С.Баярцогт: “Оюутолгой” ямар ч авлигагүй, шударга гэрээ болсныг харуулна


Сангийн сайд асан С.Баярцогт мэдээлэл хийлээ. Тэрбээр “Оюутолгой”-н гэрээ, АН-ын гишүүнчлэлээс хасагдсантай холбоотой тайлбар хийсэн юм. Сангийн сайд асан С.Баярцогт:
-Миний бие АНУ-д оюутан болсон. Гэхдээ асуудал гарсан учир сургуулиа хойшлуулаад энэ хэргээ эцэслэн дуустал Монголдоо байж, үнэн мөнийг нь олно.
“Оюутолгой”-н төсөл 70-100 жилийн настай. Энэ төслийг хийсэн хүмүүсийг олон тэрбумын төсөл хийсэн болохоор авлига хээл хахууль авсан, энэ төсөл Монголд ашиггүй болсон, шалгах хэрэгтэй” гэж олон жил ярьж байгаа. Энэ төсөл Монгол хэрэгжээд 9 дэх жилийнхээ нүүрийг үзэж байна. Энэ яриа тасралтгүй яригдсаар байгаа. Монгол Улсын АТГ, Швейцарийн холбооны улсын газартай хамтраад надад эрүүгийн хэрэг үүсгээд, зэрэг шалгаж байгаа юм билээ. Энэ бол эцсийн дүндээ үнэнийг нь тогтоох сайхан боломж гэж би хувьдаа бодож байгаа. Яагаад гэвэл манайхан өөрсдөдөө итгэдэггүй. Надтай холбоотой данс Швейцарийн “Кредит сервис” банк дээр байсан учраас Швейцарийн тал оролцож, хамтарч шалгаж, хүмүүсийн эргэлзээг тайлах сайхан боломж гарч байна.
"Оюутолгой”-н төслийг “Рио тинто”-той хийхэд гардан удирдаж байсан хүний хувьд хардаж сэрдэх, муу сайнаар ярих асуудал байнга гарна. 70 жилийн турш энэ асуудал үргэлжилнэ. Татварын гаралтай, Монголын түүхий эд бүтээгдэхүүнийг энэ төсөлд нийлүүлэх зэргээр асуудал үүснэ.
2009 онд энэ төсөл дээр ажилласан хүмүүс Монгол Улсынхаа төлөө чинь сэтгэлээсээ чөмгөө дундартал зүтгэсэн. Энэ гэрээ маш сайн болсон. Төгс төгөлдөр гэрээ гэж дэлхий дээр хаана ч байхгүй. Энэ гэрээг сайжруулахаар байнгын хэлэлцээр явагдаж байгаа. 2011 онд энэ гэрээний Хувь нийлүүлэгчдийн гэрээн дээр өөрчлөлт хийсэн. Би хэлэлцээрийг удирдсанаас хойш 2009 онд Монголын хүртэх үр өгөөжийг 3 тэрбум ам.доллараар сайжирч байна. 2011 онд нэг тэрбум ам.доллараар сайжруулсан. 2011 хийсэн гэрээний өөрчлөлтөөр “7 жил тутам хөрөнгө оруулагчдын хүүгийн хэмжээг харилцан ашигтай байхаар талууд хэлэлцэх ёстой” гэдэг заалтыг торуулсан. Энэ хугацаанд Засгийн газар хүүгээ дахин бууруулж, зохистой түвшинд байлгах талаар хэлэлцээр хийж байгаа.
“Рио тинто”-гоос татвар дээр торгууль тавьсаныг төлөхгүй гэдэг асуудал ярьж байна. Эдийн засгийн асуудалтай зүйл 70 жилийн турш олон Засгийн газар дамжиж хэрэгжинэ. Энэ шалгалтуудаар асуудал ил тод болно.
