Гадаадын иргэн, харьяатын асуудал эрхлэх газар БНСУ-ын Олон улсын хамтын ажиллагааны “Койка” байгууллагатай хамтран эхлүүлж буй “Иргэний харьяалал, шилжилт хөдөлгөөний бүртгэл, хяналтын мэдээллийн нэгдсэн систем” төсөл өнөөдөр нээлтээ хийлээ.

й

Олон улсын хамтын ажиллагааны “Койка” байгууллагын буцалтгүй тусламжаар 2016 оны эхэн хүртэл хэрэгжих  уг төсөл ажил хэрэг болсноор Монгол Улсын иргэдийн гадаад шилжилт хөдөлгөөнд хяналт тавих, гадаадад суугаа монгол иргэдийн эрх ашгийг хамгаалах, тэдгээрт хууль зүйн туслалцаа үзүүлэх нөхцөл бүрдэх ажээ. Мөн Монгол Улсад зорчих, оршин суух гадаадын иргэд, цагаач болон харьяалалгүй хүн, манай улсад үйл ажиллагаа явуулж буй олон улсын байгууллага, гадаадын хөрөнгө оруулалттай аж ахуйн нэгжүүдэд тавих хяналт боловсронгуй болж, Монгол Улсын хэмжээнд бүртгэл, хяналтын цогц тогтолцоо мэдээллийн нэгдсэн сан бий болох юм байна.

й

Улсын хилээр зорчигч, тээврийн хэрэгслийг шалган нэвтрүүлэх мэдээллийн нэгдсэн сан бүрдүүлэх чухал ач холбогдол бүхий дээрх төслийн нээлтэд Хууль зүйн яам, Гадаад харилцааны яам, Мэдээлэл, технологи, шуудан, харилцаа холбооны газар, Кибер аюулгүй байдлын газар, Үндэсний ДАТА төв, Хил хамгаалах ерөнхий газар, Улсын бүртгэлийн ерөнхий газар, Татварын ерөнхий газар, Хөдөлмөр эрхлэлтийн үйлчилгээний төв зэрэг холбогдох байгууллагууд оролцож, цаашдын хамтын ажиллагаагаа хэрхэн уялдуулах талаар санал солилцлоо.

й

Энэ үеэр ГИХАЭГ-ын дарга Б.Пүрэвдоржоос төслийн талаар тодрууллаа.

й

-Төслийг хэрэгжүүлэх болсон шалтгааныг тодруулаач?

-Өнөөдөр Монгол улсын хоёр байгууллага хил дээр ажиллаж байна. Гадаадын иргэдийг бүртгэдэг ГИХАЭГ-ын “никос” программ, нөгөөх нь хилээр орж ирж байгаа бүх хүмүүсийг бүртгэдэг хилийн шалган нэвтрүүлэх байгууллаагын “ворекс” программын тусламжтайгаар үйл ажиллагаагаа явуулж байна. Ирэх дөрөвдүгээр сарын 1-нээс хэрэгжих “Хилийн боомтын тухай хууль”-иар энэ хоёр байгууллагыг нэгтгэх юм. Ингэснээр хоёр байгууллагын ашигладаг программыг нэгтгэх асуудал яригдсан. Хоёр байгууллагын программ тусдаа байснаар нэг сараас доош хугацаагаар манай улсад амьдарч байгаа гадаадын жуулчин, бизнес ангилалын хүмүүсийг хянах боломжгүйгээс тэд алга болчихдог. Манай дээр хянах боломж байдаггүй учраас энэ хоёр программыг нэгтгэж гадаадын иргэд хууль бусаар амьдрах, монгол улсын хуулийг үнэгүйдүүлэх асуудал байхгүй болох юм. Өөр нэг чухал асуудал нь хилээр нэвтрэх автогейтийг энэ программын хүрээнд тавьж  байгаа. Ингэснээр Монгол Улсын иргэд ойролцоогоор нэг шалгагч длэр 2-3 минут болдог байсан бол 15 секундын хугацаанд хилээр нэвтэрдэг болох юм. Энэхүү автогейтийг Замын-Үүд, Буянт-Ухаагийн шалган нэвтрүүлэх боомтууд дээрээ тавина. Мөн онлайн үйлчилгээг энэ төслийн хүрээнд хийнэ. Тодруулбал, виз авах болон оршин суух зөврөөшөл хүсч байгаа иргэд  байгаа газраасаа хүсэлтээ илэрхийлээд, зөвшөөрөл авах боломжийг нээж өгч байна.

