"Эрх чөлөөний зүрх сэтгэл дэлхий даяар тархаж байна"

Аргентины ерөнхийлөгч Хавиэр Милэй

Зурагт үзсэн ч, нийгмийн сүлжээнд холбогдсон ч соёл ир­гэншлийн зүтгүүр, капитализмын өлгий болсон Америкийн алдартай их сургуулиудад оюутнууд хийгээд хутгуурчид элдэв уриа хэлэн эмх замбараагүй байдал үүсгэн дайрч танхайраад, Өрнөд Европт нь цагаачид нутгийн иргэдийг алж талж, хүчир­хийлж дээрэлхсэн ч торгууль шийтгэл үл хүлээнэ. Өрнөдийн хэвлэл мэдээллийн гол сувгууд үнэн хэрэгтээ болж буй явдлыг эерүүлж бараг өмгөөлж мэдээлнэ. Хаана л бол хаана хувийн өмч рүү халдсан, галдсан, уран зураг руу будаг цацсан, хөшөө буул­гасан, хүн зодож хүчирхийлсэн танхай этгээдүүд эрх чөлөөтэй алхана … Эднийг буруушаасан, төр засгаа эс үйлдэл хийлээ гэж хэлсэн энгийн иргэдээ төр нь шорон торгуулиар хөгшин залуу гэлтгүй айлгана. Бүр шүүх, цагдаагүй энэ болж буй явдлыг өөг­шүүлнэ. Бид гайхна. Бидний 20, 30 жил харж дуурайж буй улс орнууд яагаад коммунист нийгэм шиг болоод байгааг үл ойлго­но. Уул нь тэд л коммунизмыг ялсан сан.

Социализмын хөмөрсөн тогоон доторхи шоронгоос гарч ир­сэн бидэнд Өрнөдийн Улсууд эрх чөлөөт капиталист нийгмийн үлгэр жишээ байв. Одоо тэнд юу нь болохоо байчхав аа. Өмчгүй болцгооё, шавьж хорхой иддэг больё, мах идэхээ больж үхрээ үгүй хийе, нэг нэгнээ хадагтай, эрхэм ээ, бүсгүй, залуу гэж хүй­сээр дуудахын оронд нөхөр, журмын нөхөр гэж коммунистууд шиг ярьцгаая, аюулгүй байдлын үүднээс иргэдээ төр нь цахим орчинд хяная … Эгээ л хуучин коммунист нийгмийн суртал ухуулгын уриа гэхдээ бидний үлгэр дууриал гэж дагаж ирсэн Өр­нөдийн улстөрчид, сэхээтнүүд, урлагийн одод, бизнесменүүдээс гарна.

Тас харанхуй эрх чөлөөгүй нийгмээс гэхдээ бусад хувь зохиол нэгтээ улсаа бодвол 70 жил Өрнөдийн ертөнцтэй хүмүүс нь ямар ч харилцаагүй байсан орчноос эрх чөлөөний наранд гарч ирсэн бид хэсэгтээ учрыг нь ухаарах манатай явж иржээ. Бидэнд хэ­лээд өгөх цусан төрлийн ах дүүс ч Өрнөдөд байсангүй.

