Ийм аймаар хэрэг хийсэн этгээдийг өршөөмгүй бодогдож, энэ хэрэгт хохирсон хүнд хамгаас илүү анхаарч, хамгаалж зөв чигт залах нь зүй мэт санагдах. Өнгөрөгч 2014 онд 301 хүн бэлгийн хүчирхийллийн гэмт хэрэгт өртснөөс 297 нь нь охид, эмэгтэйчүүд, тэднээс 10 нь 2-7 хүртэлх насны бяцхан охин байжээ. Мөн 8-17 насны 115 охин, 18-29 насны 116 охид, эмэгтэй энэ муухай хэргийн золиос болсон гэсэн тоон судалгаа байна.

ы

Улаанбаатар хотын цагдаагийн газарт өнгөрөгч онд насанд хүрээгүй хүүхэд бэлгийн хүчирхийлэлд өртсөн 18 хэрэг, насанд хүрээгүй хүүхэд хүчингийн гэмт хэрэг үйлдсэн 13 хэрэг бүртгэгджээ. Энэ нь өмнөх онтой харьцуулахад өссөн. Манайх шиг цөөн хүн амтай орны хувьд бага тоо биш. Ийм төрлийн гэмт хэргийг гаргуулахгүй, өртүүлэхгүй, хохируулахгүй байх талаас олон чухал арга хэмжээг яаралтай авч хэрэгжүүлэх хэрэгтэй байгааг Улаанбаатар хотын цагдаагийн газрын Гэр бүлийн хүчирхийлэл, хүүхдийн эсрэг гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх хэлтсийн ахлах мэргэжилтэн Т.Ариунтуяа онцолж байсан.

б

Харин 2014 онд Хүчирхийллийн эсрэг үндэсний төвд бэлгийн хүчирхийлэлд өртсөн долоон хүүхэд хандаж, тэдэнд өмгөөлөгч томилуулж ажиллуулсан ч гурван хэрэг эцэслэн шийдвэрлэгдээгүй байгаа гэж мэргэжилтэн нь ярьсан. Тэдний зүгээс хохирогчид сэтгэлзүйн зөвлөгөө өгч тайвшруулах, хууль эрх зүйн зөвлөгөө өгч, өмгөөлөгчөөр хангах, шаардлагатай тохиолдолд хүчирхийлэгчээс тусгаарлан түр хамгаалах байранд байруулах зэрэг арга хэмжээг авдаг байна. Уг хэргийн хохирогч болсон хүүхдүүд эрэгтэй хүнийг үзэж чадахгүй, маш их гутарсан, хаалттай болдог бол зарим нь донтолтын хэлбэр рүү шилжин хүсэмжилж хайдаг болсон байдгаас шалтгаалан хүүхэд бүрийн онцлогт тохирсон үйлчилгээ үзүүлдэг аж.

б

Одоогийн үйлчилж байгаа Эрүүгийн хууль, Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуульд хүчингийн гэмт хэргийн хохирогчийн асуудлыг хангалтгүй тусгаж. Ялангуяа бэлгийн хүчирхийлэлд өртөж буй хүүхдийн эрхийг хамгаалах, урьдчилан сэргийлэх, хохирогчид нөхөн сэргээх үйлчилгээ үзүүлэх, хохирогч хүүхдийн сэтгэл зүйн болоод бусад хохирлыг нөхөн төлүүлэх дээр төдийлөн хангалттай биш. Тиймээс одоогийн шинэчлэн найруулагдаж байгаа Эрүүгийн хуулийн төсөлд энэ талаар заалтуудыг нарийвчлан, нэг бүрчлэн тусгаж өгвөл тодорхой үр дүнд хүрнэ гэдгийг мэргэжлийн хүмүүс онцолж байгаа юм.

б

Монгол Улсын Эрүүгийн хуулийн 126 дугаар зүйлийн 126.3-т ...эсхүл бага насны, өөрөөр хэлбэл арван дөрвөн насанд хүрээгүй хүүхдийг хүчиндсэн бол арван таваас дээш хорин таван жил хүртэл хугацаагаар хорих, эсхүл цаазаар авах ял шийтгэнэ” гэж заасан байдаг. Хүмүүн заяаг олж хорвоо ертөнцөд ирээд хэлд орохоор шулганаж яваа бяцхан үрс, ээж, аавын энхрий цэцэгс энэ муухай хэргийн золиос болно гэдэг юутай бэрх. Хохирогч болсон охиноо дагуулаад цагдаа, эмнэлэг, шүүхийн үүдээр ороход ямар байдгийг бодохоос ч хэцүү.

