ОХУ-аас улаан буудай импортлосноос болж тариаланчид хүнд байдалд ороод байгаа билээ. Үүнтэй холбогдуулан өнөөдөр Чингисийн талбайд тариаланчид жагсч эхэллээ. Өнөөдрийн жагсаалд урьдчилсан байдлаар 5000 орчим тариаланч жагсах мэдээллээ өгсөн гэж Монголын үр тариа эрхлэгчдийн “Газар тариалан” холбооны Ерөнхийлөгч Л.Цандэлэг мэдэгдлээ. Тэд ОХУ-аас улаанбуудай, гурил импортлохыг эсэргүүцэж ийнхүү жагсаал зохион байгуулж байгаа аж.

.

Л.Цандэлэг: Ч.Сайханбилэг нар компани байгуулж тариагаа тарих юм байгаа биз

1

Жагсаалын үеэр Монголын үр тариа эрхлэгчдийн “Газар тариалан” холбооны Ерөнхийлөгч Л.Цандэлэг “Тариаланчид дотоодынхоо хэрэгцээг хангах бүрэн чадалтай. Улсын Ерөнхийлөгч нь улаан буудай импортлоход хориг тавьчихаад байхад хилээр 22 вагон улаан буудай ороод ирчихсэн байна. Энэ бүх шударга бус явдал. Үүнтэй л бид тэмцэж байна. Өнөөдөр бид будаагаа зарж чадаагүй, мөнгөө аваагүй байна. Монголын тариаланчдын будаа зарагдахгүй, агуулахад хадгалаастай байхад импортын будаа оруулж ирж байгаа нь арай дэндсэн асуудал. Харамсалтай нь манай улсын Ерөнхий сайд биднийг үл тоомсорлоод зогсохгүй “Та нар жагсч нэгд. Би та нараас мөн ч их айна даа” гэж байгаад нь хэлэх үг олдохгүй сууна. Ер нь буруу зүйл хийсэн хүн ч андашгүй харагддаг юм. Тэгээд ч Төр хэн дуртай хүнийх нь зэвсэг биш. Гэтэл Р.Бурмаа сайд төрийн нэр барьж, муйхарлаж ажил явуулж байна. Энэ жил Ц.Баатарсайхан, Р.Бурмаа, Ч.Сайханбилэг, Су.Батболд дөрөв компани байгуулж тариагаа тарих юм байгаа биз.

Ө

Нэг зүйл нэмж хэлэхэд, Монгол Улс ямар ч зөвшөөрөл, шалгалтгүй улаан буудай оруулж ирж байна “Улаанбаатар”, “Од” группын “Ургац” гурилыг битгий идээрэй. Маш аюултай гурил болсон шүү. Тэд цагаан сараас өмнө иргэдэд шинжилгээнд хамруулаагүй аюултай гурил зарна” гэсэн юм.

АӨ

Энэ үеэр орон нутгаас ирж, жагсаалд оролцож байгаа хүмүүсээс дараахь тодруулгыг авлаа.

Дархан-Уул аймгийн тариаланч Х.Бямбажав

-Хэддэх жилдээ тариалан тарьж байгаа вэ?

-Би 15 дахь жилдээ газар тариалан эрхэлж байна. Тариаланчид бид аливаа асуудалд ерөнхийдөө их тайван, хүлээцтэй ханддаг. Гэтэл өнөөдөр үүсээд байгаа нөхцөл байдал биднийг жагсахад хүргэж байна. Яагаад монголчууд дотоодын үйлдвэрийн гурил, буудайгаа идэж болдоггүй юм бэ. Хаана, ямар аргаар тарьсан нь тодорхойгүй гадаадын үйлдвэрийн гурилыг хэдэн жил идэх ёстой гэж, тийм биз дээ.

А

-Та бүхний шаардлагыг Засгийн газар хүлээж авахгүй бол яах вэ?

Сэлэнгэ аймгийн тариаланч А.Ууганбаяр

-Хэддэх жилдээ газар тариалан эрхэлж байгаа вэ?

-Хоёрдох жилдээ тариа тарьж байна. Энэ жагсаалд орон нутгийнхаа тариаланчдын төлөөлж ирлээ.

А

- Хаврын тариалалт эхлэх дөхлөө. Байдал хүнд байдаг. Яах вэ?

