одоо үйлдвэрт 1524 хүн ажиллаж байна.  Цалинг 38 хувиар нэмсэн. Манай дундаж цалин 2 сая гаруй төгрөг байгаа. Цалин нэг ч удаа тасраагүй, 13 дахь сарын цалин өгсөн.

280 хүн сул зогсож байгаа. Сул зогсолтын нөхөн олговор 60 хувь байсныг 80 хувь болгож нэмэгдүүлсэн. Сул зогсолтыг үе шаттай багасгана. Оны эхний улиралд багадаа 7 тэрбум төгрөгийн ашигтай ажиллаж байгаа. Тиймээс цалинд хүндрэл гарахгүй.

Эрдэнэс Монгол ХХК-ийн гүйцэтгэх захирал С.Наранцогт: Дархан Төмөрлөгийн үйлдвэр 2022.11.30-ны шийдвэрээр Эрдэнэс Монгол нэгдлийн  харьяанд ажиллаж байгаа. Үйл ажиллагааны хувьд нэлээдгүй илүүдэл орон тоотой байгаа. Энэ хэлбэрээр цаашид явахад хүндрэлтэй.

Компани жилдээ нэг сая тонн хүдэр экспортлох боломжтой. Одоо хоёр сая тонн хүдрийн овоолго байгаа. Нэмж хүдрийн олборлолт явуулахаар техникийн боломж бага, маш их хэмжээний зардал гарна. Тэр зардлаа борлуулалтаар нөхөх боломж байхгүй хүндрэл үүсээд байгаа.

Цаашид бүтэц, зохион байгуулалтын өөрчлөлт хийх шаардлагатай. Тэгэхгүй бол энэ компани бизнесийн зарчмаар өөрийн орлого, борлуулалтаар үйл ажиллагааны зардлаа нөхөх боломжгүй. 

Уурхайд хүдрийг сорчилж олборлосон нөхцөл байдал үүссэн байгаа. Үүнийг цэгцэлж, хоёр уурхайг технологийн дагуу олборлох, боловсруулах үйлдвэрийн хүчин чадлыг өргөжүүлэх ажлууд тулгамдаж байна. 

УИХ-ын гишүүн Б.Баттөмөр: Дарханы төмөрлөгийн үйлдвэр 1994 онд ашиглалтад орсон. 30 жилийн хугацаанд төмрийн хүдрийг авахад гол анхаарлаа ханлуулснаас боловсруулах үйлдвэрийн нэг шон ч босгоогүй.

30 жилийн хугацаанд цогцолборуудаа ашиглалтад оруулж, Монголын хэрэгцээг хангах боломж байсан уу, байсан. Нэг тонн төмрийн хүдрийг 50-70$-аар гаргаад, буцаад 700-1000$-аар арматур худалдаж авч байна. Үүнээс болоод орон сууцны үнэ буурахгүй байна.

123 тэрбум төгрөгийн татвар төлөөгүй байна. Орон нутагт 1.4 тэрбум төгрөг төлж чадахгүй байна.

Дарханы төмөрлөгийн үйлдвэрийн нийт өр 805 тэрбум төгрөг байгаагаас Кью Эс Си ХХК-тай холбоотой 508 тэрбум төгрөг байна. Энэ чиглэлээр ямар ажил хийж байна вэ?

Дарханы төмөрлөгийн үйлдвэрт 303 техник байдаг. Өнөөдрийн байдлаар 77 нь ажилладаг. Парк ашиглалт 22.6 хувь, үлдсэн 77.4 хувь нь ашиглагддаггүй.  Үүнийг ашиглах чиглэлээр юу хийх вэ?

Концессын гэрээнээс үүдэж, улсад 1 их наяд 373 тэрбум төгрөгийн хохирол учирсан. Үүнийг төлөх яриа хэлэлцээ хийгдэж байна уу?

Дарханы Төмөрлөгийн үйлдвэр ТӨХК-ийн гүйцэтгэх захирал Г.Дугаржав: Өнөөдрийн байдлаар 805.8 тэрбум төгрөгийн өр төлбөр үүссэн байгаа. Үүний 94 хувь нь Кью Эс Си ХХК-д хамаарна. Дарханы төмөрлөгийн үйлдвэрт нэн шаардлагатай биш зээлийг ХХБ, Улаанбаатар банкнаас авсан. Энэ зээл 26 хувийг эзэлж байна.  Татварын өр 44 хувийг эзэлж байгаа. Энэ асуудал хууль хяналтын байгууллагад шалгагдаж байгаа. Нэг эрүүгийн хэргийн 700 орчим тэрбум төгрөгийн хохирол АТГ-т тогтоогдож, прокурорын хяналтад шилжсэн.

Манайд 304 техник бүртгэлтэй байгаагаас 51 нь Кью Эс Си ХХК-ийн паспорттай. Бидэнд 253 техник үлдэж байгаа. Үүнээс 77 техник ажиллаж байна. Техникийн ашиглалтыг нэмэгдүүлэх талаар шат дараатай арга хэмжээ авах ёстой. Түрээсээр 18 техникийг нэмж авч, уулын ажлаа хэвийн явуулж байна.