Олон хүн тэнд зөвхөн галзуу, солиотой хүмүүс л очдог, эмч нар нь өвчтөнөө хүлж байгаад хүчтэй тариа хийж номхруулдаг, зарим тохиолдолд эрүүл хүнийг аваачиж хэвтүүлэн галзуу солиотой болгодог гэдэгт итгэдэг бас цэрвэдэг. Энэ бол бидний нэрлэдгээр “Шар хад”-ны эмнэлэг. Уг нь энэ эмнэлэг ЭМЯ-ны харьяа Сэтгэцийн эрүүл мэндийн үндэсний төв гэсэн албан ёсны нэртэй. Бид энэ удаагийн сурвалжлагаа Сэтгэцийн эрүүл мэндийн үндэсний төвийн “Хүүхэд өсвөр үеийн тасаг”-аас бэлтгэлээ. Журмын дагуу эмнэлгийн захиргаанаас зөвшөөрлөө авч, амбулатори руу орлоо. Энд үзүүлэхээр ирсэн хүмүүсийг эмч нар хүлээн авч, үзлэг хийдэг аж. Амбулатори төсөөлж байснаас хөл хөдөлгөөн ихтэй байлаа. Дүүрэг тус бүрийг хариуцсан эмчтэй байх бөгөөд тэдний өрөөний гадна болон хүүхдийн эмчийн үүдэнд 20 гаруй хүн дугаарласны дунд 2-3 настай жаахан хүүхдүүд байв. Ийм бага насны хүүхэд сэтгэцийн эмнэлэгт хандах болсон шалтгааныг эмчээс асуухад "тухайн хүүхдийн мэдрэлд ямар нэгэн өөрчлөлт ороогүй ч бие махбодийн хөгжил нь үеийнхнээсээ хоцрогдолтой, нас нь болчихоод байхад хэл, хөлд орохгүй тохиолдолд эцэг эхчүүд бидэнд ханддаг. Ер нь сэтгэцийн өвчин хүний аль ч насанд илэрч болдог" гэсэн хариулт өгөв. Хүүхэд бүрэн төлөвшөөгүй учраас ярилцаж онош тогтоох боломжгүй байдаг аж. Харин бодисын солилцоог идэвхжүүлэх эмчилгээ болон гэр бүлийн хүрээнд, тоглоомын аргаар засдаг байна.

ө

СЭМҮТ-ийн Хүүхэд өсвөр үеийн тасаг нь хүүхдэд сэтгэл заслын эмчилгээ хийдэг улсын хэмжээний ганц байгууллага. 25 ортой энэ тасагт жилдээ 200-250 орчим хүүхэд хэвтэн эмчлүүлдэг бол сэтгэлзүйн зөвлөгөө авч гадуур үйлчлүүлдэг хүүхэд үүнээс илүү олон байдаг гэнэ. Энд сэтгэцийн эмгэгтэйгээс гадна сэтгэцийн тулгамдсан асуудалтай, стресс, мэдрэлийн ядаргаанд орсон, сэтгэлзүйн гэмтэлтэй, компьютер тоглоом, газ зэрэгт донтсон хүүхдүүд хэвтэн эмчлүүлдэг. Одоогоор уг тасагт компьютер тоглоомонд донтсон гурван эрэгтэй, нэг эмэгтэй хүүхэд хэвтэн эмчлүүлж байгаа аж. Тэдний тасагт ороход 11-15 насны гурван хөвгүүн орон дээрээ суугаад, шоо эвлүүлэн тоглож байв. Яагаад энд ирснийг нь асуухад 15 орчим настай хөвгүүн “PC-нд донтоод эмчилгээ хийлгэхээр ирсэн. Байнга тоглодог байсан болохоор нүдэнд харагдаад хэцүү байсан ч эмчилгээ хийлгэж, сэтгэл засалд явснаар тоглоомоо бодох нь арай гайгүй болж байна” гэсэн хариултыг өгч байв. Сүүлийн таван жилийн судалгаанаас харахад компьютер тоглоомонд донтон, хэвтэн эмчлүүлж байгаа хүүхдийн тоо жил тутам өсч буйг эмч онцолсон. Өнгөрөгч онд 31 хүүхэд эмчлүүлсэн бол он гарснаас хойших таван сарын хугацаанд 20 гаруй хүүхэд эмчилгээ хийлгэжээ. Эдгээр хүүхдэд үндсэн эмчилгээ болох сэтгэл заслаас гадна биеийн эсэргүүцэл сайжруулах, шаардлагатай үед тайвшруулж нойрсуулах эмчилгээг хийдэг аж. Мэргэжилтний хэлснээр бага насандаа эхийн хайр халамж, гэр бүлийн халуун дулаан амьсгалд өсөөгүй, гэр орондоо хэн нэгний дарамтад амьдардаг, өөртөө итгэх итгэлгүй, бие даан төлөвшиж чадаагүй хүүхдүүд компьютер тоглоомонд донтох нь элбэг байдаг гэнэ. Учир нь тэд дээр дурьдсан шалтгаануудаас болж үүссэн стрессээ тайлж, тайвшрах, дарамттай газраас зугтаж өөрийнхөөрөө байхын тулд компьютер тоглоомын газарт хонож өнжин тоглосоор эцэстээ донтдог. Газ үнэрлэх шалтгаан нь ч мөн стресс, бухимдлаа тайлахын тулд байдаг аж. Хүүхдүүд 10-14 хоногийн хугацаанд хэвтэн эмчлүүлээд бүрэн эдгэрдэггүй ч аливаа зүйлд донтохын бурууг ойлгож, хөндийрөх аргаа олоод гардаг. Харин цаашид тоглох эсэх нь тухайн хүүхдийн хичээл зүтгэл, гэр бүлийн орчин, багш болон найз нөхдийн хандлага, уруу таталтад өртөх зэргээс шалтгаалдаг байна.