Дэлхий даяар нүргээнтэй, цус татуулсан 2 ч том дайн дэгдсэн хорьдугаар зуун хувь хүнийг дээдлэх ёс болон хамтач ёсны үхэх сэхэхээ үзсэн он жилүүд байжээ. Энэ зууны эхээр капитализмын үндэс суурь болох хувь хүний эрх чөлөө, хувийн өмч, чөлөөт зах зээлийг хамгаалагчид байгаль дээрх физикийн хуулиудыг нээ­сэндээ аархаж нийгмийг тэр чигт нь төлөвлөж удирдаж чадна гэсэн бат итгэлтэй болсон сэхээтнүүдэд, хувь хүнийг чадавхийг үгүйсгэдэг хамтач ёсны сургаалыг баримтлагчдад дийлдэж цөөнх болов. Нийгмүүд тэр хэрээр хамтач ёсны сургаалд автав. Хамтач ёсны үзэлтнүүд эхэндээ коммунист нэр зүүж байгаад тө­рийн эрхэнд хүрэх арга зам тактикаасаа болж хоорондоо муу­далцан социалист ба коммунистуудаараа салж, дараагаар нь эднээс социал демократууд зайгаа барьжээ. Өрнөдийнхөн бас фашизм, нацизм буюу үндэстний социализм ялсан улсууд бо­лон капитализм хийгээд социализмын дундын зам баримтлагч улсууд болж хуваагдав. Дорнодод буй коммунистууд харин ком­мунист тунхагт зарласан марксизмд үнэнчээ илэрхийлж, байн байсаар бүх Дэлхийг бүрхэх коммунист хувьсгал мөрөөдөн га­зар нутгаа, нөлөөгөө тэлж эхлэв. Муу юм модон улаатай хойно энэ хамтач ёсны галзуурал газар авч Д1Д-ны дараа фашист, на­цист буюу үндэстний социалист бас коммунист төр энд тэнд бий болов. Эцэст нь тэгээд тэдний зарим нь бусад улс руу хамтдаа халдан довтолж хуваан эзлээд, дараагаар нь хоорондоо дайтса­наар Д2Д-ыг ч дэгдээв. Нацистуудтайгаа Дэлхийг хуваахаар то­хирч дайн өрдсөн Зөвлөлт Орос ч тэр, аядуу зөөлөн хандсан Өр­нөд ч тэр Хитлерийн Германд эзлүүлж дуусангаа алдав. Америк, Англи Хитлертэй тулалдав, Зөвлөлт Орос ч түүнтэй тулалдав. Өрнөдийнхөн зэвсэг техникээр коммунист Орост тусалж байж хамтдаа нацистуудаа даран сөнөөв. Дэлхий жинхэнээсээ хоёр хуваагдлаа: коммунист ба капиталист тал болов.

Коммунизмд социалист улсад амьдрах ямар байдгийг бид яс махаараа мэднэ. Мэдэхгүй бол ахмад үеэсээ асууцгаа. Лав кинон дээрх шиг диваажин байгаагүй. Амилсан там л байсан.

Хэдийгээр Д2Д-аар хамтач ёсны тал үзэл санаа, улстөр, фи­лософийн хувьд бүрэн ялагдсан ч харин эрх чөлөө, хувийн өмч, чөлөөт зах зээл, эдгээрийг хамгаалдаг хууль ёс үндэс нь байдаг капиталист нийгэмд үйл явдал тун ээдрээтэй байсаар. Тэнд дун­дын замыг баримтлагчид, төлөвлөлтийг дэмжигчид, бас социал демократууд төр залж удирдах болов. Капитализмынхаа үндэс суурийг өөрсдөө тэд ганхуулж хүчгүйдүүлнэ. Будда нэгэнтээ ялагдашгүй хүчтэй ч миний шашныг дотроос нь ялзруулах болно гэсэнчлэн капитализмыг дотроос нь нурааж эхлэв.

Хамтач ёсны үзэл сурталчид нэгэнт үзэл санааны хувьд ялагд­сан тул капиталист нийгмийг одоо зүүнтний дүрээр соёл, бо­ловсролоор нь дамжуулж устгахаар чимээгүйхэн дайрч эхлэв. Эхний туршилтаа Айн Рэнд гуайн олж харсанчлан тэртээ 1964 онд Америкт оюутны бослого дэгдээн хийв. Тэд өмнө нь ямар ч саад байхгүйг мэдмэгцээ боловсролын салбарыг онилов. Зүүнт­нүүд хүүхэд зэрэмдэглэгчдийнхээ армиар ирээдүйн сэхээт­нүүдийн ухаан сэтгэхүйг зүүнтний үзэл, капитализмын үндсэн суурийг ганхуулах суртлаар цэнэглэж, хордуулж эхлэв. Ангийн тэмцлийн үзэл санаа нь ялагдсан тул шинэ цагийн зүүнтнүүд одоо нийгмийн ангиудыг хооронд нь талцуулах, эрийг эмтэй нь, хөгшнийг нь залуутай нь сөргөлдүүлж, хүүхдүүдийг эх эцэгтэй нь муудалцуулж, нийгмийн суурь нэгж гэр бүлийн үнэт зүйлийг элдэв жендер, хүйс ярьж, гэр бүл болох ёсыг өөрчлөх зэргээр ганхуулах ажлаа эрчимжүүлэв.