Би Монгол Улсын нэр хүндтэй, хариуцлагатай албан тушаалыг олон удаа хашиж, хүнд хэцүү шийдвэрийг гаргаж байсан. Би өөрийгөө болон гэр бүлээ аваад явах оюун ухааны болон бизнесийн чадвартай. Хувь хүнд их хэмжээний мөнгө ерөөсөө хэрэггүй. Аз жаргалтай амьдарна гэдэг өөрийнх нь хүсэл зоригоос шалтгаална. Гэхдээ улс төрийнхөө өрсөлдөгчийг зайлуулах, эсвэл Монгол Улсын үндэсний аюулгүй байдлын тулгуур болсон том төслийн нэр хүндийг гутаах, зогсоох, оролцогч талыг нь өөрчлөх гэсэн хүсэлт сонирхлыг гаднын улс оронд үргэлж байдаг.
2009 оны 10 дугаар сарын зургаанд энэ гэрээ зурагдсан. Яг энэ өдөр Станбулд ОУВС-гийн намрын уулзалт дээр ОХУ Монгол өртэй гэдгээ зарласан. Монгол Улс үнэхээр том хоёр хөрштэй. Бид тусгаар тогтнолоо цэрэг, дайны аргаар тогтоож чадахгүй Эдийн засгийн аргаар хөгжлөө баталгаалжуулна. Тиймээс хоёр хөршөөс ирж байгаа худалдаа, эдийн засаг 30:30, гуравдахь улсынх 40 хувь байгаасай гэж хүсч байна.
Оюутолгойн хөрөнгө оруулагчид бол гурав дахь түнш. Оюутолгойн бүтээн байгуулалт гэрээ хийгдсэн өдрөөс татвараа төлж байгаа. Шилдэг татвар төлөгч, маш их хэмжээний ноу, хау ирж байгаа. Монголд бизнес хийж болно гэдгийг гадаадын хөрөнгө оруулагчдад өгч байгаа. Мөнгөн дүнгээр үнэлж болохгүй маш их өгөөж байгаа. Бид эдийн засгийн хувьд хөгжсөн үедээ үндэсний тусгаар тогтнолоо баталгаажуулж чадна. Эх оронч байгаа нь энэ гээд бусад улс руу дайрдаг байж болохгүй.
Надтай холбоотой ямар нэг тендэр, хөрөнгө оруулалтын асуудал урьд нь нэг ч удаа тавигдаж байгаагүй. Залуу гишүүн байсан учир эмэгтэй хүнтэй холбож бичдэг байсан. Харин “Оюутолгой”-н гэрээ хийгдсэний дараа дээрх асуудал сөхөгдсөн. Би бол үнэхээр баярлаж байна. Монголын хууль хүчний байгууллага, Швейцарийн хуулийн байгууллагатай нийлээд энэ асуудалд цэг тавиасай.
Надад олон жил итгэж байсан сонгогчид итгэл алдарч байгаа. Би маш олон ажлыг өөрийн карьераар дэнчин тавиад хий байсан. “Оюутолгой”-н гэрээ 3-4 Засгийн газар дамжин яригдсан. Ордныг өргөтгөх, бунхныг өөрчлөх, Чингисийн хөшөөг ордны өмнө тавих гээд. Д.Сүхбаатар, Х.Чойбалсан нарын шарилыг зөөж байхад миний хажууд нэг ч сайд, нэг ч УИХ-ын гишүүн байгаагүй. Өөрийнхөө улс төрийн карьераар эрсдэл хийж, итгэлээр зориглон зүтгэснээр энэ улс хөгжинө. Тэрнээс сонгогчдодоо байнга таалагдаад энэ улс хөгжихгүй.
2007 онд би хөлөө хүнд хугалаад 6-7 сар хэвтэрт байсан. Тэр хооронд би мэргэжлийнхээ дагуу бонд ажиллуулаад олон улсын зах зээлд хувьцааны бизнес хийх боломжтой юм байна гэж бодсон. Би 1996 онд сургуулиа төгсөөд 20 мянган дойч маркийн төсөлтэй ирж байсан анхны оюутан.