ө

Архичин, тамхичин ээжийн хар сүүдэр

ө

СЭМҮТ-ийн Хүүхэд өсвөр үеийн тасгийн зузаан модон хаалга үргэлж дотроосоо цоожтой, сувилагч эмэгтэй хэн нэгнийг оруулах болон гаргаад хаалгаа цоожилно. Тасагт нэвтрэхийн тулд хаалганы хонхыг нэг удаа дарна. Биднийг энэ зааврын дагуу ороход гурав дөрвөн хүүхэд уйлсаар, хаалга нээсэн сувилагчийн араас гарч ирсэн юм. Тэдний нүд, нүүр, ам зэрэг нь энгийн хүүхдийнхээс арай ондоо. Тэд хүүхдийн тасагт байнга эмчилгээ хийлгэдэг оюуны хомсдолтой хүүхдүүд аж. Бүгд бага насныхан шиг харагдаж байсан ч тэдний биеийн хөгжил энгийн хүүхдийнхээс хоцрогдолтой учраас ингэж харагддаг гэнэ. Оюуны хомсдол нь удмын шалтгаантай, төрөхийн гэмтэлтэй байж болох ба хүүхдийг эхийн хэвлийд ураг байх хугацаанд нь хорт бодис буюу архи, тамхи хэтрүүлэн хэрэглэсэн. Мөн хүүхэд гурван нас хүртэлх хугацаандаа ямар нэгэн тархины гэмтэл авсан, хүнд өвчний улмаас удаан хугацаагаар ухаангүй байсан тохиолдолд үүсдэг байна.

ө

Тамхичин, архичин эхийн хэвлийгээс төрж, ийм байдалтайгаар насыг барна гэж бодохоор эмзэглэх сэтгэл өөрийн эрхгүй төрнө. Сувилагч эмэгтэйгээс эдгээр хүүхэдтэй ажиллах хэцүү юу гэж асуухад “Хэцүү гээд байх юмгүй ээ. Энд байгаа, байнгын эмчилгээтэй байдаг 11 хүүхэдтэй чин сэтгэлээсээ харьцах хүн хэрэгтэй. Зүгээр л сэтгэлээсээ хийх ажил” гэж хэлсэн юм. Оюуны хомсдолтой хүүхдүүдэд нөхөн сэргээх буюу хоолоо идэх, хувцсаа өрөө угааж өмсөх зэрэг энгийн зүйлийг зааж, хийж хэвшүүлдэг байна.

ө

Биднийг эмчтэй ярилцах, хэвтэн эмчлүүлж байгаа хүүхдүүдийн өрөөгөөр орох зэрэгт байнгын эмчилгээтэй хүүхдүүдийн машин болж тоглох, хоорондоо ойлголцох гэж шулганах, уйлах зэрэг чимээ тасарсангүй. “Шар хад”-ны эмнэлэгт зөвхөн галзуу солиотон, хэвийн бус хүн ирдэг гэдэг нь үеэ өнгөрөөсөн ойлголт. Тэнд стресс, ядаргаа, сэтгэл гутрал, сэтгэлзүйн дарамтад орсон хүмүүсийг хүлээн авч, зөвлөгөө өгч, эмчилгээ хийдэг. Судалгаагаар манай улсын нийт хүн амын 80 хувь нь сэтгэцийн тулгамдсан асуудалтай гэж тогтоогдсон байдаг аж. Стресс, сэтгэл гутралд орох, огцом уурлах зэрэг асуудал үүсээд байгаа бол СЭМҮТ-д хандан зөвлөгөө авч, шаардлагатай тохиолдолд хэвтэн эмчлүүлэх боломжтой юм.

ө

Б.Буд