Шүүгчийн эрхзүйн байдлын тухай хуулийн төслийг хэлэлцэхийг дэмжлээ

22:20 цаг:

УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар Шүүгчийн эрхзүйн байдлын тухай хуулийг төслийг хэлэлцэх эсэхийг шийдлээ. Ерөнхийлөгчийн санаачилсан уг хуулийн төсөлд ҮАБЗ-ийн зөвлөмжөөр АТГ-ын дарга, шүүх, прокурорын удирлагуудыг хугацаанаас нь өмнө чөлөөлөх асуудлыг тусгасан юм. 

Хэлэлцэж байгаа асуудалтай холбогдуулан гишүүд үг хэлж, асуулт асуулаа. Ингээд Шүүгчийн эрхзүйн байдлын тухай хуулийг хэлэлцэхийг дэмжсэн санал хураалт явуулав. Гишүүдийн 88.1 хувийн саналаар хуулийн төслийг хэлэлцэхийг дэмжлээ. Тиймээс анхны хэлэлцүүлэгт бэлтгүүлэхээр Хуульзүйн байнгын хороонд шилжүүллээ. 

Ийнхүү өнөөдрийн чуулганы хуралдаан өндөрлөлөө. 

Ш.Раднаасэд:Шүүхийн засаглалаа аварч үлдэхийн тулд маргааш өглөө өргөдлөө өгөөд явах ёстой болов уу, шүүгчид

21:50 цаг:

УИХ-ын чуулганы хуралдаанаар Шүүгчийн эрхүйн байдлын тухай хуулийн төслийг хэлэлцэж байна. Хэлэлцэж байгаа асуудалтай холбогдуулан гишүүд байр сууриа хэлж байна. 

УИХ-ын гишүүн Ц.Мөнх-Оргил:

-ҮАБЗ-ийн гурван гишүүн зөвлөмж гаргаад Монгол Улсын 512 шүүгч үүрэгт ажлаасаа чөлөөлөгдөх эрх үүсч байна. АТГ-ын дарга, прокурор, шүүхийн удирдлагууд албан тушаалаасаа чөлөөлөгдөх эрх үүсч байна. Ингэж системийг бүхэлд нь хэрэгжүүлсэн Үндсэн хуулийн суурь зарчимд сүх барьж орсон арга хэрэггүй. Өөр арга  байгаа. Үндсэн хуулиар УИХ өөрөө томилсон, томилгоонд нь оролцсон аливаа албан тушаалтныг чөлөөлөх эрхтэй. Тиймээс эрүүдэн шүүсэн албан тушаалтнуудыг чөлөөлж болно. Төрийн үйл ажиллагааны үндсэн зарчим бол хууль дээдлэх юм. 

ХЗДХ-ийн сайд Ц.Нямдорж:

-Эрүүдэн шүүх ажиллагааг хаацайлж, ардчилал нэрээр хамгаалсан АН-ын удирдлагад туйлын харамсаж байна. Би дуртайдаа уучлал гуйгаагүй юм. Бурууг нь мэдээд арга ядаад хэлсэн юм. Уг нь би биш энэ хэргийг шалгасан, хянасан, шүүсэн газар нь уучлал гуйж, ажлаа өгцгөөх ёстой. Би хуулийн байгууллагад 40 жил зүтгэхдээ ийм хачин балиар юм үзээгүй. Ц.Элбэгдорж Ерөнхийлөгч байх хугацаанд ийм дур зоргийн асуудал цэцэглэн хөгжсөн. Олон хүн энэ гал дундуур ороод гарсан. Шинэ цагийн онцгой комисс Монголд бий болсон нь үнэн. 

Хуульзүйн байнгын хорооны дарга Ш.Раднаасэд:

-ҮАБЗ-ийн гурван гишүүн бурхан биш. Энэ хуулийн төслийг дагаад шүүгчийг бүх насаар нь шүүгч хийлгэдэг хуулийн зарчмаа өөрчлөх, ШЕЗ-ийг өөрчлөх гээд олон зүйл гарч ирнэ. Энэ нь өнөөдөртөө сайн байж магадгүй, маргааш хамгийн аюултай асуудал. Систем нурж унавал яах вэ. Шүүхийн засаглалаа аварч үлдэхийн тулд маргааш өглөө өргөдлөө өгөөд явах ёстой болов уу, шүүгчид. 

АН чуулганы хуралдааныг орхин гарлаа

21:00 цаг:

УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар Шүүгчийн эрхзүйн байдлын тухай хуулийг хэлэлцэж байна. Хэлэлцэж байгаа асуудалтай холбогдуулан гишүүд асуулт тавьж, хариулт авч байна. УИХ дахь АН-ын бүлгийн дарга Д.Эрдэнэбат:

-Ардчилсан Монгол Улс ардчилсан Үндсэн хуулийнхаа эсрэг үйлдэл рүү явж байна. Шүүхээр нотлогдоогүй зүйл дээр хүнийг гэмт хэрэгтэн мэтээр доромжлох нь хууль бус үйлдэл. Үндсэн хуулийн суурь зарчим буснигдвал ардчилсан Монгол  Улсын асуудал үгүй болно. Үндсэн хууль зөрчсөн энэ асуудлыг УИХ буцаах хэрэгтэй. Ардчилал устаж, хуулийн өөрчлөлтөөр дарангуйлал тогтоох гэсэн өдөр байж ч магад. 

