• 2014-05-06

Тамхи татах цэгтэй байх нь зөв үү

img

УИХ-ын гишүүн Л.Эрдэнэчимэг “Тамхины хяналтын тухай хууль”-ийг миний санаачилсан хууль хэмээн “өмчилж” авчихаад хэнийг ч энэ хуульд өөрчлөлт оруулах ёсгүй мэт аашлах нь бий. Тодруулбал, О.Баасанхүү гишүүн уг хуулинд өөрчлөлт оруулахаар хуулийн төсөл санаачилахад эсэргүүцэл илэрхийлж, хууль санаачлагч руу нь  буцаасан. О.Баасанхүү гишүүний хувьд “тамхи татах тусгай цэг байгуулах, орон нутагт хэрэгжих боломжгүй хэмээн шүүмжлэл дагуулсан сургууль, дотуур байрнаас 500 метрийн зайд тамхи худалдах” гэсэн өөрчлөлт оруулахыг хүссэн ч дэмжигдээгүй унасан юм.

ы

Тэгвэл УИХ дахь АН-ын бүлгийн дарга Д.Эрдэнэбат “Тамхины хяналтын тухай хууль”-д өөрчлөлт оруулахаар ахин хуулийн төсөл оруулж ирээд байгаа. Тодруулбал, УИХ-ын чуулганы танхимаас тэрбээр "Миний хувьд энэ хуулийн төслийг дэмжиж байна. Гэхдээ тамхи татдаг хүний эрхийг хязгаарлаж болохгүй. Тамхины өөр хууль санаачилна" хэмээн хэлж байсан билээ. Д.Эрдэнэбат гишүүний санаачлан боловсруулсан “Тамхины хяналтын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай” хуулийн төслийг Засгийн газраас зарчмын хувьд дэмжиж, хэд хэдэн санал, дүгнэлтийг хууль санаачлагчид уламжлахаар тогтсон байна. Д.Эрдэнэбат гишүүн утаат тамхи татах зөвшөөрөгдсөн цэгийг тодорхойлж байгуулах, шаардлага тавих зохицуулалтуудыг нэмж оруулахаар тусгасан ажээ.

ы

Тамхины хяналтын тухай хууль хэрэгжээд жил гаруйн хугацаанд утаат тамхи татах зөвшөөрөгдсөн цэгийг тодорхойлж байгуулах, шаардлага тавих зохицуулалтуудыг нэмж оруулахыг ч иргэд олон нийт аж  ахйун нэгжүүдээс санал хүсэлтээ гаргаж ирсэн. Нөгөө талаар энэ хууль хэрэгжсэн үеэс “Тамхи татдаг хүмүүсийн эрхийг зөрчсөн” гэх шүүмжлэл дагуулсан тул тамхины цэг байгуулах тухай яриа гарч эхэлсэн гэж болно. Гэхдээ энэ нь зөвхөн тамхи татдаг хүмүүсийн эрхийг гэхээсээ гадна татдаггүй иргэдийн эрхийг ч мөн хөндөж болохоор байгаа юм. Өөрөөр хэлбэл зөвшөөрөгдсөн цэггүйгээс болж иргэд гэртээ машиндаа болон  аль болох өөртөө ойр хүмүүсийн дунд тамхи татах нь элбэгшсэн.

й

Тиймээс тамхи татах зөвшөөрөгдсөн цэгтэй байх нь энэ хуулийг хэрэгжүүлэх гол үндсэн нөхцөл болж байгаа тул нэгэнт  тамхинд орчихсон хүмүүсийг бусдад хор нөлөөгүйгээр татах нөхцлийг нь бүрдүүлэх ёстой. Хууль гарлаа гээд л бүх тамхичид тамхинаас гарахгүй нь мэдээж. Тиймээс хаана, ямар байдлаар тамхи татах тусгай өрөөг байгуулах вэ гэдэг асуудал заавал яригдаж таарна.

ы

Хөгжингүй улс орнуудын хувьд тамхи татдаг иргэн тусгай цэгт тамхи татах нь зөвшөөрөгдсөн байдаг. Жишээ нь,  Япон улсад гэхэд, автобус, метроны буудал бүрт тамхичдад зориулсан тусгай шилэн, агаар сорогчтой хэсэг байдаг ба амралт цэнгээний газар, олон нийтийн үзвэр үйлчилгээний газрууд болон ил талбайд ч тусгай өрөөнүүд байдаг юм байна.

ы

Тамхи татах цэгт хүн болгоныг тамхи татахыг зөвшөөрдөггүй. 21 нас хүрээгүй хүнд тамхи худалдаалдаггүй. Тамхи зардаг автомат төхөөрөмжүүд нь хүний насыг тодорхойлчихоор боловсронгуй зохиогдсон байдаг аж. Харин зарим өндөр хөгжилтэй оронд тамхи татах тусгай өрөө байгуулсан байдаг боловч эдгээр өрөө нь голдуу хүйтэн, тохь тух муутай, төмөр сандалтай, хаалгаар нь шагайхаас ч огиудас хүрэм үнэртэй байдаг тул архаг тамхичин хүн ч жигшээд “За за гаръя” гэх сэтгэл төрүүлдэг гэнэ. Энэ нь хүмүүсийг тамхи татах нөхцлөөр хангаж байгаа ч яваандаа энэ хорноос жигшүүлэх нэг далд арга болдог гэнэ.

