"Монголоор дамжина" гэж урт удаан хугацаанд яригдаж байсан "Сибирийн хүч-2" хоолойн үлгэр жаргав. Анхнаасаа л Хятад руу хий нийлүүлэх зорилготой энэ хоолойг тавих асуудалд БНХАУ-ын тал хойрго хандсаар ирсэн. Үүнд дайнаас үүдэлтэй Оросын "ганцаардал" түлхэц болжээ.
Энэ оны гуравдугаар сард БНХАУ-ын дарга Ши Жинпинь Орост айлчлах үеэр, Монголоор дамжих Оросын хийн хоолойг Хятадын бүрэлдэхүүн дэмжээгүй гэсэн мэдээллийг барууны хэвлэлүүд дамжуулж байлаа. Харин ОХУ-ын Ерөнхийлөгч Путин энэ мэдээллийг үгүйсгэж, "Сибирийн хүч-2" хоолой барих бүхий л асуудлыг эцэслэн тохиролцсон хэмээн мэдэгдэж байв.
Гэтэл Оросын Ерөнхий сайдын саяхны айлчлалаар энэ хоолой барих "үлгэр" нэг мөр төгссөн нь тодорхой болов. Оросын "Сибирийн хүч-2" хоолойн оронд Хятад улс Туркменээс ирэх хийн хоолойн барилгын ажлыг түргэвчлэхээр болжээ.
Тодруулбал, Хятад улс "Сибирийн хүч-2" хоолой барих ажлыг удаашруулж, Туркменээс хий нийлүүлэх хийн хоолойн төслийг чухалчилж магадгүй гэж холбогдох эх сурвалжаас авсан мэдээлэлтэйгээр Ройтерс агентлаг мэдээлжээ. БНХАУ "Сибирийн хүч-2" хоолойг барих ажлыг удаашруулах эрмэлзэлтэй байгаа талаар өмнө нь Financial Times сонин ч мэдээлж байсан юм.
Хятадын өндөр албан тушаалтнууд, газрын тос хийн салбарын төлөөлөгчид Ройтерс агентлагт өгсөн мэдээллээр, Оросын 50 тэрбум куб хүчин чадалтай "Сибирийн хүч-2" хоолойн оронд Хятад улс Туркменээс ирэх "D шугам" хийн хоолойг илүүд үзэж байгаа аж.
Хэдийгээр Туркмений хий Оросынхоос 30 хувиар үнэтэй тусах ч Хятадын эрх баригчид Туркмений төслийг эхлүүлэх "ногоон гэрлийг асаасан" гэж Ройтерс агентлагт мэдээлэл өгсөн эх сурвалжууд онцолсон байна.
"Төв Азийн хий дамжуулах хоойлой нь Хятадын эрчим хүчний болон геополитикийн орон зайд оруулах гол хөрөнгө оруулалтад тооцогдож байгаа. Энэ нь арилжааны хүчин зүйлээс илүүтэйгээр стратегийн үнэ цэнтэй" гэж Хятадын нэрээ нууцалсан албан тушаалтан Ройтерс агентлагт ярьжээ.
Туркмений нутгаас Хятад хүртэл "Төв Ази-Хятад" хийн хоолой тавигдсан бөгөөд энэ нь Туркмен, Узбек, Казахстан, Хятадын нутгийг дайрсан аж. 2007 оноос хойш хийн хоолойн гурван салааг барьсан, улмаар дөрөв дэх салаа болох "D шугам"-ыг байгуулах хэлэлцээрийг БНХАУ, Туркменистан энэ оны нэгдүгээр сард хийжээ.
The Financial Times сонин саяхан "Сибирийн хүч: Хятад улс Путинийг хийн хоолойгоо хүлээхээс аргагүй байдалд оруулж байна" гэсэн нийтлэл гаргаж байв. Энэ нийтлэлд байр сууриа илэрхийлсэн шинжээчид Хятад улс илүү ашигтай нөхцөлөөр хэлэлцээр хийхийн тулд "Сибирийн хүч-2" хоолойн барилгын ажлыг удаашруулж байгаа хэмээсэн байлаа.
Түүнчлэн, тавдугаар сарын 23-24-нд болсон Оросын Ерөнхий сайд Михаил Мишустиний айлчлалын үеэр Хятад улс хийн хоолойтой холбоотой хэлэлцээрт гарын үсэг зураагүй гэж FT сонин онцолжээ.
Олон жил яригдсан "Сибирийн хүч-2" хий дамжуулах хоолой нь Монголын нутгаар дайрч Хятадыг чиглэхээр төлөвлөгдсөн. Хоолойн нийт урт нь ойролцоогоор 6,7 мянган километр байх бөгөөд үүнээс 2,7 мянга нь Оросын унтгаар дамжин өнгөрөх аж. Энэ хоолойн хүчин чадал нь жилд 50 тэрбум куб метр хий шахна гэж төсөлд тусгагджээ.
Хэсэг намжмал байдалд байсан энэ хийн хоолойг барих асуудлыг Хятадын талтай эцэслэн тохиролцсон гэж Владимир Путин Ши Жинпинийг Москвад айлчлах үед, гуравдугаар сарын 21-ний өдөр мэдэгдэж байлаа.
"Энэхүү хэлэлцээрийн бараг бүхий л үзүүлэлтүүдийг тохироллцсон. Оросоос 50 тэрбум куб метр хийг найдвартай нийлүүлнэ" гэж Путин мэдэгдэж байв.
Харин Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ 2022 оны долдугаар сард мэдэгдэл хийхдээ, 2024 онд хийн хоолойн барилгын ажил эхэлнэ гэж хүлээж байгаагаа онцолж байв. Үүний дараахан, 2022 оны 10 дугаар сард Владимир Путин Оросын эрчим хүчний форумын долоо хоногийн үеэр "Ойрын зорилго бол бид үүнд шаардлагатай дэд бүтцийн гол байгууламжуудыг тодорхойлж, "Сибирийн хүч-2" болон түүний Монголын хэсэг болох "Союз Восток" зэрэг ирээдүйтэй төслүүдийг барьж байгуулах болно" хэмээн мэдэгдэж байв.
Г.Бямбасүрэн
| Уншиж байна |