Хэнтий аймгийн Биндэр сумын Засаг дарга С.Эрхэмбаяр “Босоо Хөх Монгол” ТББ-аас тусламж хүсчээ. Төрийн тамга, даргын гарын үсэгтэй албан бичигт уул уурхайн ашиглалтын тусгай зөвшөөрөлтэй хоёр компанийн эсрэг ажиллахад дэмжлэг үзүүлэхийг хүссэн байна. Тус сумын Гутайн даваанд лиценз эзэмшдэг “Айвинтус” болон “Пикматик” ХХК-ийн үйл ажиллагааг зогсоохын тулд төрийн эрх мэдэлтэн дэмжлэг хүссэн нь энэ.

Газар нутгаа ухуулахгүй, онгон дагшин байдлаар нь авч үлдэх гэсэн нутгийн удирдлага, иргэдийн хичээл зүтгэлийг ойлгож болно. Гэхдээ яагаад төрийн цагдаад бус ТББ-д хандав?! Энэ асуудлыг төрийн цагдаа шалгаж, дэмжлэг үзүүлж, шаардлагатай бол хамгаалалтад авах ёстой. Товчхондоо хуулийн дагуу ажиллах ёстой гэсэн үг. Гэтэл төрийн цагдааг алгасан ТББ-д хандсан нь дарамтлаад өгөөч гэсэнтэй агаар нэг. Тэр дундаа уул уурхайн компаниудын толгойны өвчин болсон залууст хандсан нь шантаажлаад, айлгаад болохгүй бол зодоод өгөөч гэсэн санааг шууд агуулж байна.

Төрийн бус байгууллагын нэр барьсан “эх орончид” уул уурхайн компаниудын толгойны өвчин болоод удаж байгаа. Байгаль орчныг хамгаалж байгаа нэрээр ээлж дараалан очиж, элдэв бичиг баримт шаардан, ил далдаар мөнгө нэхдэг нь нууц асуудал биш. Ямар сайндаа л тэдэнд зориулж, жил бүр тодорхой хэмжээний хөрөнгө төсөвлөдгөө олборлогч компанийн эзэн учирлаж байхав. Төрийн үүргийн хэрэгжүүлж байгаа байгаль хамгаалагч, усны байцаагч, мэргэжлийн хяналтын мэргэжилтэнтэй зэрэгцэн уурхайн үйл ажиллагааг шалгаж, элдэв бичиг баримт шаардаж, бүр үйл ажиллагааг нь зогсооно гэж айлган сүрдүүлнэ. Тэдний амыг таглахын тулд уул уурхайн компани хүссэн бүхнийг нь өгч, дайлж цайлан, төрийн эрх мэдэлтэнтэй эн зэрэгцэхүйцээр үйлчлээд үдэж өгнө. Ингэж даварсан “эх орончид” одоо бүр төрийн цагдаагийн эрх мэдлийг орлох нь. Сумын Засаг дарга гуйн байж, ийм эрх мэдлийг “эх орончдод” өгч байна. Ухаангүй төрийн урагшгүй албадын наад захын жишээ нь энэ.

Төр нь эрх мэдлээ хэрэгжүүлж чадахгүй, авлига, албан тушаалын тушаанд орсон. Тиймдээ ч одоо төрийн эрх мэдлийг ТББ тэр дундаа эх оронч нэртэй шантаажлагч залуус хэрэгжүүлэхээр хүчээ зузаатгаж байна. Төрийн нэрийн өмнөөс ажилладаг ашигт малтмалын байгууллага, цагдаагийн газар, цаашлаад уул уурхайн яам, хуульзүйн яамны нэрийн өмнөөс мөдхөн шантааж хийгчид, айлган сүрдүүлэгчид ажиллаж эхлэх нь. Хууль, хууль хэрэгжүүлэгчдийн хэрэг байна уу. Хууль үйлчилдэггүй хэсэг бүлэг нь эрх мэдлийг атгаж, эрх дураараа аашлаад эхлэхэд төр ч, хууль ч хүчгүйдэх бус уу?!

Б.Учрал