ы

П.Наран

СЭТГЭГДЭЛ БИЧИХ

иргэн:
татдаг цэгтэй байх нь зөв тэгэхгүй бол одоо хамаагүй татаад л эхлэсэн байгаа. тамхийг ширхэглэж зарж яагаад болохгүй гэж тамхинаас гарах, тамхи татахаа багасгах гэсэн хүмүүс ширхэглэж авдаг шүү дээ. харин хүүхдэд тамхи зарсан тохиолдолд торгууль ногдуулах хэрэгтэй байх.
2014-05-06
zochin:
erhem gishuun min tamhinii esreg huuli gargaj baigaa chin sai*ltai bolobch tatdag humuusiin erhiig mash buduulgeer iim gev genet zerchij boloh uu, bid hamgiin ender uneer damlasan uneer languun doroos nuuts baidlaar tamhia avdag bolloo, bas tamhi tatahiig zev*ersen gazargui uchir hund baidald oroh yum, bid chin bas mongol ulsiin irged shuu dee, end olon jil neg eder haychih bolomjgui echneen hun baigaa ny nuuts bish, muu zurshil garna gej bodovch tiim setgeliin heerleer shiidchih asuudal bish gedgiig ta bas oilgoh heregtei bid yagaad tanii huulias bolood hamgiin zahiin tuts-ees hamgiin ender uneer avch tataj baigaa bolobch tuts ajilluulj baigaa humuusiig nemelt orlogo olohod tuslahaas bish ulsad bidnii telj baigaa nemelt telber orj baina uu. tamhinii deed une ted baina gej zaagaaguigees zavsriin humuus durtai unee helj bidniig meljij baigaag yu gej uzeh be, ene nemelt telj baigaa munge maan ulsad shuud tatvar bolood ochdog bol gomdoh yum alga, getel shireen dooguuraa sarvaisan dundiin shulaachdiig mengejihed tus bolj baina. tamhinii deed une ted baina geed zaagaad egvel ternees deesh zarsan ny torguul teldeg baimaar yum, ji*e ny germand baarand gudamjind zarsan bukh tamhi 5 euro baidag, harin ternees iluu damlah ny ulsad ender torguul teldeg, ingej zavsraas ny heljigchdees hamgaalj baikhad tanii naad huuli chin dald ediin zasgiig hehuulen demjih huul boljee, ta sain sudlahgui yasan yum, yadaj tamhi tatdag hunees zevlelgee avah ny yasan yum, bi ikh hurliin tamhi tatdag neg gishuun ikh uurlaj baisniig sanaj baina ta ter olon jil tatsan huniig haash garch tat geed baigaa yum, ter hun chinordond bolohguitalbaid bolohgui teheer haa* guih uu, hunii erhiig ingej buduulgeer zerchij boldog yum uu, ta neg hariulaach ,ta chaddag yumaa l hiil dee, chadahgui yum barij avch ali bish bolgoj baigaa chin uneheer haramsal teruulj baina. olon orond yavaj uzsee, tend tatdagaa ch hundetgeed eree gargaad, avtobus galt teregnii buudal deer ch hurtel zoriulaltiin talbai gargaad egsen baidag yum bilee. mongold huniig hunii esoor uzdeggui, meljlegiin eer helber ruu tulhej baigaa songodog ji*e gevel tanii huuliig nerleh baina.
2014-05-06
хаянаа:
татах цэггүй юм чинь гараад татна ишээ хамаагүй хаяна. шагийн тамхи авна. нэмэхээсээ хасах нь дийлээд байна шдээ эрүү гишүүнээ.өөрөө архины үйлдвэртэй хүн архины хууль гаргах гээд л,ан минь зарим шизотойнуудаа жаахан хазаарлаж хязгаарлаж байлдаа
2014-05-06
tamhichin:
hunii erhiig zorchij bna
2014-05-06
baih n zov:
baihgui bol tatdaggui humuus n iluu hohirood bnashdee. garaad tatah gazar oldohgui udna geed gertee 2 ugsarchaad gardag bolj bn ene tamhichid hoorhii gert n bgaa humuusn l hohirch baigaashd unendee teneg avgain buyangaar. huuhed bitii horduulaad bai gevel bi tegeed hna tatahiin gej avgaigaa zagnaal nam bolgoj baigaashd. ooh tostoi hool ih ideh bied hortoi targaluuldag zurh sudasnii ovchtei bolgodog tehdee muug n medseer baij humuus ideed l baidag shuud horiglood idehee bolichihgui enentei l adilhan.
2014-05-06
зочин:
баих нь зөв хамгиин гол нь зөв газраа л сонгож баигуулах хэрэгтэи дээ
2014-05-06
оюун:
мэдээж байх л хэрэгтэй шүү дээ. хүний эрхийг дэндүү хязгаарлах юм
2014-05-06
тамхи татагч:
тамхи татахаар хүчихийлэл үйлдчихнэ гэж айгаад цэг байгуулахгүй байгаа байх. бас гомо, лесби, хар тамхичин, архичин, хулгайч, залилагч нарт бол эрх бий. муусайн тамхичид эрх мэрх гэж юу яриад байгаан.
2014-05-06
дэмжигч:
архи уух цэг үй түмээрээ л байхад тамхи татах цэг байж л байг.
2014-05-06