2025 оны тавдугаар сарын 21-нд хуралдах гэж буй Монгол Ардын Намын (МАН) Бага хурал бол зүгээр нэг улс төрийн намын дотоод хурал биш. Харин ч бүр Монголын улс төр дэх ээлжит “зодоон”-ы эхлэл, эсвэл дуусгавар ч байж мэдэх онцгой үйл явдал юм.

Сүүлийн үед Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ болон түүний хүүтэй холбоотой дуулиан олон нийтийн бухимдлыг дээд цэгт нь хүргэсэн. Түүний хүү гадаадад тансаг зэрэглэлийн сургуулиар сурч буй, ард түмний татварын мөнгийг хувийн ашиг сонирхолд ашиглаж болзошгүй гэх хардлага хүмүүсийг гудамжинд жагсахад хүргэсэн. ‘’Огцрох амархан’’ жагсаал таван өдөр дарааллан төв талбайд болж, Засгийн газрын эсрэг уур амьсгал ширүүсэж буй энэ үед төрийн өндөрлөгүүд ч бие биетэйгээ "тохиролцож" төрийн ордонд хэлхэлдэж эхэлсэн.

Ерөнхий сайд бямба гарагт зохион байгуулалттайгаар цөөхөн хэдэн хэвлэл дуудаж, сэтгүүлчийн хүссэн бус өөрийнхөө хэлэхийг хүссэн санаандаа хавчуулсан ‘’ялаанууд’’ гэх үг галыг улам бүр өрдөв. Түүний хэлсэн ‘’ялаанууд’’ нь жагсагчид буюу Л.Оюун-Эрдэнийг эсэргүүцэж буй иргэд гэж ойлгогдсон явдал юм.

Эх сурвалжуудын мэдээлснээр, Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэд “Өөрөө ажлаа өг” гэж шууд хэлсэн байна. Энэ бол зүгээр нэг зөвлөмж биш. Харин МАН доторх хуучин фракц, шинэ залуу үеийн хоорондын эрх мэдлийн ширүүн зөрчлийн илрэл юм. У.Хүрэлсүх бол намын даргын суудлаа Л.Оюун-Эрдэнэд шилжүүлсэн ч, бодит эрх мэдэл, нөлөөгөө алдаагүй хүн. Харин Л.Оюун-Эрдэнэ бол шинэ үеийн улс төрчийн дүрээр гарч ирсэн ч, хуучин систем дотор шинэчлэл хийх нэрээр өөрийн тоглолтыг хийж ирсэн нэгэн.

Л.Оюун-Эрдэнэ “шударга ёс”-ны нэрийн дор гарч ирсэн ч бодит амьдрал дээр түүний засаглал авлига, ашиг сонирхлын зөрчил, хэт төвлөрсөн эрх мэдэл, улс төрийн шүүмжлэлийг хүлээн зөвшөөрдөггүй authoritarian шинж чанараараа олны шүүмжлэлд өртөөд байна. Тэрбээр өнгөрсөн 4 жилийн хугацаанд хэт төвлөрсөн удирдлага, ЗГХЭГ-аас бүхнийг чиглүүлдэг тогтолцоог улам гүнзгийрүүлсэн. Үүний үр дүнд бодлого зогсонги байдалд орж, эдийн засагт бодит үр дүн гараагүй, харин ч үнийн өсөлт, иргэдийн амьдрал дордсон тухай баримтууд мундахгүй.

Тоглолт доторх тоглолт уу?

МАН-ын бага хурал нь МАН доторх эрх мэдлийн төлөөх сүүлчийн “шахалт” ч байж мэдэх юм. Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийн тал, УИХ-ын дарга Г.Занданшатарын фракц, Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнийн бүлэглэлүүдийн зөрчил нэлээд хурцадсан. Энэ хуралдаанаар Л.Оюун-Эрдэнийг албан тушаалаас нь шахах эсэх асуудал албан ёсоор тавигдахгүй ч, түүнийг нам дотроос “дарамталж”, сайн дураараа огцрох орчин бүрдүүлж болзошгүй гэж улс төрийн ажиглагчид харж байна.

МАН-ын хуучин тоглоом дахин давтагдаж байна гэж ажиглагдаж буй. Нэг бүлэглэлийн нэр хүнд унахаар нөгөө нь түрэн гарч ирж, “шинэ” хүн гарч ирэн ард түмнийг хуурах. Шударга ёс гэж цээжээ дэлдэх боловч, дараа нь өөрсдөө л хамгийн эхэнд хууль зөрчиж, ард түмнээс нууцалсан гэрээ хэлцэл хийдэг нь хэвийн үзэгдэл болсоор удлаа.

 Иргэдийн хүсэж буй ганц зүйл – Хариуцлага

Ард иргэд МАН-ын Бага хурлыг тойрсон улс төрийн “драм”-аас илүүтэй, бодит хариуцлага, бодлогын өөрчлөлтийг шаардаж байна. Жагсаалд оролцож буй залуусын уриа бол хэн нэгнийг суудлаас нь унагах бус, харин бүхэл бүтэн системийг өөрчлөх тухай юм. Гэвч эрх баригчид үүнийг ойлгох бус, дахин нэг “сайхан жүжиг” тоглож, ард иргэдийн уур уцаарыг намжаах “тайлбарын тактик” ашиглаж байна.

МАН-ын Бага хурал бол зүгээр нэг улс төрийн процедур биш. Энэ бол шинэ улс төрийн шат солилцох, бүлэглэлүүдийн “алдаа засах” нэрээр эрх мэдлээ дахин хуваарилах оролдлого. Ард иргэдийн бухимдал, нийгмийн уур амьсгалыг ашиглан, дахин нэг “шинэ нүүр царай” гаргаж ирэх вий гэсэн хардлага ч бий.