Энэ хооронд коммунист болон капиталист нийгмийн хоорон­дохь өрсөлдөөн тэмцэл, Мизэс гуай Социализм гэсэн номдоо ямар ч ирээдүйгүй эдийн засгийн тогтолцоо бол социализм юм гэж баталсан шигээр коммунизм нь гэнэт л сүйрч унан, Берли­ний хана нурахад дууссан бөгөөд Халх Монголд л гэхэд бидний 40 000 Монголчуудыг алж хядсан, 800-аад сүм хийд дагасан хот тосгодыг маань устгасан энэ балмад хийрхэл 90-ээд он гарч байж замхрав. Хаек гуай "нам бүрийн социалистуудад зориулав" гэсэн дотор хавтасны үгтэй Боолчлолд Хүргэх Замдаа батлан өгүүлсэн шигээр коммунизм ямар аймшигтай дарангуйлал бай­сан, хөгжил дэвшил нь ямар өрөвдмөөр байсныг дэлхий ний­тээр харж гэрч нь болов. Магад Өрнөдийн зүүнтнүүд ч хараад цочирдсон биз.

Зүүнтнүүд хүмүүс тэдний худал үгэнд орохгүй, тэднийг үнэн төрхийг илчлэх зоригтой байхад галзуурч балмад болдог бөгөөд бүр үндэстнээр нь алж хядаж захиргаандаа байлгахыг оролдсоор ирсэн. Коммунистууд, фашистууд, социалистууд 20-р зуунд 100 гаруй сая хүний амь хөнөөсөн. Гэвч тэд хүмүүсийн эрх чөлөө хү­сэх хүсэл зоригийг хэзээ ч ялж байсангүй.

Өрнөдөд амьдардаг, коммунист Оросыг шүтэх нь холгүй бай­даг социалист, коммунист, стэтистүүд шүтээнгүй болов. Харин тэд шинэ цагийн зүүнтнүүдээр нийгмийг нь ёс суртахууны доройтолд оруулж, үймээн самуун дэгдээх ажилд хуруу хумсаа нэмэх төдий өөрсдийн цагаа хүлээн сууцгаана. Тэд одоо нэг дайсантай, тэр нь хувь хүнийг дээдэлдэг, эрх чөлөөг эрхэмлэ­дэг, хувийн өмчийг хамгаалдаг, чөлөөт зах зээлийг өмгөөлдөг, өв уламжлалаа нандигнадаг, мөн капиталист нийгмийн төлөө тэмцдэг хүмүүсийн бүрдэл бол баруунтнууд. Капиталист нийг­мийг бүтээсэн тэд хүмүүн төрөлхтнийг үгээгүй ядуурлаас, өнөө цагийн 1 доллар хүрэхтэй үгүйтэй мөнгө олж амьдардаг үеэс нь суга татан гаргаж аж үйлдвэржсэн, иргэншсэн нийгэм бүтээсэн. Төрийн хяналт ба оролцоо, төлөвлөлт, интервенцийн үр дагавар зах зээлд илрэхэд тэднийг үргэлж шударга бусаар чөлөөт зах зээл, капитализмын хамт үүнд буруутгадаг. Харин тэд эрх чөлөө бол хувь хүний салшгүй үнэт зүйл, төр хүнд өгдөг зүйл биш, ху­вийн өмч бол халдашгүй зүйл, түүнд хэн бугай ч үүн дотроо төр ч түүний зөвшөөрөлгүйгээр халдах ёсгүй зүйл, төр хувь хүн болон түүний өмчийг бусдын халдлагаас хамгаалах, тэдний маргааныг шударгаар шийдэх үүрэгтэй харин хувь хүн аз жаргалдаа хүрэ­хээр өөрийнхөө арга замаар эрх чөлөөтэй зорьж тэмүүлэх эрхтэй гэж батлан мэдэгддэг. Гэвч тэд эдийн засгийн капиталист болон социалист тогтолцооны холимог болсон өнөө цагийн тогтолцоог амьд байлгаж буй хүмүүс билээ. Тэд бол шинэ зүүнтнүүд, хуучин цагийн зүсээ хувиргасан марксистуудын түрхлэгийг үзэл санаа, ажил үйлс, гаргалгаа нотолгоогоороо зогсоохыг оролдож буй сүүлчийн тэмцэгчдийн нэг. Ер нь эрх чөлөө, хүмүүний эрх, өмчийн тухай концепц бол шашин шүтлэг, арьсны өнгө, үндэстэн ястан, нас хүйснээс үл хамаардаг, хүнд бүрд хаана амьдарч буй­гаас үл шалтгаалж түүнд хамаатай байдаг универсал зүйл билээ. Хувь хүний эрх чөлөө, хувийн өмч, хувь хүмүүсийн сайн дурын солилцоонд тулгуурладаг чөлөөт зах зээл, эдгээрийг хамгаалдаг хууль ёс ажилладаг тогтолцоо бол капитализм юм. Баруунтнууд л энэ тогтолцоог өмгөөлж хамгаалдаг бөгөөд хэзээ хаана түү­нийг байгуулна капитализм тэндээ үргэлж хөгжил цэцэглэлт авчирдаг.