-Одоо удахгүй хулганы хор цацах ажил эхэлнэ. Гэтэл мөнгөгүй бид тариа тарихыг хүссэн ч, эс хүссэн ч тариа тарьж чадахгүй болж байна. Газар тариаланг төр засаг дампуурууллаа. Энэ бол эдийн засгийн хувьд аюултай асуудал. Хүмүүс мэдэх ёстой, УИХ-ын гишүүд нь ч мэдэх ёстой атал, тоохгүй байна. Мөнгөтэй л бол болно гэдэг ташаа зүйл. Хүнсний аюулгүй байдал чухал.

-Та урамшууллаа авсан уу. Уг нь цагаан сарын өмнө өгнө гэж байсан?

-Одоо хүртэл аваагүй байна" ” гэв.

Одоогоор тариаланчдын гар дээр борлуулаагүй үлдсэн 40 мянган тонн, Тариалан эрхлэлтийг дэмжих санд 32 мянган тонн улаанбуудай байгаа ч хойд хөршөөс 20 мянган тонн буудай оруулж ирэх нь тариаланчдын хөдөлмөрийг үгүйсгэж байна хэмээн жагсагчид хэлж байв. Тиймээс улаанбуудай импортлохоо зогсоо гэсэн шаардлагыг тариаланчид Засгийн газарт тавьж байгаа аж.

Ө

Л.Чинбат: Төр тариаланчдад мөнгөө өгөх хэрэгтэй

М

Уг жагсаалд “Гацуурт” компанийн захирал Л.Чинбат өөрийн биеэр тус жагсаалд оролцож байна. Тэрбээр бусад тариаланчдын адил Төрөөс импортлохоо зогсоохыг шаардаж байгаа юм байна.

А

-Өнөөдрийн жагсаалыг танай компани зохион байгуулж байгаа гэсэн яриа байна. Энэ хэр үнэний ортой вэ?

-Дан ганц манай компани уг жагсаалыг зохион байгуулаад байгаа юм биш. Өнөөдрийн жагсаалд Монголын үр тариа эрхлэгчдийн “Газар тариалан” холбоо, газар тариалан эрхэлж буй компаниуд, хувь хүмүүс оролцож байна. Мөн дуучин С.Жавхлан биднийг дэмжиж жагсаалд оролцохоо мэдэгдсэн. Одоогийн байдлаар 600 гаруй хүн цуглаад байна.

А

-Засгийн газарт ямар шаардага хүргүүлж байгаа вэ?

-Хэд хэдэн шаардлага бий. Тухайлбал, улаанбуудайн үнийг чөлөөл, гадаадаас оруулж ирж буй импортын буудайг зогсоо, өмнөх жилүүдийнхээ мөнгийг өг гэсэн шаардлагууд байгаа.

А

-Тариаланчид улсаас хэдэн төгрөг авах ёстой юм бэ?

-Өнгөрсөн жил, өнөө жилийнхтэйгээ нийтээд ойролцоогоор 70 тэрбум төгрөг улсаас авах ёстой. Ард түмний амьдрал хүнд байхад Төр тариаланчиддаа өгөх мөнгөө хурдан өгөх хэрэгтэй байна.

А

-Гадаадаас оруулж ирж буй импортын буудайг зогсоо гээд байдаг. Тариаланчид улсынхаа гурилын хэрэгцээг бүрэн хангах хүчин чадалтай юу?

-Байлгүй яахав. Бид өнгөрсөн 2014 онд улсын хэмжээгээр манай улс 315.6 мянган га талбайд үр тариа, үүнээс 293.4 мянган га-д буудай тариалсан. Түүнээс ойролцоогоор 466.6 тонн үр тариа, үүнээс 439.8 мянган тонн буудай хураан авсан.

А

-Танай компанид нийт хэдэн тариаланч ажиллаж байна?

-Одоогийн байдлаар 300-400 тариаланч манай компанид ажиллаж байна.

А

-Нэг зүйл нэмж асуухад, хэдхэн хоногийн өмнө "Ноён уулаа аваръя" уриатай жагсаал энэ талбай дээр болсон. Энэ жагсаал Гацууртын алтны ордыг стратегийн орд газар болгохыг эсэргүүцсэн жагсаал байсан. Та энэ асуудал  ямар байх суурьтай байгаа вэ?

-Энэ талаар ярих боломжгүй. Би энэ асуудалд оролцоогүй. Харин газар тариалангынхаа асуудалд илүү анхаарч ажиллаж байна.

А

Б.Одон

Б.Бэхи