Өнгөрсөн оны 11 дүгээр сард болсон Ерөнхийлөгчийн сонгуульд ялагдсанаа хүлээн зөвшөөрөхгүй байгаа АНУ-ын өнөөгийн Ерөнхийлөгч Дональд Трампаас болж Америкийн нийслэлд үймээнд автав. "Трампаас болж" гэсний учир нь Байдены ялалтыг баталгаажуулах Конгрессын хурал болох өдөр Трамп Твиттер хуудсаараа дэмжигчиддээ хандан төрөл бүрийн мэдэгдэл хийж, энэ  мэдэгдэлдээ “хэзээ ч бууж өгөхгүй” хэмээсний дээр “одоо хүлцэнгүй байх цаг биш” гэх мэтээр нэг үгээр бол ихээхэн турхирж байлаа.

Улмаар Трампыг дэмжигчид эхэндээ Вашингтон хотын гудамж талбайд цуглан эсэргүүцэл илэрхийлж, зарим хэсэгт цагдаагийнхантай мөргөлдсөнөөр өндөрлөж байсан ч Конгрессын хурал ойртохын хэрээр тэд Капитолийн ордны гадаа цуглан, цаашлаад ордныг эзлэн авч эмх замбараагүй байдал үүсгэсэн юм. 

Вашингтон: Эсэргүүцэгчдээс нэг хүн амиа алдаж, Байден мэдэгдэл хийв        
 

Үүссэн нөхцөл байдалтай холбоотойгоор улстөрчид мэдэгдэл хийсэн юм. Тухайлбал, АНУ-ын Ерөнхийлөгч асан Барак Обама Вашингтонд эмх замбараагүй байдал өдөөсөнд Дональд Трамдыг буруутгажээ. Капитолийн ордныг эзлэн авсныг америкчуудын хувьд "асар их гутамшиг" хэмээн Обама нэрлэсэн байна.

"Хууль ёсны сонгуулийн талаар үндэслэлгүйгээр худал ярьсаар байгаа өнөөгийн Ерөнхийлөгчийн өдөөсөн Капитоли дахь өнөөдрийн хүчирхийлэл түүхэнд манай үндэстний хувьд асар их гутамшиг гэж үлдэнэ. Үүнд бид санаандгүй хэрэг байсан гэж хандвал өөрсдийгөө хуурсан хэрэг" хэмээн Барак Обамагийн Фейсбүүк хуудсандаа нийтэлсэн мэдэгдэлдээ өгүүлжээ.

АНУ-ын өөр нэг Ерөнхийлөгч асан ч Трампыг энэ үйл явдалд буруутгалаа. Тодруулбал, Ерөнхийлөгч асан бага Жорж Буш болж буй үйл явдлыг "гадилын бүгд найрамдах улсад болж буйтай адил" хэмээн нэрлэжээ. "Гадилын Бүгд найрамдах улс" гэдэг нь хязгаарлагдмал хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэлээс хамааралтайн дээр улс төрийн тогтворгүй байдалтай Латин Америкийн орнуудыг нэрлэдэг нэр томъёо юм. Түүнчлэн үндэсний бүтээгдэхүүний хуваарилалт шударга бус, дэд бүтэц, боловсрол, эдийн засаг нь хоцрогдсон, гадаадын хөрөнгө оруулалтаас ихээхэн хамааралтай, инфляци өндөртэй, төсвийн хомсдолтой, үндэсний валютын ханш нь буурч байгаа орнуудыг ийн нэрлэдэг. 

Бушийн мэдэгдэлд эргэн оръё. Тэрбээр "Манай ардчилсан улсад биш харин "гадилын бүгд найрамдах улсад л сонгуулийн үр дүнг ингэж эсэргүүцдэг юм. Сонгуулийн дараах зарим улс төрийн лидерүүдийн ухаангүй үйлдлүүд, манай институт, уламжлал, манай хууль сахиулах байгууллагуудад гаргаж буй хүндэтгэлгүй байдлыг хараад би цочирдлоо" хэмээн Буш мэдэгджээ.

Олон улсын реакци 

Вашингтонд болж буй үйл явдалтай холбоотойгоор НАТО-ийн Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Йенс Столтенберг тусгай мэдэгдэл хийн, үйл явдлыг хараад цочирдсон хэмээн онцлоод сонгуулийн үр дүнг хүндэтгэхийг уриалжээ.

Европын Аюулгүй байдал, хамтын ажиллагааны Парламентын чуулганы тэргүүнүүд болон энэ байгууллагын Ерөнхийлөгч Питер Лорд эсэргүүцлийн үеэр хүчирхийлэл гарсныг шүүмжлэн, ардчилсан явцыг хүндэтгэхийг уриалсан байна.

Их Британийн Ерөнхий сайд Борис Жонсон Трампын дэмжигчдийн үйлдлийг гутамшиг хэмээн нэрлэжээ. "Одоо эрх мэдлийг тайван замаар, тогтсон журмын дагуу шилжүүлэх нь нэн чухал" хэмээн Борис Жонсон мэдэгдсэн байна.

ХБНГУ-ын тэргүүн Хайко Маас АНУ-ын сонгуулийн албан ёсны дүнг хүлээн зөвшөөрөхийг Дональд Трамп болон түүний дэмжигчдэд хандан уриалжээ.

Еврокомиссын тэргүүн Урсула фон дер Ляйен "АНУ дахь ардчиллын институтийн хүчинд итгэсэн хэвээр байгаа" хэмээн мэдэгдсэн бол Европын зөвлөлийн тэргүүн  Шарль Мишель "Вашингтон дахь үйл явдал цочирдолд орууллаа" хэмээсэн байна. Мөн Европын холбооны Гадаад бодлогын албаны тэргүүн  Жозеп Боррель болсон үйл явдлыг "АНУ-ын ардчилал, түүний институтууд, хуульд халдсан, урьд өмнө сонсогдоогүй халдлага" хэмээн нэрлэжээ. 

Канадын Гадаад хэргийн сайд Франсуа-Филипп Шампань мөн л Вашингтонд болж буй үйл явдлыг хараад цочирдсон хэмээн мэдэгдсэн бол Грекийн Ерөнхий сайд  Греции Кириакос нэн санаа зовниж байгаагаа илэрхийлсэн ч "Америкийн ардчилал тогтвортой, энэ хямралыг даван туулна гэдэгт итгэлтэй байна" хэмээжээ. 

Г.Бямбасүрэн