Шилэн дотор хийчихсэн мэт төр тунгалаг байж том төрөөс ухаалаг төр байх ёстой гэсэн үзэл баримтлалыг төрийн бүх шатанд хэрэгжүүлнэ гэж ярьж байна. Төрийн бүх шатанд ийм бүтэцтэй ийм агуулга үйл ажиллагаа явуулахаар ярьсаар цөөнгүй хугацааг үдлээ. Шувуу хүртэл буруу дэвэх болов гэдэг худлаа л санагдаад байгаа юм даа. Хийх гэж буй шинэчлэлийн иймэрхүү уриа лоозон төсөл хөтөлбөр олны дэмжлэгийг ихээхэн хүлээж байгаа ч төр дээд шатандаа шинэчлэгдэхгүйгээр нэг их явууртай алхам болохгүй нь тодорхой харагдаж байна.

УИХ-ын танхимд намын бүлгүүд ээлжлэн завсарлага авч, сайд нь танхимаасаа гадуур хуулийн төсөл өргөн барина. Засгийн газрынхаа саналыг аваагүй, эдийн засгийн чадавхи, санхүүжилтийн үндэслэлийн талаарх дүгнэлтгүй хуурай хуулийн төсөл хүчээр тулгана. УИХ-ын бөгөөд Засгийн газрын гишүүн сайд болохоор хуулийн төсөл өргөн барих бүхий л процедурыг эвдэж болдог бололтой. Өндөр настнууд өөд болооч нэгнийхээ тэтгэврийг авч байх нь төрийн халамжийн бодлогод нэг их саад тээг болоод байхгүй харин ч олон талын ач холбогдолтой нь мэдээж хэрэг. Хуулийн дагуу л бүхнийг оруулж, хэлэлцүүлж батлуулах ёстой шүү дээ. Эрх мэдлээ ашиглаад /сайд бөгөөд УИХ-ын гишүүн/ хэн ч ингэж дураараа аашилж болох бололцоог яруу тодоор харуулаад байгаад монгол төрийн эмгэнэл  оршиж байгаа юм. Мөнөөх давхар дээлийн чинь гай ингээд л хууль тогтоох дээд байгууллагын үйл ажиллагаанд ноцтой сөрөг гажуудал бий болгоод байгаа юм шүү дээ.

Давхар дээлээ тайлах сонирхол эдэнд алга. Ерөнхийлөгч, УИХ дахь АН, МАН, Шударга ёс эвслийн бүлгийн аль алинд нь байхгүй нь тус тусын намын бүлгээс өргөн мэдүүлж байгаа хуулийн төслүүд, санал санаачлагаас бэлхнээ харагдлаа. Ерөнхий сайдыг УИХ-аас томилж болно. Хэд хэдэн яамны сайдыг бас томилж явах юм гэсэн шүү юм яриад сууж байгаа нь давхар дээл тайлах бодол огтоос байхгүй энэ бүхэн зүгээр л шоу юм гэдгийг илтгээд байна шүү дээ. Иргэн Лхамжав гуай, -Дордуулсан долоон өөрчлөлтийг Үндсэн хуулиас авч хаяж гэмээн засаглалын хямрал хуулийн хүрээнд давхар дээл тайлуулах боломж бий болно гээд байгааг нохой хуцахын чинээ тоохгүй байгаа нь тэдний ашиг сонирхлыг илтгэнэ. Хэлэлцээд байгаа асуудал энэ чигтээ өрнөвөл давхар дээлтэй сайдууд төрийн толгойд заларсан шигээ заларч ашиг сонирхлоо УИХ-ын танхимд тулгадагаараа тулган засаглалыг хямралыг улам л дэвэргэнэ.

Өөхөнд ороовч нохой тоож шиншихгүй УИХ, Засгийн газар ээлж дараалан байгуулагдаад байгаагийн гол учиг Үндсэн хуулийн дордуулсан долоон өөрчлөлт шүү дээ. Энэ өөрчлөлтийн харгайгаар Үндсэн хууль ямар ч хамгаалтгүй болсон нь үнэн. Үндсэн хуулийн Цэц хориг тавихаар парламент гуравны хоёроороо унагаагаад орхино. Юун тэр эцэг хууль хамгаалагчын хориг ёстой горьдов оо гээд эрхий хуруугаа долоовор дунд хурууныхаа дундуур хийж байгаад тавлана.

Үндсэн хуулиа бид байшинтай зүйрлэх юм бол энэ оромжоо бид аль хэдийн тулгуур хэдэн баганыг нь нураагаад хаячихсан. Засаглал хууль тогтоох, хууль хэрэгжүүлэх, шүүх гэх гурван үндсэн тулгуурт тогтож эрх мэдэл хуваарилагддаг. 2000 онд хууль тогтоох, хууль хэрэгжүүлэх хоёр их мэдлийг хамтатгачихсан. Үр дүн нь холион бантан, хууль тогтоогч УИХ нь хуулийг биелүүлэгч Засгийн газраа хянах ямар ч нөхцөлгүй болчихсон. Улс төрийн хариуцлага гэж огтоос байхгүйг УИХ-ын танхимаас шууд нэвтрүүлж байгаа телевизийн аргаа барсан нэвтрүүлгүүдээс харж байна шүү дээ

Хар хэрээнүүд төрийн бүх шатанд засаглалын хямралыг хуулиар баталгаажуулснаас болоод үүрээ засчихаад өнөөдөр хэд дэх үеийнхээ үр зулзагыг суулгасан юм бүү мэд. Нэгэнт хариуцлагын тогтолцоо гээгдэж муу ч ану сайн ч ану миний багш гэдэгчлэн хоёр том намын нөөлгөнд бүх бузар булай нь орчихсон болохоор хэн ч юу ч санаачилж, төлөвлөөд нэмэргүй болоод байгаа юм. Шилэн данс, тунгалаг ухаалаг төр өөрөө хариуцлагагүй учраас яаж эдгээр тодотголынхоо утга агуулгыг хадгалж чадах билээ. Хариуцлагагүйн зуд нүүрлэхээр энгийн ардын алдарсан сэтгэл итгэлийн зэмэн дээр хэрээ, нохдууд зоолох нь арга ч үгүй юм биз дээ.

5

Н.Бадамжав