Тухайн цаг үе, нийгмийг үнэн, хурц, содон шүлгээрээ сэрээж, уран бүтээл, үйл хэргээрээ алдраа тамгалан үлдээсэн нэрт яруу найрагч Р.Чойномын мэндэлсэн өдөр өнөөдөр тохиож байна.

Монгол Улсын Төрийн шагналт яруу найрагч Р.Чойномын өвийг хамгаалах “Өд” сангаас жил бүр түүний дурсгалыг хүндэтгэдэг уламжлалтай. Энэ ёсоор өнөөдөр “Р.Чойномын нүүрний хэв” ном, “Р.Чойномын гэрээслэл” баримтат кино, болон түүний “Гэрээслэл” шүлгийг дүрсжүүлсний нээлтийг Хүүхдийн номын ордонд хийсэн юм.

Р.Чойном 1978 онд өөрийн гараар урлаж төрсөн ахдаа бэлэглэсэн морин хуур, түүний нүүрний хэвээр урласан урлагийн бүтээл баримлыг хоймортоо залсан энэхүү ёслолын үйл ажиллагаанд түүнтэй болон түүнд зориулсан уран бүтээлтэй ямар нэгэн сэжмээр холбогдсон эрхмүүд хүрэлцэн иржээ.

Тухайлбал, 1976-1979 оны хугацаанд яруу найрагч Р.Чойномтой хамт амьдарч, түүний нүүрний хэвийг 16 жилийн турш хадгалж байсан зураач Л.Дэмбэрэл, “Р.Чойномын нүүрний хэв” номыг “Өд” сангийн тэргүүн Д.Ганболдтой хамтран бичсэн сэтгүүлч Б.Ойдов, “Гэрээслэл” шүлэг болон “Р.Чойномын гэрээслэл” баримтат кинонд өөрийн дуу хоолойгоо мөнхөлсөн АЖ П.Цэрэндагва, Төрийн шагналт яруу найрагч Ш.Сүрэнжав,  Ардын уран зохиолч Т.Галсан зэрэг зочин ирж оролцлоо.

   Анх 1979 он буюу Р.Чойномыг таалал төгсөхөд барималч Ц.Доржсүрэнгийн авсан нүүрний хэв 1995 онд хулгайд алдагдаж 2003 онд эргүүлэн олж авчээ. Энэхүү хэвийг ашиглан барималч С.Даринчулуун алдрын титэм зүүлгэн, урлагийн бүтээл болгон урлажээ. Алдрын титмийг зөвхөн их гавьяа байгуулсан яруу найрагч, уран илтгэгч, дуун хөрвүүлэгчдийн тэргүүнд залдаг учиртай.

Ийнхүү Монголд анх удаагаа хүний нүүрний хэвийг ашиглан урлагийн бүтээл хийж буй нь энэ аж. Ингэснээр дэлхийн нүүрний хэвийн жишгийг дагасан төдийгүй, Монголд энэ үйлийн үндсийг тавилаа хэмээн уран бүтээлчид хэлсэн үгэндээ онцлон тэмдэглэж байв.

Б.Буд