Зөвлөлтийн үед Оросын зэр зэвсэг, тэр дундаа цөмийн зэвсгийн үйлдвэр байсан Уралын нурууны зүүн хэсэгт орших 3.6 сая хүн амтай Челябинск мужийг  Манай гаригийн цацраг идэвхит болон химийн бодисоор хамгийн их хордсон газар гэж үздэг байна. 1.3 сая хүн амтай Челябинск хотыг ЗХУ-ын үед гадныхнаас нууж, тэдний хөл гишгэхийг хориглодог байжээ. Тэнд байдаг Маяк гэдэг зэвсгийн үйлдвэрийг Оросууд дэлхийн 2-р дайнаас хойш ашигласан бөгөөд стратегийн үйлдвэрийн газар гэж гадны улсуудыг дотогш нэвтрүүлдэггүй байсан. 1992 онд ОХУ-ын ерөнхилөгч асан Борис Ельцин уг голомтот газар очиж, цацраг идэвхит бодист хордсон газар гэдгийг хүлээн зөвшөөрснөөр Оросын ард түмэн “Дарьтай торх”-он дээр сууж байгаагаа ойлгосон юм. Гашуун боловч үнэнийг хэлсэн Борис Ельциныг Оросын ард түмэн зэмлээгүй. 1957-иад онд уг газар цөмийн хаягдал агуулж байсан байгууламжинд гэмтэл гарч цацраг идэвхит бодис алдагдсан нь тухайн үедээ Украйны Чернобыль АЦС-аас алдагдсан цацраг идэвхит бодисноос 2 дахин илүү байжээ. Цацраг идэвхит бодис Теча гол болон агаарт ихээр дэгдсэн. Мөн  цөмийн зэвсгийн үйлдвэрийн орчим байдаг Карачи нууранд цөмийн хаягдал асгадаг байснаас хөрс нь бохирдож Челябинск мужийн 120 гаруй мянган хүн хордож, олон мянган хүн хорт хавдар, болон бусад үл мэдэх өвчнөөр нас барсныг тухайн үеийн Зөвлөлтийн удирдлагууд нуугаад өнгөрчээ. Түүнээс хойш 55 жил өнгөрөхөд уг бүс нутагт амйдарч байгаа иргэдийн дунд хавдраар өвчлөгсдийн тоо бусад газраас 22 хувиар илүү байна. Цунамид цохигдож гэмтсэн Японы Фүкүшима Дайчи АЦС-ыг бүрэн аюулгүй болгоход 40 гаруй жил шаардлагатай гэж мэргэжилтнүүд тооцоолж байгаа. Хэдийгээр АЦС-д дэлбэрэлт болсноос хойш жил гаруй хугацаа өнгөрсөн ч  сэргээн босгох ажил, станц орчмыг аюулгүй болгох ажил удаан байна гэж засгийн газар нь шүүмжилж байгаа. Тэгвэл Станцыг аюулгүй болгох асуудлын гол зангилаа нь түлшийг хаана булах вэ ? гэдэг асуудал юм байна.  7 тонн орчим цөмийн хаягдлыг гаргаж авч булшлах хэрэгтэй байгаа. Мөн станцад ашиглагдаж байсан, одоог болтол цөмийн урвал явагдаж байгаа цөмийн урвал явуулахад ашиглагддаг савханцруудыг гарган авч булах ёстой юм байна.  Японд булах гэхээр цөмийн хаягдал булшилдаг байгууламжууд маш эрсдэлтэл газар буюу байнга газар хөдөлж байдаг газар баригдсан болохоор аюултай. Нэг газар хөдлөхөд л цацраг идэвхит бодис хөрс болон агаарт тархах аюултай. Иймд Японы засгийн газар аль нэг гадны улсад булах эрэлд гарчээ. Тиймээс Фүкүшима Дайчи АЦС-ын техникийн талыг хариуцдаг Тошиба компани АНУ-ыг ятгаж, лоббидож, Цөмийн хаягдлыг Монголд булуулалахаар тохиролцжээ. Манай эрх баригчид ч цөмийн хаягдал булуулахыг зөвшөөрч, хариуд нь АЦС бариулаад авах тохиролцоонд хүрсэн гэж Японы өдөр тутмын Майничи Дэйли сонинд гарсныг Монголын Ерөнхий сайд үгүйсгэсэн. Харин Японы сонин дээр Фүкүшима станцыг хариуцдаг Tokyo Electric Power Company (TEPCO) компани цөмийн хаягдал булшлах зардалд 1 триллион йен төсөвлөсөн. Цөмийн хаягдал булшлах газрыг Төв Азийн Казахстан, Хятад, Монгол улсуудаас сонгохоор болсон. Казахстан улс асар их газрын тосны нөөцтэй учир эрчим хүчний дутагдалд ороогүй. Тэдэнд АЦС одоохондоо хэрэггүй. Цөмийн хаягдал ч хэрэггүй гэсэн хариу өгсөн. Хятад улс ирэх 10 жилд багтаж өөрсдөө олон тооны АЦС-тай болохоор зэхэж байгаа учир тэдэнд цөмийн хаягдал булах асуудал тулгарч байгаа учир татгалзсан хариу өгсөн. Ингээд Монголыг сонгохоор болжээ. Монголын тал ч зөвшөөрсөн талаар уг сонинд бичсэн байсан. Монголын эрх баригчид Японтой тохиролцоонд хүрч АЦС-тай болно, мөнгөтэй болно гээд далд хөөрцөглөөд яваад байгаа. Харин  цөмийн хаягдал булшлуулсны хариуд 12 тэрбум доллар өгнө гэсэн нь Монголын 3 сая хүн тутмын жилийн орлого 2000 ам. доллараар нэмэгдэнэ гэж байгаа нь худлаа. Учир нь цөмийн хаягдлыг аюулгүй байлгах урсгал зардалд энэ мөнгө зарцуулагдана. Ураны цөмийн идэвхи 700 сая жилийн дараа л бүрэн зогсдог гэхээр 12 тэрбумыг 700 саяд хуваахаар Монгол хүн бүр  жилдээ 17-хон  доллар л авах болж байна гэж Japan Times Weekly сонины эрхлэгч асан, цөмийн эрчим хүч хэрэглэхийн эсрэг тууштай тэмцэгч эсэргүүцэгч Ёоч Шимацу нийтлэлдээ өгүүлжээ. Японы байгаль хамгаалагчид Монголд цөмийн хаягдал булах нь Монголын ард түмэнд ашиггүй. Тэгээд ч олон сая жил цөмийн айдас хүйдэстэй амйдах болно гэж хэлээд байхад. Манай эрх баригчид мөнгөний сургаар өөрсдөө нууцаар гүйж очиж цөмийн хаягдал булуулах санал тавиад байдгийг юу гэж ойлгох вэ? Төв Азийн Монголчууд бид Алтай, Хангай, Хэнтий гэсэн гурван их нурууны голд амьдардаг. Эрс тэрс уур амьсгалтай, хүчтэй салхитай тал газартай. Бидэнд салхины эрчим хүчийг ашиглаж, цахилгаан гаргадаг салхин сэнсний технологи байхад 3 сая хүний хэрэгцээг хялбархан хангах боломж бий. Бидэнд  20 тэрбум доллараар үр удам, хойч үеээ хордуулах эрх байхгүй. Н.Нанздаев Эх сурвалж Who Will Take the Radioactive Rods from Fukushima? http://www.globalresearch.ca/index.php?context=va&aid=25064