Бидний аав ээжийг залуу байхад монгол төр гэдэг хэний ч хүрч боломгүй, хамгийн их цэрвэж хүндэлдэг зүйл байсан гэдэг. Тэр ч байтугай төрийн бодлого шийдвэрийг түмэн олонд хүргэх багийн Засаг дарга хүртэл сум орон нутгийнхаа хүндтэй хүмүүсийн эгнээнд багтаж байсан цаг саяхан. Бүр саяхныг хүртэл монгол төрийн үнэлэмж ийм л байлаа. Тухайн үед дарга болгонд тал засч, найрын ширээ бэлддэг хуучирсан ёс хэмээн ардчилагчид үзэж улмаар даргыг очиход найр хийхгүй, ууц тавихгүй гэсэн дэг журам тогтоосон нь цагаан морин жилийн ардчиллын бидэнд өгсөн нэг бэлэг байв. 

Төрийн бодлогыг түмэнд хүргэх албан тушаалтан чамтай л адилхан хүн гэсэн ардчиллын дэг сургуулийн ачаар төрийн үнэлэмж өнөөдөр шалдаа буусан нь ч худлаа биш шүү дээ. Парламентын зарчмаар ажиллах, олон намын тогтолцоотой төртэй байх бодлого өнөөдөр төрийн үнэлэмжийг бууруулж, улмаар төрд хэн ч очиж болдог юм байна, хэн ч сууж болдог гэсэн бодлыг төрүүлэх болсон. Тэр тусмаа олон намын тогтолцоо энэ бүхний гол буруутан. Ард түмнээ хэдэн хэсэг болгон хувааж жалга довоор нь талцуулах ажлыг тэд амжилттай хийсэн. Эхнэр нөхрийг салгаж, ах дүү амраг садныг муудалцуулж байхдаа тэд яг л сэг дээр овоорсон хэрээ шиг баярлан гуаглаж байлаа. 

Төрийн албанд шалгуур хамаагүй, гагцхүү даргад тал засч, нам дагаж намирч чадсан бол суудаг гэсэн бичигдээгүй хууль ардчиллын буянаар хэрэгжсэн. Намдаа их мөнгө өгчих чамд албан тушаал бэлэглэе гэдэг шинэ маягийн моодыг 1990 оноос хойш төрийг ээлжилж барьсан хоёр нам л Монголд дэлгэрүүллээ. Энэ бүхний ачаар өнөөдөр төрийн үнэлэмж шалдаа бууж, гурван сая монголчууд бүгдээрээ шахуу улстөрч болох мөрөөдөл тээдэг болжээ. Таван настай хүүгийн чин хүсэл нь Ерөнхийлөгч болох гэхээр л улс төрийн солиорол, эрх мэдлийн төлөөх дуусашгүй хүсэл шунал нийгмийн бүх давхаргыг нөмрөх болсныг хэлээд өгч байгаа хэрэг бус уу. 

Монгол төрд байсан босгыг 25-хан жилийн дотор байхгүй болгож, төрийн хүний шалгуур дуучид, бөхчүүд, шашны мунхаг үзэлтэн, эх оронч хэмээн цээжээ дэлдэх хэсэг бүлэг популистуудаар хэмжигдэж байна гэхээр харамсмаар. Төрийн босго ингэж л доройтлоо.Дэлхийн хэмжээнд боловсрол эзэмшиж, улс эх орныхоо төлөө ажиллах чин хүсэл тээсэн олон мянган залуусын итгэл рүү төр өөрөө ус цацчихлаа. 
 

 

Хэдэн жил сараар сургуульд сурч эх орондоо хэрэгтэй хүн болж, улсынхаа хөгжилд гар бие оролцох гэж үйлээ үзэж байхаар ганц нэг дуу клипжүүлж цацаад, эсвэл бурхны шашин, мөнгө олох тухай лекц уншиж, эсвэл С.Ганбаатар, Г.Уянга, Ж.Батзандан шиг гудамжинд гарч тэмцэл хийгээд л төрд сууна гэсэн үзэл бодолтой залуус хэтэрхий олширлоо. Энэ бүхний буруутан нь улстөрчид өөрсдөө. Ямар хэмжээнд өөрсдийгөө үнэлүүлж байгаагаа мэддэг боллоо, одоо тэд. 

Нэр дэвшихээ зарласан Арго, Сарандаваа, дуучин Нара, Л.Гүндалай, хөхөө тайрч хаяна хэмээн дөвчигнөдөг Өнөрчимэг нарын хүмүүсийг буруутгах аргагүй. Тэд угаасаа ичихээсээ өнгөрсөн хүмүүс. Тэдэнд өөрийн үнэ цэнэ үнэлэмжээ мэдэх ухаан байхгүй. Түүнийг өөгшүүлж дэмжиж байгаа ард түмнийг ч буруу биш. 25 жилд төрийг иргэд ингэж л үнэлж. Та бүхний 25 жилийн үр дүн энэ. 

Харин тэднийг ийм гэгээн мөрөөдөлтэй болгоход өнөөдрийн төрд сууж буй эрхмүүд хамгийн чухал үүрэг гүйцэтгэсэн. Төрд суусан нь ажлаа хийдэг, хүүхний бөгс ярьж, Төрийн ордондоо согтуу морилж, дуулж бүжиглэж, канди краш тоглож тэнэглэдэггүйсэн бол дээрх хүмүүс нэр дэвших тухай ярих байсан уу. Мөнгөтэй нь биш боловсролтой нь төр түшдэг, төрт ёсны уламжлалаа хадгалж үлдсэн бол ардчилсан нийгэмд амьдарч байгаа надад нэр дэвших эрх бий гэж дөвчигнөх байсан болов уу. Эцсийн дүндээ энэ бидний дүр зураг. Монгол төрийн үнэлэмж нь ийм өчүүхэн байхад, монгол хүний үнэ цэнэ, хөгжлийн тухай яриад яах юм бэ. Гэрээ засаад төрөө зас гэдэг эртний сайхан үг бий. Төрийнхөө үнэлэмжийг дээшлүүлж чадаагүй улс төрийн намууд монгол хүний хөгжил, Монгол Улсын хөгжлийн талаар ярих ёстой онигоо л гэж хэлье.