Дараагаар нь би Кломбын их сургуульд сурахдаа 70 гаруй мянган ам.долларын тэтгэлэг авч байсан. Би төсөл бичээд авч байсан. Ингээд өөрийн эрхэлж байсан бизнес дээр найз нартайгаа нийлж Монголын нэртэй бизнесээс зээл аваад 8.2 сая еврог Швейцарьт данс нээлгэсэн. Үүний нэг данс нь оффшортой холбоотой. Харамсалтай нь 2008-2009 онд хямрал болсон учир мөнгөө авсан. Одоо надад Швейцарь ямар нэг компани, данс байхгүй.Харамсалтай нь өнөөдөр өөрийнхөө данснаас миний мөнгийг өгч байсан Монгол бизнесмэний дансыг царцаасан байна. Энэ бол Монголын мөнгө. Тийм учраас одоо үүсгэсэн байгаа хэргийг шийдэж дууссаны дарааагаар энэ хүний мөнгийг гаргаж болно. Тэгэхээр “Оюутолгой”-н гэрээнээс жилийн өмнө хувь хүний байхдаа хийгдсэн мөнгийг “Оюутолгой”-той холбосноороо “Ройтер”-ийн мэдээ маш учир дутагдалтай. Тэр мэдээ гарсны дараа Нью-Йоркийн хөрөнгийн бирж дээр “Рио тинто”-гийн хувьцаа унасан. Энэ бүхнийг ялгаж салгаж ойлгох ёстой.
АН-ын тухайд гаргасан шийдвэр нь инээдтэй. Надаас хэн ч, юу ч асуугаагүй. Үүнийг сэжиглээд бид шалгаж байна гэсэн. Шүүхээр асуудлыг шийдэж дуустал хүнийг гэм буруутай гэж үздэггүй. Манай намын удирдлагууд дуулиан, шуугиан далимдуулаад маш богино хугацаанд намаас хөөсөн. Надад Лоохууз, Сурмаажав гуай гээд 1950-иад онд сэхээтний төөрөгдөл, баруунтан, зүүнтнээр нь ялгаад маш олон хүмүүсийг төөрөгдүүлж байсан дүр зураг харагдаж байна. Үүнийг бид бодох хэрэгтэй. С.Баярцогтыг ингэж болдог юм байна гээд дуугүй байвал аажим аажимдаа дарангуйлал болдог.
Бид ардчилсан нийгэмд алдаж оноод, хөгжиж дэвшээд явж байна. Үндсэн суурь зарчмаа хамгаалах ёстой. Хүний эрх, шашин шүтлэг, үзэл бодлыг хавчаад эхэлвэл ардчилсан нийгмийн суурь ганхана. Бид 28 жилийн турш нэгдсэн бодлого явуулж чадсангүй гэж харамсаж байна.
ОХУ, БНХАУ бодлогын үргэлжлэлийг урт хугацаанд явуулж байна. Хөгжлийн суурь улстөрийн хувьд тогтвортой, бодлогын хувьд залгамж чанартай байх ёстой. Гэтэл манайх өмнөх залгамж чанараа дараагийнх нь унадаг. Дөрвөн жил гэдэг бага хугацаа.
Хууль хүчний байгууллагын ярьж байгаа зүйлүүд цаг хугацаандаа багтаад шийдэгдээсэй. Болсон бүх үйл явдлыг авч үзвэл маш адал явдалтай уран сайхны зохиол болж байна. Авлигыг өөрийн нэрийн дансан дээрээ авдаг, гарсан орсон бүх зүйл нь бүртгэлтэй хийдэг юм уу. Бүх авлигын мөнгө кейсээр явдаг юм. Тийм учраас дэлхий дээр бүх зүйлийг ил тод, шилэн дансаар явуулъя гэж байгаа юм. Миний хамгийн том алдаа бол хөрөнгө орлогын мэдүүлэг дээрээ бичээгүй байсан. Тэрнийхээ төлөө би харуицлага хүлээж, УИХ-ын дэд даргын албан тушаалаасаа чөлөөлөгдсөн.
Би хуулинд зааснаас өндөр арга хэмжээ өөр дээрээ авсан. Үлгэр жишээ үзүүлэх ёстой гэж бодсон. Би өөрийнхөө амьдралаар энэ итгэлийг сэргээнэ. Буруутай бол хариуцлагаа нэр төртэй үүрнэ. Би “Оюутолгой”-н гэрээ ямар ч авлигагүй, шударга гэрээ болсон гэдгийг та бүхэнд харуулна. Үүний Швейцарь, Монголын хүчний байгууллага харуулж чадна. Би хууль хүчний байгууллагад хүндэтгэлтэй хандаж байгаа гэлээ.
Н.Энх
СЭТГЭГДЭЛ БИЧИХ