Даншиг  наадам нь Монголын шашны тэргүүн Өндөр Гэгээн Занабазарыг залах үеэс эхлэлтэй баяр наадам юм. Анх 1639 онд “Цагаан нуур” хэмээх газар Түшээт хан Гомбодоржийн таван настай хөвгүүн Занабазарыг Халхын шашны тэргүүн анхдугаар Богд Жэвзүндамба хутагтын ширээнд өргөмжилж их баяр наадам үйлдсэн түүхтэй. Улмаар энэхүү наадам нь “Халх долоон хошуу наадам” болон өргөжиж хожим улсын их баяр наадам болон хөгжсөн гэж үздэг. Монголчуудын шашин төрийн их ёслолыг багтаасан энэ баяр нь монголчууд харийн эрхшээлд байсан үед ч тасралтгүй үргэлжлэн явагдаж ирсэн ч Богдуудын үеэс хойш 100-гаад жил мартагдаад байв.

Харин өнгөрсөн жилээс НЗДТГ-аас хэрэгжүүлж буй “Найрсаг Улаанбаатар” хөтөлбөрийн хүрээнд дахин сэргээж, зохион байгуулах болсон билээ.  Улмаар “Даншиг наадам-Хүрээ цам” шашин соёлын наадам хоёр дахь жилдээ энэ өдрүүдэд Хүй долоо худагт үргэлжилж байна. Наадмын нээлт өчигдөр Хүй долоо худагт өргөн дэлгэр болж өндөрлөв. Нээлтэд Нийслэлийн Засаг дарга С.Батболд, Хамба лам Д.Чойжамц нарын хүмүүс оролцсноос гадна хөдөө орон нутаг болон Улаанбаатар хотын сүм хийдийн мянга гаруй лам хуваргууд чуулан сүсэгтэн олонд зориулан ном айлдав.

Нийслэлийн Засаг Дарга С.Батболд "“Зуны улиралд жуулчдыг татах, тэдгээрт зориулсан олон арга хэмжээ зохион байгуулж байна. Энэ наймдугаар сард манай улсад ирэх жуулчдын тоо эрс нэмэгддэг чухал үе. Энэ үеэр зохиогдож байгаа томоохон ажил бол “Даншиг” наадам юм. Даншиг наадам хийх нь олон ач холбогдолтой. Эхнийх нь шашины зан үйлийг түгээн сурталчлах зорилготой. Мөн жуулчдад зориулсан маш том соёлын арга хэмжээ юм. Цаашдаа төсөв санхүүжилт тогтвортой байвал жил бүр зохион байгууллах болно”  хэмээн ярилаа.

Наадмын хөтөлбөрт  аялал жуулчлалын үзэсгэлэн, Соёмбот туг залах ёслол, Өндөр гэгээний дүрийг залах ёслол, мандал өргөх ёслол, Очирваань бурхны тахилга болон соёл урлагийн тоглолт зэрэг арга хэмжээ багтжээ. Мөн лам нарын дунд зарласан унзад хоолойтон шалгаруулах, ном хаях, мэтгэлцэх зэрэг тэмцээн зохиогдох юм байна.

Түүнчлэн 256 хүчит бөх барилдана. Бөхийн барилдаан өчигдөр 13.00 цагт Хүй долоо худагт эхэлсэн. Өнөөдөр бөхийн барилдааны тавын даваа 15.00 цагт эхлэх бөгөөд 17.00 цагт Даншигийн аварга, арсланд бай шагналыг нь гардуулах юм байна. Энэ жилийн бөхийн барилдаанд даншгийн арслан Р.Пүрэвдагва, заан Б.Гончигдамба, өсөх идэр начин Ц.Содномдорж, Э.Энхбат нарын бөх хүч үзэж байна. Даншиг наадмын бөхийн барилдаан бөхчүүдийн цол эрэмбэ хамаарахгүй сугалаагаар шийддэг уламжлалтай.

Даншиг наадмаар их насны болон жороо морины уралдаан болох юм. Энэ цаг дор шандас хурдан их насны морь гарааны зурхай руу мордоод байна. Тун удахгүй бид хэний морь Даншиг наадамд торгон жолоо өргөхийг харах биз ээ.

Ингээд Хүй долоо худаг дахь наадамчин олон хийгээд лам хуваргууд гэрэл зурагт хэрхэн буусныг сонирхуулъя.

Г.Тэгшсүрэн