Одоогоос 6 жилийн өмнө МАХН буюу одоогийн МАН-д намыг шинэчлэх, дүрмийг өөрчлөх, удирдлагыг солих бүлэг “мэндэлж” байлаа. Тэднийг хэвлэлийнхэн “элсний 13” хэмээн цоллож, кинонд гардаг шиг элсэн цөлд ангаж үхэх үү эсвэл намаа шинэчлэн өөрчлөлтийг авчрах уу хэмээн бичдэг байв.
Тус намын удирдлагууд, лидерүүд нь шинэчлэл гэсэн үгэнд дургүй , атгасан гар шиг зангидмал хүчин, дотоод ардчилал сайтай нам хэмээн өмгөөлдөг байлаа.
Анх 2005 Ө.Энхтүвшин тэргүүтэй гишүүд жигүүр байгуулахад УИХ-ын гишүүн, Хууль зүйн сайд байсан Ц.Нямдорж “Болдогсон бол дорбинкдчих юмсан” гээд шуугиан дэгдээж байсан удаатай. Үүний дараагаар хоёр жил ч болоогүй байхад дахиад нэг шинэчлэл ярьсан бүлэг "мэндлэхээр" тухайн үеийн намын дарга, Ерөнхий сайд байсан М.Энхболд тэргүүтэй удирдлагууд таатай хүлээж аваагүй.
2007 оны хавар тухайн үеийн УИХ-ын гишүүн Ц.Шаравдорж, Т.Очирхүү, Л.Пүрэвдорж нар цуглаж, намын рейтинг тааруу байна, энэ чигээрээ орвол сонгуульд ялагдах нь, намын удирдлагууд үлбэгэр ажиллаж байна, тиймээс намдаа шинэчлэл хийе хэмээн санал нэгдсэн гэдэг. Тэгээд намынхаа удирдлагад өргөх бичиг бичихээр болж, дэмжигчдийн хүрээг тэлэхээр “ангийнхныгаа” ухуулах болсон гэх юм билээ.
Тэдний энэ санаачлагыг УИХ-ын гишүүн Л.Одончимэд, Ц.Шаравдорж, Т.Ганди, Ч.Улаан, Д.Тэрбишдагва, Д.Арвин, Д.Одбаяр, Р.Нямсүрэн, Ц.Мөнх-Оргил, А.Цанжид,Ч.Авдай нар дэмжиж 13- уулаа болжээ. Ингэж тэд элсний 13 хэмээх гуншинтай болсон түүхтэй.
Тэд шаардлага тавьж, намын 25 дугаар их хурлыг зарлан хуралдуулж, бодлогын баримт бичгүүдийг шинэчлэн баталж, намын даргыг өөрчлөв. Тухайн үед элсний 13-ынхан С.Баярыг намын дарга болгоход дэмжиж харин Ерөнхий сайдын суудалд М.Энхболдыг хэвээр үлдээхээр ярилцсан байжээ. Намын даргын албан тушаалыг салгаж, сонгууль дөхөж байхад намын дарга намынхаа ажилд л анхаараг, засгийн ажилтай зууралдаад орхигдоод байна гэцгээсэн гэдэг.
М.Энхболдын фракцынхан мөнгө ихтэй, дээрээс нь хөдөөнөөс ирсэн төлөөлөгч нарыг “урхидаж” байсан ч санал хураалт болоход С.Баяр олонхийн дэмжлэг авч намын дарга болов. Тэгээд тэр шөнө нь С.Баяр элсний 13-ынхантай уулзаж, сонгууль болох гэж байхад мөнгө хэрэгтэй, эрх мэдэлгүй, мөнгөгүй намын дарга сонгуульд намаа амжилтад хүргэхэд хэцүү, Ерөнхий сайдын суудалд ч суумаар байна, эрх мэдлийг авсан шиг авах хэрэгтэй хэмээн сэнхрүүлжээ. Тэд түүний үгэнд итгэсэн гэдэг. Тэгээд С.Баяр намын ч дарга, Ерөнхий сайд ч болов. Тэдний дэмжлэгийг авсан С.Баяр намаа задлахгүй гэсэн зорилгоор М.Энхболдтой , Ц.Нямдоржтой түнжин хагарахыг хүссэнгүй, М.Энхболдыг Шадар сайдын суудалд суулгаж хотын фракцынхныг холдож гүйхээргүй аргамжив. Намынхаа удирдах зөвлөлд шүүмжлэгчдийг толгой дараалан түүж оруулаад бүгдийг дуугүй болголоо. Нөгөө “элсний 13” эрх мэдэлд хүрэхэд нь гол хөшүүрэг болсон хэрэг.
Ингэж л “элсний 13” С.Баярын мэхэнд унаж, хүссэн тойрогтоо нэр дэвшиж, албан тушаалд баараггүй гэсэн итгэл нь алдрав. Харин ч “Элсний 13” –аас урвамтгайг нь уургалж, тууштайг нь улстөрөөс шахаж, настайчуудыг нь чөлөөнд гаргасан билээ. “Элсний 13 “-д багтсан хүмүүс одоо хаана ажиллаж, юу бүтээж, хэрхэн ажиллаж амьдарч байгаа талаар цувралаар хүргэх болно.
Д.Доржпагма