й

-Төслийн хөрөнгө оруулалтад хичнээн төгрөгийг зарцуулж байгаа вэ?

-Энэхүү төсөл маань Олон улсын хамтын ажиллагааны “Койка” байгууллагын буцалтгүй тусламжаар 2016 оны эхэн хүртэл хэрэгжих юм. Энэ төсөл өмнөх Засгийн газрын үед анх хэлэлцэгдэж, тухайн үедээ 1.9 сая ам.доллараар тоног төхөөрөмжийг байрлуулах тухай яригдаж байсан. Харин одоо 5 сая ам.доллараар энэ төсөл хэрэгжинэ. Ямар ямар зүйл нэмэгдсэн бэ гэхээр хилээр автогэйт хийх буюу хурдан шуурхай хил нэвтрэх тоног төхөөрөмж байрлуулах, орчин үеийн иммигрэшнийн хүрээнд хийгддэг нэмэлт технологийн программуудыг нэвтрүүлснээр нилээн өргөн хүрээг хамарсан сайн төсөл болох юм.

й

-Зам барилгын ажил удахгүй эхэлнэ. Өмнөд хөршөөс галт тэрэг дүүрэн хятад иргэд ирлээ гэдэг асуудал яригддаг. Энэ жилийн квот гарсан уу?

-Энэ жилийн квот өмнөх жилүүдтэйгээ ер нь адилхан байна. Нэг улсаас суух гадаадын иргэдийн тоо Монгол Улсын хүн амын 1 хувьтай тэнцэх хэмжээнд буюу 29 мянга орчим иргэн байх ёстой. Тэр квотоо бид барина. Гэхдээ энэ жилийн хувьд Үнэ тогтворжуулах хөтөлбөр, Чингис бондын хөрөнгө оруулалтаар хийгдэх бүтээн байгуулалт гээд хийх ажил харьцангуй их. Ер нь бүтээн байгуулалтын ид ачааллын үед манай улсад гадаадын 48 мянга орчим иргэн байдаг. Тэдний олонхи нь Хятад улсын иргэн байдаг тул хуулийнхаа шаардлагаа барьж ажиллах нь мэдээ. Монгол Улсын маань бүтээн байгуулалт улирлын шинжтэй. Хаврын улиралд бүх барилга, замын бүтээн байгуулалтын ажил зэрэг эхэлдэг. Ажиллах хүчин энэ үеэр нэгэн зэрэг ирдэг тул ард иргэдийг эмзэглүүлдэг асуудал байдаг ч бид гадаадын иргэдийн манай улсад ажиллах хуулийн шаардлагыг л хэрэгжүүлж ажиллана.

й

-Өнөөдөр Улаанбаатар хотод хичнээн вьетнам иргэд байдаг вэ?

-Улаанбаатар хотод хууль бусаар амьдарч байсан вьетнам иргэдийг бүгдийг гаргаад дууссан. Одоо Монгол Улсын хууль тогтоомжийн дагуу, эсвэл монгол хүнтэй гэр бүл болсон 700 орчим вьетнам иргэд байдаг. Цаашдаа вьетнам иргэд, монгол улсын иргэдийн эрхийг зөрчсөн тохиолдолд хууль ёсны дагуу амьдарч байгаа ч гэсэн хуулийн дагуу хариуцлага тооцож ажиллана.

йы

-Аялалын болон жуулчны визээр орж ирээд сураггүй болсон иргэдийн тоо баримт байгаа юу?

-Одоогоор сураггүй байгаа иргэдийн тоог нарийвчлан хэлэх боломжгүй. Учир нь Хилийн цэргийн “ворекс” программ дээр орж ирсэн болон хилээр гарсан гадаадын иргэдийн хяналтийг бүрэн хийж чаддагүй учраас асуудал байсан. Харин одоо энэ төслийн хүрээнд хийж буй программыг нэвтрүүлснээр гадаадын иргэн манай улсад ирж амьдраад 25 хоноход шар гэрэл асч, 30 хоноход улаан гэрэл асч дохио өгнө. Улаан гэрэл асахаар манай байгууллагын хяналтын байцаагч нар тухайн иргэнийг хайж эрж олох эрх үүснэ гэсэн үг. Бид одоо ажиллаж буй 10 гаран хяналтын байгцаагчдынхаа тоог нэмэгдүүлснээр хууль бусаар амьдарч, энд тэнд бүгчихсэн гадаадын иргэдийг илрүүлж нутаг буцаах ажлыг хийх юм.

П.Наран