Алхаа тогшиж төр удирдах хэцүү
Танай, манай нам гэлтгүй гишүүдийн эвийг олж, төрийн ажлыг гацаалгүй явуулах нь УИХ-ын даргын үүрэг. 76 “сурагч”-тай энэ ангийнхан олонхи, цөөнх, бие даагчдаас бүрддэг. Сүүлийн гурван долоо хоног дараалан УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанд тасалдлаа. Өөрөөр хэлбэл, энэ сар гарснаар чуулганы нэгдсэн хуралдаан төлөвлөсөн асуудлаа хэлэлцсэнгүй хойшлуулсаар өнөөдрий хүрэв. Эхний долоо хоногт нь байнгын хороодын хуралдаагүйгээс нэгдсэн хуралдаанаар хэлэлцэх асуудал хойшилсон. Хоёр дахь долоо хоногт гишүүдийн ирц хүрээгүйгээс мөн л хуралдаж чадаагүй. Харин өнөөдөр гишүүдийн ирц бүрдсэн хэдий ч дотоод асуудлаасаа болж үүссэн маргаан нь зөрчилдөөнд хүрлээ. Өнгөрсөн хугацаанд чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар Засгийн газрын сайд нарыг мэдээллийг л сонсч, хэлэлцэх асуудал ухарсаар өнөөдрийг хүрэв. Ийнхүү төрийн ажил гацаж, саатсаар байна.
7
Нэгдсэн хуралдаанд цагтаа ирдэггүй, дэггүй гишүүдээ цаг бариулдаг болгохоор цахим спикер уг нь толгойгоо ажиллуулж, хурууны хээгээр ирц бүртгэхээр болсон. Энэ ажил өчигдрөөс хэрэгжиж эхэлсэн хэрэг. Гэвч шинэ зүйл гэдэг эхэндаа алдаа оноотой байдаг хойно, гишүүд хурууны хээгээ өгөхөд бүртгэлд орохгүй гацаж, эсвэл хоёр гурваар нь давхардан унших гээд техникийн алдаа гарлаа. Хурууны хээгээр санал явуулахад 10 эмэгтэй гишүүн 17 хүртэл нэмэгдэв. Энэ нь сөрөг хүчнийхэнд “өгөөш” болсон хэрэг. Өчигдрийн хуралдаанаар хоёр сайдыг огцруулах асуудал хэлэлцэх байсан. Хэрвээ энэ хурууны хээгээр санал өгвөл яавч нааштай шийдэлд хүрэхгүй гэдэг алсын харааг сөрөг хүчний шинэхэн дарга С.Бямбацогт тооцоолон хоёр хоногийн хугацаатай завсарлага авлаа. Сөрөг хүчин зөвхөн хурууны хээгээр ирц өгч, санал хураадаг машинаас үүдээд завсарлага авч байгаа юм биш. Эрх баригчдын зүгээс хийсэн хуудуутай алхмуудын нэг нь УИХ-ын Дэгийн тухай хуулиндаа уг асуудлаар өөрчлөлт оруулж, тусгаагүйнх. Хурууны хээгээр ирц бүртгэж, санал авах тухай заалтыг хуульчлахаар гишүүд төсөл өргөн барьсан байв. Харин өргөн барьсан төслийг хэлэлцэн батлаагүй байхад хурууны хээгээр ирц бүртгэх туршилт явуулсан нь бушуу туулай борвиндоо баастай гэгч болов. Гэхдээ АН-ын бүлгийн дарга Д.Эрдэнэбат “Компаниуд ажилчдынхаа цагийг бүртгэдэг. Хурууны хээгээр ирцийг бүртгэхэд ямар ч хууль үйлчилдэггүй. Зөвхөн байгууллага нь мэддэг. Цаашдаа бид хуралдаандаа хэн сайн оролцож байна гэдгийг ч бүртгэлийн системээр дамжуулан мэдэж, хариуцлага тооцно” хэмээв. МАН-ын бүлгийн гишүүд “Хэрвээ ирц бүртгэх гэж байгаа бол чуулганы танхимд бус орох хаалганы үүдэнд байрлуулах хэрэгтэй” гэж байлаа.
7
Ирцийг бүрдүүлэх гэж УИХ-ын дарга гараа хумхин суугаад байгаагүй. Ийн шинэ арга техник нэвтрүүлэхээр ажиллаж байгаа нь сайшаалтай. Гэхдээ гишүүдийг хурууны хээгээр бүртгэж, товчлуур даруулснаар удирдана гэвэл эндүүрэл. МАН-ын бүлгийн гишүүд, тэр дундаа экс спикер Ц.Нямдорж “УИХ-ын дарга З.Энхболд АН-ын бүлгийн дарга шиг ажиллаж байна. Дээрээс шууд тушаал заавраар ажиллана гэж байхгүй. Намайг УИХ-ын дарга байх үед парламент 36:36 гэсэн харьцаатай байсан. Тэр үед би 76 хүний эвийг олох гэж ажилладаг байлаа. Харин З.Энхболд зөвхөн нэг талыг барьж байна” хэмээн шүүмжлэх, зөвлөх, гомдоллохын завсар хэлнэ лээ. Спикерт хаяглагдсан энэ үг сөрөг хүчнийхэнд “хойт эцэг”-ийн зангаар хандахгүй байхыг анхааруулж буй хэрэг биз.
7
Хэрвээ зөвшилцөж, ойлголцож чадахгүй бол таръя гэх үг цөөнхийн амнаас гарч байна. Сонгогчдын бүрдүүлсэн парламентыг тараах эрх парламентчдад бий. УИХ-ыг тараах бол нийт гишүүдийн 3/2-ын саналаар шийдэгдэнэ. Гэхдээ парламентчдад өөрсдийгөө татан буулгах зориг, зүрх дутах л болов уу. Харин намрын чуулганы нэгдсэн хуралдаан ийнхүү үе үе, бүтэн сараар хойшлоод байгааг УИХ-ын дарга төрийн хүний мэргэн ухаанаар зохицуулахгүй бол ажил урагшлахаа болилоо.
7
Гишүүд талцаж, мэтгэлцэж, маргалдаж, бүр гар занган нударга зөрүүлэх ч үе гардаг. Гэхдээ тэд энэ үйлдлүүдээсээ улбаалаад нийтээрээ хуралдаанаар таслан, олон цагаар завсарлага авч, төрийн ажлыг гацаагаад баймааргүй байна. Хэрвээ хэлэлцэх асуудал хойшилвол үдээс өмнө, хойно, эсвэл маргааш хүртэл хойшлуулъя. Түүнээс бус долоо хоногоор асуудлаа ухраамааргүй байна, их хурлын дарга аа. Нуруу нуруугаа харан зөрүүдлэх гишүүдийн эвийг олж, зохицуулах үүрэг УИХ-ын даргад оногддог. Алхаа тогшоод төрийг удирдах амархан харагддаг ч, ааш авиртай гишүүдийн эвийг олох нь удирдагчийн ухаан зарах ажил биз ээ.
7
Н.Энхлэн
СЭТГЭГДЭЛ БИЧИХ