Зүүнтнүүд соёл, боловсролын салбарыг бараг бүрэн эзэлс­нээс, тэндээ өсгөж бойжуулсан үзэл суртал феминизм, глоба­лизм, энвайронментализм, мултикултуризм, вөүкизм хэт газар авснаас улбаалаад Өрнөдийн нийгэм улам бүр дайсагналцсан хоёр тал болон хагаралджээ. Гэвч эднээс зүүнтнүүд нь л тэрэн дотроо хиппичүүд, феминистүүд, энх тайвныг дэмжигчид, па­лестинчуудыг дэмжигчид гээд гудамжны танхайчуудаараа хү­ний өмч рүү дайруулж, эмх замбараагүй байдал үүсгэнэ, тэд л үргэлж балмад хүч хэрэглэдэг.

Зүүнтэн улстөрчид нь үргэлж бусдын мөнгөөр амьдарна, тө­сөл хэрэгжүүлнэ, ард түмнээ хайрлана, төрийн интервенц хийнэ, бусдад яаж амьдрахыг нь заана, гэвч ямар ч баялаг үл бүтээнэ, нөөц үл бүрдүүлнэ. Тэд л шударга ёсны нэр барьж өөрсдийн ярь­даг зүйлсээ нийгэмд тулгаж хэрэглэхийн тулд нийгмийн шударга ёс гэсэн гоё гэхдээ ямар ч утгагүй үг зохион хэрэглэдэг болов. Хувь хүний бусад хүмүүс рүү хандсан үйл л шударга эсвэл шу­дарга бус байх боломжтой. Нийгэмд оюун ухаан, үйлдэл гэх зүйл байдаггүй. Социал буюу нийгмийн гэсэн тэмдэг нэр залган хувь хүнийхээс илүү гарсан нийгмийн гэх шударга ёс байдаг мэтээр сурталдан аливаа бусармаг, хувь хүний эрх чөлөө, үнэт зүйлс рүү халддаг үйл ажиллагаагаа өнгөлөн далддаг. Олон нийт ч үүнд нь хууртдаг. Үүний эсрэг зогссон, ярьсан хүн бүрийг ард олноороо жигшдэг тул хүмүүсийн ихэнх нь үг дуугүй үүнийг нь дэмжинэ. Ингэж л шударга ёс гэдэг концепцын утга санааг гажуудуулна. Хаек гуайн онцолж хэлснээр социал гэдэг үг муу шидтэй юм шиг хоршсон үгийнхээ жинхэнэ утга санааг бүрэн гуйвуулдаг. Жишээлбэл одоо моод болсон социал ардчилал буюу нийгмийн ардчилал гэсэн зүүнтнүүдийн дуртай үг, өөрсдөдөө наах дуртай шошго байна. Энэ үг төлөө нь тулалдаж тэмцвэл зохих капита­лист нийгмийн үнэт зүйлсийн нэг ардчиллын утга учрыг үнэгүй­дүүлж түүнийг нийгмийг тэгшитгэх тухай үг яриаг зөвтгөх түл­хүүр үг болов. Манайд ч өнөө цагийн зүүнтнүүд энэ үгэнд хачин дуртай. Олон нийтэд гоё харагддаг учраас тэр.

