Тавдугаар сарын 27-28-ны өдрүүдэд Буриадын Улаан-Үд хотноо "Орос, Монгол. Шинэ бодит байдал дахь түншлэл" нэртэй форум болж өнгөрсөн. Энэ форум нь хоёр орны нягт хамтын ажиллагааны хүрээнд болсон анхны форум гэдгийг Оросын хэвлэлүүд онцолжээ. Буриадын тэргүүн Алексей Цыденов форумын талаар "Байкал-Daily" сонинд өгсөн ярилцлагыг товчлон хүргэж байна.

- Алексей Самбуевич, та энэ форумаас анх юу хүлээж байв, ямар зорилт өмнөө тавьсан бэ?

- Орос, Монголын бизнес хүрээллийн хооронд харилцаа үүсгэх, манай улсын төдийгүй Монголын бизнес эрхлэгчдэд шинэ зах зээл олох, харилцан ашигтай хамтран ажиллах зорилготой байсан. Чухамхүү харилцан ашигтай байсан нөхцөлд л урт хугацааны, тогтвортой хамтын ажиллагаа бий болно. Манай форум бизнес эрхлэгчдийг холбох зорилттой байсан юм.

Орост эдийн засгийн шинэ нөхцөл, Дорно руу чиглэсэн хандлага бий болж байна. Тиймээс форум дээр Буриадын төдийгүй Оросын бусад бүс нутгийн төлөөллүүд олноор оролцсон. 

-Форумын үеэр боловсрол, анагаах ухаан, аялал жуулчлалын талаар ч хэлэлцсэн. Эдгээр салбарууд хамтын ажиллагаанд яагаад чухал вэ? 

- Энэ бол ирээдүйтэй салбарууд. Манай улс эмнэлгийн үйлчилгээ экспортлох эрмэлзэлтэй байгаа. Буриад улс эмнэлгийн шинэ объектууд барьж, орчин үеийн технологи, тоног төхөөрөмжтэй болсон. Ингэснээр хавдрын өвчнийг оношлох, эмчлэх шинэ боломжууд нээгдсэн юм. <...> Монголын тал манай анагаах ухааны салбарын үйлчилгээг сонирхож байгаа нь форумаас харагдсан. 

Бидний хувьд энэ нь экспорт, харин тэдний хувьд эрүүл мэндээ сайжруулж, илүү чанартай үйлчилгээ авах боломж юм. Одоо Монголын иргэд ихэвчлэн Өмнөд Солонгос руу явдаг. Гэтэл хажууд нь бид байна шүү дээ, манай эмнэлгийн үйлчилгээний чанар бусдаас муугүй, зарим талаар бид түрүүлж алхаж байна. Тиймээс анагаах ухаан бол гол чиглэлүүдийн нэг.

Боловсролын тухайд, Монголд хөдөө аж ахуй, мал эмнэлэг, барилга, машин үйлдвэрлэл зэрэг төрөл бүрийн мэргэжлээр боловсон хүчин бэлдэх хэрэгцээ их бий. Монголын өөрсдийнх их дээд сургуулиуд хүчтэй, гэхдээ манай хоёр орон хөрш, ойр дотно ард түмэн тул боловсролын салбарыг уялдаа холбоотой болгох нь чухал.

Аялал жуулчлалын тухайд гэвэл өнөөдөр дорно чиглэл рүү аялал жуулчлал хандаж байна. Оросын жуулчид Монгол руу явах, Монголын иргэд Буриад, Орос, Байкал руу явах хэрэгцээ байна. Тиймээс жуулчид солилцоо нь мөн л хөгжүүлэхэд ирээдүйтэй салбар юм.

- Олон улсын форумын үр дүнгийн талаар дүгнэвэл?

- <...> Энэ форумын үеэр гааль дээр тулгардаг хүндрэл бэрхшээлийг бууруулах, тээврийн боломжийг нэмэгдүүлэх талаар хэлэлцсэн. Оросын эдийн засаг одоо Дорно руу, өөрөөр хэлбэл Ази, Номхон далайн бүс нутгийн орнууд руу чиглэгдэж байна.

Тиймээс, Монголын нийслэл Улаанбаатар хот Оросын агаарын тээврийн компаниуд болон оршин суугчдын хувьд нисэхийн зангилаа болох боломжтой. Агаарын харилцаанаас гадна Монголтой холбогдсон авто болон төмөр замын харилцаа шинэ боломжуудыг Буриадад төдийгүй Орост бий болгож байна.

Буриадын тухайд гэвэл форумын үр дүн нааштай гарсан. <...> Тухайлбал, "Бурятмаспром" мах боловсруулалтын үйлдвэр Монголоос үхрийн мах авах боломжтой болсон. Манайд мах хэрэгтэй, гэвч дотоодын нийлүүлэлт хангалтгүй. Буриадын мах комбинатуудад импортоор мах авдаг, жишээ нь Шинэ Зеландаас авдаг. Хажууд Монгол байхад бидэнд Шинэ Зеланд ямар хэрэгтэй юм.

Түүнчлэн Буриадад ноос хэрэгтэй. Байкалийн даавууны үйлдвэрт түүхий эд хангалтгүй байдаг. Гэтэл хажууд Монгол байна шүү дээ. <...> Ноосыг гаалийн татваргүй оруулж болно. Тиймээс энэ бол ирээдүйтэй чиглэл.

Г.Бямбасүрэн