УИХ-ын чуулганаар Их, дээд сургуулиудын төгсөгчдийн 50 хувь нь мэргэжлээрээ ажлын байраар хангагдсан тохиолдолд тэтгэлэгт хамрагдах тухай төсөл, мөн “Дээд боловсролын санхүүжилт, суралцагчдын нийгмийн баталгааны тухай хууль”-д өөрчлөлт оруулах хуулийн төслийг хэлэлцэж байгаа.

5

Цаад эрх агуулгаараа оюутны 70 мянгаас “бултах” гэсэн эдгээр төсөл өөр дээрээ багагүй маргаан мэтгэлцээн дуудлаа. Төслийг санаачлагчдын зүгээс хэлж буйгаар бол Монгол Улс дэндүү олон их, дээд сургуультай. 10 жил төгссөн хүүхдүүд бараг л 100 хувь их, дээд сургуульд ордог болсон гэнэ. Гэвч сургалтын чанар, төгсөөд гарч байгаа ажлын байр зэргийг авч үзвэл дэндүү гэмээр болсон байгаа. Олон улсын дээд сургуулиудыг хянадаг аргачлал нь ажлын байраар хангагдсан эсэхээр шалгуур тавьдаг. Манайх ч мөн энэ стандартыг нэвтрүүлэхээр ярьж байгаа гэнэ.

6

Харин сөрөг хүчнийхэн эсрэг байр суурьтай байна. Энэ оруулж ирсэн шалгуураар нь авч үзэх юм бол тэтгэлэгт хамрагдах сургууль байхгүй ба төгсөгчдийн 50 хувь нь мэргэжлээрээ ажлын байртай болсон ямар ч сургууль байхгүй гэж тэд үзэж байна. Боловсролын салбарыг 4 жил авч явсан сайд асан, гишүүн Ё.Отгонбаярын хэлснээр бол манайд 150 их, дээд сургууль байсан ба түүнийг нь 90 гаруй болгож бууруулсан гэнэ. Мөн 2011 оны байдлаар авч үзвэл жилд 80 мянга орчим ажлын байр бий болдог. Үүний дөнгөж 17 хувь нь дээд боловсролтой хүмүүст таарч тохирохоор байдаг гэнэ. Энэ өнцгөөс харвал төгсөгчдийн хэдэн хувь нь ажлын байртай болж байдаг нь шууд харагдах юм. Шинэ шалгуурыг хангах их дээд сургууль тун цөөхөн гарах нь ч харагдаж байна.

6

Харин одоогийн их дээд сургуулиуд ямар орчинд, ямар түвшний мэдлэг боловсролыг оюутнууддаа олгож байгаа билээ гэдэг бол томоор авч үзэх асуудал. Үүний цаана сөргүүлээд ямар шалгуураар зөвшөөрөл итгэмжлэлийг нь олгож, хэний халаас руу сургалтын төлбөр нь орж байдаг билээ гэсэн асуултыг эрх баригчдад тавих ёстой. 2000 оноос Их хурлын гишүүдийн 50 хувь нь хувьдаа ямар нэг сургуультай явж ирсэн байдаг. Боловсролын салбарт бизнес эрхлэх олон таатай орчин бас нугалаа, хавтгайрлыг бий болгоход эдгээр захирал гишүүд хувь нэмрээ харамгүй оруулж ирсэн байж таарна. Тэгээд ч 80 сая хүнтэй Герман улс 40 их дээд сургуультай байхад 3 сая хүрэхгүй хүн амтай Монгол Улс 100-аад их дээд сургуультай болсон биз.

6

Одоо хамгийн шоглоомтой нь ЕБС төгсөгчид бараг 100 хувь их дээд сургууль орьё гэвэл асуудалгүй хүлээн авах дээд сургуулиудийн хаалга одоо ч нээлттэй байгаа юм. Энэ нь дээд боловсрол олгох сургуулиуд ямар их гажуудлаар олширсоныг харуулж байна. Өөрийн байргүй, спорт заалгүй, үндсэн багш гэж бараг байхгүй сургууль нэртэй газруудыг С.Баярцогт гишүүний хэлснээр “боловсон Хадгаламж зээлийн хоршоо” гэх нь шулуухан ч юм шиг.

6

Хамгийн гол нь энэхүү дээд боловсролын чанар юу билээ, төгсөгч оюутнуудаас ажлын байранд гараад тэнцэх оюутан хэд байдаг вэ. Гэмт хэргийн бүрэлдэхүүн гэж мэддэггүй эрх зүйч диплом өвөртөлсөн төгсөгч хуулийн товчоон дээр ажилд орохоор ирэх бол, нэг удаа хороо гэдгээр орж, нэгжээр явж судалгаа хийж үзээгүй нийгмийн ажилтан гэх төгсөгч ахаараа яриулсан гээд яаманд ажилд орохоор ирж байдаг зэрэг сургуулийнхаа нүүрийг түлсэн юм дуулгаж явдаг нөхдүүд цөөнгүй бий..

6

Нийгмийн шударга хуваарилалт байх ёстой гэж өнөөдөр л ярьж байгаа биш. Олон жил хэлж ярьж байгаа. Үүнийгээ зарим ашигтай гэсэн хувилбар дээр яг номоор нь буулгаж хэрэгжүүлдэг. Энэ жишгээр төрийн, хувийн их, дээд сургуулиуд аль аль нь адилхан байх ёстой гэсэн талаасаа бүгд л төрийн дэмжлэг тэтгэлгийг авсаар л ирсэн. Өөрийн номын сангүй,  лабораторигүй биеийн тамирын заал байхгүй, түрээсийн байртай, цагийн багштай сургалтын орчны наад захын стандарт хангаагүй их дээд сургуулиуд одоо ч байсаар байгаа. Тэд малчин ардын ноолуурын мөнгийг халаасалж хариуд нь хүүхдэд нь хулхи боловсрол олгож, төрөлх нутгаас нь, гал голомтоос холдуулж хотод ажилгүйчүүдийн эгнээ рүү шилжүүлэн суурьшуулж байгаа гэхэд хэтрүүлсэн болохгүй. Ийм чанаргүй сургалт явуулдаг сургуулиудад төр тэтгэлэг дэмжлэг хавтгайруулан өгч өөгшүүлэхээ зогсооно гэж байгаа нь зөв биз.

6

Мөн оюутны сурлага мэдлэгийн түвшинг чанарын үнэлгээгээр үнэлж, сурч чадаж байгаа нь ахиухан тэтгэлэг, мөнгөн урамшуулал авдаг, чаддаггүй нь авдаггүй энэ систем рүү орох болсон. Үүнийг Засгийн газрын журмаар зохицуулах үүргийг хуульд тусгах хэрэгтэй гэж үзэж УИХ-аар хэлэлцэх гэж байна.

6

Энэ долоо хоногоос халуун сэдэв болоод байгаа оюутны 70 мянган төгрөгийг өөр өнцгөөс харах юм бол дээр дурдсан бүхэн мөнгө өгөх талын санаа оноо, шүүмжлэлтэй байр суурь буюу 70 мянгын гэдийлт байх. Харин нөгөө талд авах тал буюу оюутнууд ямар байдалд байгааг мөн тусад нь авч үзэх ёстой болов уу. Одоо харагдаж байгаагаар оюутнууд 70 мянгыг авахаар бөхийхгүй, хичээж мэрийх ч үгүй, харин нэхнэ гэж мэдэгдээд байгаа. Энэ талаар жич өгүүлэх болно.

6

П. Баярхүү /тоймч/