Эрх мэдэлтний үгийг үг дуугүй гүйцэтгэдгийг би хүлээн зөвшөөрнө. Үүний төлөө хэн нэгнийг гүтгэж болохгүй. Хэрвээ энэ хуулийг баталвал Төрийн эсрэг гэмт хэрэг болно. Бид өнөөдөр Үндсэн хуулиа баримталж ажиллах ёстой 

Ерөнхийлөгчөөс өргөн барьсан Шүүгчийн эрхзүйн байдлын тухай хуулийн төсөл дараах Үндсэн хуулийн заалт зөрчжээ. Шүүгчийн хараат бус, бие даасан байдлыг үгүй хийж байна. АТГ-ын дарга, дэд даргыг огцруулахдаа Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөмжийг УИХ-д оруулсан бол гэсэн заалт нэмж байгаа нь УИХ төрийн гадаад, дотоод бодлогыг санаачлан хэрэгжүүлнэ гэсэн заалтыг зөрчиж, УИХ-ын онцгой эрхэд халдаж байна. Ийм учраас АН-ын гишүүд Үндсэн хууль зөрчсөн асуудлаар хуульд оролцох боломжгүй гэж үзэж хуралдааныг орхин гарч байна гэлээ. 

Ийнхүү УИХ дахь АН-ын бүлэг чуулганы хуралдааныг орхин гарлаа. Дараагаар нь ЕТГ-ын дарга З.Энхболд "Энэ хуулийн төсөлд Үндсэн хууль зөрчөөгүй. ҮАБЗ-ийн зөвлөмжийг УИХ хэлэлцээд шийдвэр гаргахаар байгаа" гэсэн тайлбарыг хийлээ. 

С.Эрдэнэ: Үндсэн хуулийн бус аргаар төрийн эрх мэдлийг гартаа оруулах гэж байна

20:20 цаг:

УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар Шүүгчийн эрхзүйн байдлын тухай хуулийн төслийг хэлэлцэж байна. Хэлэлцэж байгаа асуудалтай холбогдуулан гишүүд асуулт асууж, хариулт авч байна. 

УИХ-ын гишүүн О.Баасанхүү:

-Эрүүдэн шүүсэн хэргийг хэлэлцэж байгаа бол Дамирангийн Энхбатын хэргийг сөхөж шүүх үү. Тэгээд энэ гурван хүнийг шударга гэж яаж нотлох вэ?

Ерөнхийлөгч Х.Баттулга:

-Системийн өөрчлөлтийг хийх эрх нь УИХ-д байгаа. Хаа хамаагүй зүйл асуугаад байх юм. Дамирангийн хэргийг би мэдэхгүй. 

ЕТГ-ын дарга З.Энхболд:

-Үндсэн хуулийн дагуу хуулийн төсөл өргөн барьсан. Гурван хүний шударга, шударга бусын тухай биш гурван албан тушаалтны шийдвэрийн үүргийн дагуу энэ хуулийг санаачилсан. 

УИХ-ын гишүүн С.Эрдэнэ:

-АН-ын даргын хувьд би намынхаа үзэл баримтлал, үнэт зүйлийг хамгаалах үүрэгтэй. УИХ-ын гишүүний тангараг өргөхдөө Үндсэн хуулийг дагаж мөрдөнө гэсэн. Өнөөдөр орж ирж байгаа хууль Үндсэн хууль зөрчсөн. Өнөөдөр Үндсэн хуулийн бус аргаар төрийн эрх мэдлийг гартаа оруулах гэж байна гэж би харж байна. Монгол Улсын тусгаар тогтнол ардчилал, эрх чөлөөт байдлыг дээдлэх нь та бидний өргөсөн тангарагт байгаа шүү.

Х.Баттулга: Хууль, шүүхийн удирдлагууд томилсон хүндээ үйлчилж байна 

20:10 цаг:

УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар Шүүгчийн эрхзүйн байдлын тухай хуулийг хэлэлцэж эхэллээ. Хууль санаачлагч, Ерөнхийлөгч Х.Баттулга төслөө танилцууллаа. Тэрбээр:

-Үндэсний аюулгүй байдлын иргэдийн эрх чөлөөний аюулгүй байдалтай холбоотой шүүх эрх мэдлийн байгууллага улс төрийн бүлэглэлийн эрх ашгийг хамгаалдаг болжээ. Хууль, шүүхийн байгууллагын удирдах албан тушаалтнууд өөрийг нь томилсон улстөрчдөд үйлчилдэг, захиалгаар хэрэг гүйцэтгэдэг бол хууль, шүүхийн ажилтнууд дээрээс ирсэн шийдвэрийг гүйцэтгэгч болжээ. Хуулийн байгууллагын албан хаагчид хүний эрх, эрх чөлөөг ноцтой зөрчиж, эрүүдэн шүүх арга хэрэглэж, хүний нэр төрийг доромжлохын эсрэг конвенцийг ноцтой зөрчжээ.

С.Зоригийн амь насыг хөнөөсөн хэрэг, “Эрдэнэт” үйлдвэрийн 49 хувийг худалдсан хэрэг, эзэд нь тодорхой үнийн дүн тодорхой олон зуун тэрбум төгрөг зарцуулсан ч утаа буураагүй хэрэг, “60 тэрбум” төгрөгөөр төрийн алба, төрийн тэргүүн байсны хүний цуглуулгаас зураг гарсан, оффшор бүсэд байршуулсан мөнгө одоог хүртэл Монгол Улсад орж ирээгүй хэрэг гээд одоо хүртэл илрүүлээгүй хэргүүд байна. Буруутай этгээдүүдэд хариуцлага ногдуулж чадахгүй хууль шүүхийн байгууллага хараат бус гэсэн хамгаалалтад байна. Тиймээс АТГ-ын дарга, шүүх, прокурорын удирдлагыг хугацаанаас нь өмнө албан тушаалаас нь түдгэлзүүлэх асуудлыг хуулийн төсөлд тусгасан болно гэлээ.

Дараагаар нь гишүүд хэлэлцэж байгаа асуудалтай холбогдуулан асуулт тавьж, хариулт авч байна. 

Н.Эн