Монгол Улсын эдийн засгийн үзүүлэлт бензин шатахууны үнийн өсөлтөөс ихээхэн хамаардаг. Учир нь өнөөдрийг хүртэл ОХУ-ын хараат байж ирсэнтэй холбоотой. Тиймээс дотоодын нөөц бололцоогоо ашиглан бензин шатахуун үйлдвэрлэдэг үйлдвэртэй болох талаар үе үеийн төр засгийн удирдлагууд ярьж хэлсээр ирсэн.  Бензин шатахуун үйлдвэрлэх технолгийг  судалж, түлш гаргах аргыг туршиж үзсэн хувь хүмүүс  ганц нэг байдаг ч үйлдвэрлэлийн хэмжээнд үйл ажиллагаа явуулаагүй гэж болно.   Тэгвэл өнөөдөр монголчууд өөрсдийн нөөц бололцоогоо ашиглан, дотоодоо түлш үйлдвэрлэдэг боллоо.  Тодруулбал, өнөөдөр нийслэлийн Багахангай дүүрэгт дахин боловсруулах боломжтой хог хаягдлыг ашиглан Евро-4 стандартын дизелийн түлш, автобензин үйлдвэрлэх “Ахуй мандал” үндэсний үйлдвэр нээлтээ хийв.  Тус үйлдвэр нь ажилласан масло, хаягдал дугуй, хуванцар хогийг дахин боловсруулж, дизель түлш гарган авах бөгөөд хоногт  10-12 тонн ажилласан тос, 10-15 тонн дугуй, хуванцар хог хаягдал боловсруулж, түлш үйлдвэрлэх юм байна. Үйлдвэр одоогоор 80 орчим ажилтантай бөгөөд бүрэн хүчин чадлаараа ажиллаад эхлэхээр 500 орчим ажлын байр бий болгох боломжтой аж.   Улаанбаатар хотоос 85 км зайд орших энэхүү “Ахуй мандал” дахиварын үйлдвэрийг “Алтан оршихуй” компани өөрийн хөрөнгө оруулалтаар барьж байгуулж, одоогоор 1,5 тэрбум  гаруй төгрөгийн хөрөнгө зарцуулаад байгаа гэнэ. Эхний ээлжинд хаягдал дугуйгаар түлш хийх үйлдвэр нь ийнхүү ашиглалтад орж байгаа ба хуванцар сав, ажилласан тосоор түлш хийх үйлдвэр нь тун удахгүй бэлэн болох гэнэ.  Тус үйлдвэрийг цаашид бүрэн ашиглалтад оруулахад 3,5 тэрбум төгрөг шаардлагатай аж. Мөн тус компани “Ахуй мандал” төслийн хүрээнд дээрх гурван төрлийн хог хаягдлыг дахин боловсруулах, түүнээс гарах хаягдлаар замын асфальт хийх аргыг судлахаас гадна  цаас, шил, үнс зэргийг дотооддоо дахин боловсруулж, импортын бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх гэнэ.   Энэхүү үйлдвэрийн нээлтэд ҮХААЯ-ны дэд сайд Б.Цогтгэрэл, нийслэлийн Засаг даргын Экологи, Ногоон хөгжлийн асуудал хариуцсан орлогч Т.Бат-Эрдэнэ, Багахангай дүүргийн Засаг дарга С.Эрдэнэбаяр, “Алтан оршихуй” компанийн захирал Р.Баярбат болон албаны бусад хүмүүс оролцов.   ҮХААЯ-ны дэд сайд Б.Цогтгэрэл энэ үеэр “Монгол улсын хаана ч энэ үйлдвэрийн түүхий эд байгаа. Тийм болохоор байгаль орчинд ээлтэй технологи ашиглан хог хаягдлыг дахин ашиглах дахиварын үйлдвэртэй болж байгаад баяртай байна. Цаашид хувь хүн, байгууллага аж ахуйн нэгжүүд байгальд ээлтэй технологи ашиглан, улс орондоо хэрэгтэй бүтээн байгуулалтын ажил, үйлдвэр байгуулахад Төр засгийн зүгээс бүх талаар туслалцаа дэмжлэг үзүүлнэ. “Ахуй мандал” дахиварын үйлдвэр шиг маш олон дотоодын үйлдвэрлэгч төрнө гэдэгт итгэлтэй байна” гэлээ.   Нийслэлийн Засаг даргын Экологи, Ногоон хөгжлийн асуудал хариуцсан орлогч Т.Бат-Эрдэнэ энэ үеэр “Эхний ээлжинд үйлдвэрээс гарсан түлшээр нийслэлийн нийтийн тээврийг бүрэн хангах зорилго тавьж байгаа, уг түлш нь зах зээлийн үнээс 300-500 төгрөгөөр хямд байна” гэв.   2012 оны долдугаар сараас барьж эхэлсэн тус үйлдвэр нь өдөрт 7-10 тонн түлш үйлдвэрлэж зах зээлийн үнээс хямдаар хэрэглэгчдэд нийлүүлэхээр тооцоолж буй. "Түүхий эдээ худалдан авахдаа дугуйг нэг кг тутамд 200-350 төгрөг, хуванцар савыг 30-50 төгрөг, ажилласан тосыг литр тутамд 300-400 төгрөгөөр тооцон худалдан авна. Үйлдвэрлэлийн технологи нь бүрэн автоматжсан тус үйлдвэр нь хөрөнгө оруулалтаа хурдан хугацаанд нөхөх боломжтой. Мөн байгаль орчинд сөрөг нөлөөгүй үйл ажиллагаа явуулна" хэмээн тус компанийн гүйцэтгэх захирал Б.Эрдэнэмандал мэдэгдсэн.   Үйлдвэржилтийн шинэ эрин үе ирлээ хэмээн Засгийн газраас мэдээлж буй. Үүний нэгэн адил монгол инженер, мэргэжлийн боловсон хүчин болох залуус эх орондоо сурсан мэдсэнээ зориулах цаг ч ирсэн ажээ. Тодруулбал, тус үйлдвэрийн Лабораторийн эрхлэгч Г.Булгантамир МУИС-ийн хими, инженерчлэлийн сургуулийн төгсөх ангийн оюутан гэнэ. Тэрбээр тус үйлдвэрийн түлш гаргах технологи, түлшний чанарын асуудлыг хариуцаж байгаа аж.   Өнөөдөр нээлтээ хийж буй “Ахуй мандал” дахиварын үйлдвэр өдөрт 7-10 тонн түлш гаргах хүчин чадалтай  байгаа нь монголынхоо хэрэгцээг бүрэн хангах боломжгүй нь  мэдээж. Гэхдээ хамгийн гол нь бид өөрсдөө үйлдвэрлэгч  болж байгаа нь бахархууштай санагдаж байв. Тиймээс дараа дараагийн үйлдвэрүүд нь ашиглалтад орж, түлш шатахууны хэрэглээний нэлээдгүй хувийг нийлүүлэх цаг удахгүй биз ээ. Зөвхөн энэ үйлдвэр ч гэхгүй монголчууд та бид өөрсдийн нөөц бололцоогоо ашиглан нефть боловсруулах үйлдвэртэй болчихвол ганц улсын хараат байхаа больж, эдийн засгийн байдал ч тогтворжих цаг ойрхон иржээ.   П.Наран