ы

Бэлгийн хүчирхийлэлд өртсөн хохирогч мөрдөн байцаагчаас шинжээч томилох тогтоолоо аваад, шүүх эмнэлэгт үзүүлж, хүчиндүүлсэн ул мөр байгааг шалгасны дараа эрүүгийн хэрэг үүсгэх эсэх нь шийдэгддэг байна. Гэвч хохирогч хэргийн ул мөрөө арилган хувцас хунараа угааж, шарх сорви арилсан байхад олон хоногийн дараа шүүх эмнэлэгт хандсанаар хэрэг нотлогдоход бэрх болгосноос эрүүгийн хэрэг үүсгэхээс татгалзагдах тохиолдол гарах нь бий аж.

Иймээс энэ хэрэгт хохирсон бол яаралтай хамгийн ойр байгаа цагдаагийн байгууллага, Шүүх эмнэлэг, ГССҮТ, Сүхбаатар дүүргийн нэгдсэн эмнэлэгт байрладаг нэг цэгийн үйлчилгээ болон 102, 108, 107 дугаарын утсанд залгаж тусламж, зөвлөгөө авах хэрэгтэй. Одоогийн мөрдөж байгаа хууль гэмт хэрэгтэнд хариуцлага хүлээлгэх тухайд болоод байгаа ч хохирогчийг хамгаалах тал дээр хууль, эрх зүйн орчин хангалтгүй, үүнийг илүү сайжруулах хэрэгтэй байгааг мэргэжлийн хүн онцолж байсан.

ы

Үнэндээ тийм. Энэ хэрэгт хохирсон хүн улам л хохироод үлдэж байна. Ямар нэгэн нөхөн төлбөр, гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирол төлбөр олж авч чадахгүй байгаа. Дээрээс нь тэдний хэрэг дээр ажиллаж, өмгөөлж үйлчлэх үнэ төлбөргүй өмгөөлөгч олдохгүй байгаа. Өмгөөлөгч авч өөрийн эрхээ хамгаалж чадахгүйгээс хэрэг нь хэрэгсэхгүй болдог, асуудал нь өөрт нь ашиггүйгээр эсвэл түүний эсрэг шийдэгддэг тохиолдол бодит амьдрал дээр гардаг байна.

ы

Тийм учраас хууль, эрх зүйн орчинг сайжруулах, тодорхой болгох, бага насны хүүхэд хүчирхийлэлд өртсөн тохиолдолд төрийн зүгээс дэмжлэг үзүүлдэг байх. Ядаж үнэ төлбөргүй өмгөөлөгчөөр хангаад өгөх зэрэг боломжуудыг тодорхой хуульчлах, ийм шинэчлэл хийх шаардлагатайг хуульч, өмгөөлөгч Н.Арвинтариа ярьж байлаа. Үнэхээр бэлгийн хүчирхийлэд өртсөн хохирогч эрх зүйн туслалцаа үзүүлэх өмгөөлөгч авъя гэхэд боломж тун хомс байдаг аж. Тэд хууль, эрх зүйн анхан шатны мэдээллийг өөр байгууллагуудаас авч чаддаг ч нарийвчилсан байцаан шийтгэх ажиллагаанд оролцох өмгөөлөгч авахад хүндрэлтэй. Хохирогчдын 90 хувь нь өмгөөлөгч авах төлбөрийн чадваргүй байдаг. Бага насны хүүхэд хүчиндсэн хэрэг нь Онц хүнд гэсэн тодотголтой учраас өмгөөллийн хөлсний доод хэмжээ гурван саяас эхэлж яригддаг гэнэ.

ы

Энэ мөнгөөр хүүхдээ эмчлүүлэх үү эсвэл хэргийг шийдвэрлэх ажиллагаатай холбоотой зардалд зарцуулах уу гэдэг сонголт бий болно. Гэхдээ өмгөөлөгчгүйгээр цааш явбал хэрэг хэрэгсэхгүй болох, ямар ч хохирол, нөхөн төлбөр гаргуулж чадахгүйгээр өөрсдөө буруутгагдах хүртэл эрсдэлтэй тулгардаг байна.

ы

Хүн хуулийн дор бөхийдөг нийгэмд хохирсныг нь хохироодоггүй, гэмтнийг нь гэсгээдэг эрх зүйн орчинг бий болгож туслаач.

ы

Б.Буд