Нүүрс олборлолт, тээвэрлэлт, борлуулалттай холбоотой асуудлыг хянан шалгах УИХ-ын Түр хороо нотлох баримтыг нягтлан судлах нээлттэй сонсголын эхний үе шатыг дөрвөн өдөр зохион байгуулж, өчигдөр өндөрлөлөө. Эхний нээлттэй сонсголоор орон нутгийн өмчит Тавантолгой ХК-ийн ерөнхий мэдээлэл болон нүүрс борлуулалт, төрийн өмчит Эрдэнэс Тавантолгой ХК-ийн худалдан авалтын асуудлуудын талаар шинжээчийн дүгнэлтийг сонсож, гэрчүүдээс мэдээлэл авлаа.

Энэ хэсэгт дуудагдсан чухал гэрчүүдийн нэг нь Эрдэнэс Тавантолгой ХК-ийн гүйцэтгэх захирал асан Б.Ганхуяг. Өдгөө "аав"-ынд хоригдож буй тэрбээр Эрдэнэс Тавантолгой ХК-ийн худалдан авалтуудын гол гарын үсэг бөгөөд хариуцлага хүлээх хүн. Гэвч түүнийг сонсголд оролцуулсангүй.

Нэгэнт оролцуулахгүй нь тодорхой болсон учраас Б.Ганхуяг өөрийн гараар хүсэлт бичиж, Түр хорооны дарга Б.Энхбаярт илгээсэн нь асуудал дагуулж эхлэв. Тэрбээр "Сонсголд оролцох хүсэлтэй байгаа бөгөөд Түр хорооны дарга Б.Энхбаярын шийдвэрийг хүлээж байгаа"-гаа уламжлаад ч тусыг олсонгүй. Түр хорооны дарга Б.Энхбаяр гэрчүүдийг тогтоосон тогтоолд Б.Ганхуягийн нэр байгааг хэлж, түүнийг гэрчээр дуудсан ч хууль шүүхийн байгууллагаас оролцуулах боломжгүй гэсэн хариу ирүүлсэн гэх тайлбарыг өгсөн. Гэтэл УИХ-ын Түр хорооноос шүүхийн байгууллагад Б.Ганхуягийг нээлттэй сонсголд гэрчээр оролцуулах тухай бичиг ирүүлээгүй гэх утгатай шүүхийн албан бичиг олон нийтийн сүлжээнд тархлаа. Энэ бичгээр бол Түр хорооны дарга Б.Энхбаяр худал ярьжээ. Тэрбээр Б.Ганхуягийг гэрчээр оролцуулаагүй асуудалд "Б.Ганхуягийг гэрчээр дуудах тухай бичгийг прокурор, шүүхийн байгууллагад хүргүүлсэн. Б.Ганхуяг шүүхийн шийдвэрээр хоригдож байгаа. Шүүхийн шийдвэрт би байтугай Ерөнхийлөгч ч нөлөөлөх боломжгүй" хэмээн Үндсэн хуулийн нэр барьж, тайлбар хийснийг олон нийт харсан. Гэтэл  Б.Энхбаярын гарын үсэгтэй албан бичиг ирээгүйг Чингэлтэй дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн Ерөнхий шүүгч Б.Халиун албан бичгээрээ нотолжээ. 

Олон нийтийн зүгээс нүүрсний хулгайн сонсголд Б.Ганхуягийг заавал оролцуулах ёстой гэсэн байр суурьтай байгаа. Түмнээрээ хүртэх ёстой байгалийн баялгийг хэсэг бүлэг хувааж идсэн асуудалд төрийн компанийг удирдаж байсан түүний тайлбар зайлшгүй хэрэгтэй. Магадгүй тэр өөрөө нүүрсний хулгайч эсвэл нүүрсний жинхэнэ хулгайчийг нэрлэх чухал гэрч ч юм билүү. Гэвч "далдын хар гар" үйлчлэв бололтой.

Харин тэр "хар гар" МАН-ынхны айдас уу эсвэл нүүрсчдийн явуулга уу. Нээлттэй сонсголыг зохион байгуулагч гол хүн, Түр хорооны дарга Б.Энхбаяр "нүүрсний хулгайн сонсголд МАН-ынхны нэр олноороо дуудагдана" гэдгийг хэлж байсан удаатай. Орон нутгийн өмчит Тавантолгой ХК-ийг АН-ынхан цөлмөсөн бол төрийн өмчит Эрдэнэс Тавантолгойг МАН-ынхан хувааж залгисан нь эхнээсээ тодорхой болж байна. Тэгэхээр Эрдэнэс Тавантолгойн нүүрсний хулгайд нэрээ цоллуулахыг хүсээгүй МАН-ынхны айдас байхыг ч үгүйсгэх аргагүй.

Нөгөө талаар Түр хорооны дарга Б.Энхбаярын хэлснээр "том нүүрсчдийн явуулга" ч юм билүү. УИХ-ын Ш.Адьшаа тэргүүтэй том нүүрсчид Б.Ганхуягаар далимдуулан акц зохион байгуулж, нээлттэй сонсголын хүчийг сулруулахыг санаархаж байгааг Түр хорооны дарга өчигдөр мэдэгдсэн. Түр хорооны гишүүн С.Ганбаатар идэвх зүтгэлтэй гүйж байгаагаас харвал энэ асуудалд далд утга бас бий.

Ямартай ч удаан дуншсан нүүрсний хулгайн сонсгол эхлэлээ тавилаа. Эхлэл хэсэгтээ л элдэв хардлагаар эхэлсэн сонсгол цааш хэрхэн үргэлжлэхийг олон нийт анхааралтай ажиглаж буй. Сонгуулийн өмнөх улс төрийн намнаа болох уу эсвэл түмний хүртэх ашгийг хулгайлсан жинхэнэ хулгайчдыг илчилж, хуулийн хариуцлага хүлээлгэх үү. Эцсийн үр дүн хамгаас чухал.

Б.Хэрлэн