Зүүнтнүүд төр эрхэнд гарах, эрх мэдлээ хадгалж үлдэх, шу­нахай ашиг сонирхолтой бүлгүүдийн дэмжлэг авах, амин най­зуудынхаа бизнесийг дэмжих татаас, давуу эрх олгох, сонгуульд олонхийн санал авахын тулд сонгогчдыг худалдаж авах гэж ха­ламжлагч төрийг зүсэн зүйлийн сайн нэр барьж дэмждэг, өргө­жүүлж тэлдэг. Хүмүүст бэлэн мөнгө, халамжийн төрөл бүрийн бүтээгдэхүүн санал болгодог. Ийм байдлаар үргэлжлэх тусам нийгэм боолчлогдох замдаа орж, эцэст нь дарангуйлагч төр бий болно, бас тэдний аль нэг нь харгис эзэн болж энэ төрд сууна.

Зүүнтнүүд үнэгүй хоол гэж байдаггүй гэдгийг мэдэх хойно бас бизнесүүдийг дарамтлах нэг яриа хөөрөө бодож олсон нь бизне­сийн нийгмийн хариуцлага гэх нэрийн дор тэднээс мөнгө хөрөн­гө хүчээр булаан авдаг утга учиргүй, хуульжсан дээрэм билээ. Тэд үргэлж нийгмийн сайхан сайн ярьж өөрсдийн шунаг ашиг сонирхлоо хэрэгжүүлэх төсөл хөтөлбөр арвин ихээр гаргадаг ч хэний зардлаар үүнийгээ хийх гэж буйгаа үргэлж нуучихна. Тэр хүмүүс нь явж явж ажил хэрэгч хүмүүс, ажил олгогчид, татвар төлөгчид гээд бүтээлч цөөнх байдаг.

Зүүнтэн улстөрчдийн бас нэг чадамгай ашигладаг арга бол ай­даст автуулж хүмүүсийг удирдах, түүнээс мөнгө олох явдал юм. Үүний нэг бол уур амьсгалын өөрчлөлтийн тухай яриа. 1970-аад оноос эхлээд одоо даруйхан ямар нэг юм хийхгүй бол Дэлхий хүйтэрч 2000 он гэхэд мөсөн бүрхүүл болно. Дараагаар нь удал­гүй Дэлхийн дулаарал болж байна 1990 гэхэд Дэлхийн усанд ав­тана. Одоо л ямар нэг юм хиймээр байна. Үгүй бол хүн төрөлх­төн устлаа гэж айлгана. Үүний учир шалтгааныг хүлэмжийн хий гэнэ. Гэхдээ энэ луйварт нь ажигч сэжигч хүнд ажиглагдах нэг ил зүйл бий. Тэд Дэлхийн агаармандлын 78 хувь нь азот, 21 хувь нь хүчилтөрөгч, бараг нэг хувь аргон, 0.04 хувь нүүрстөрөгчийн давхар исэл байдаг бөгөөд энэ давхар ислийнх нь 3 гаруй хувь нь л хүний үйл ажиллагаатай холбоотой, үлдсэн нь байгалийн гаралтай (галт-уул оргилох, дэлхийн царцдас мөргөлдөх, хувааг­даж тэлэх зэрэг геологийн үйл явц, шохойн-чулуу ил гарах, эл­дэв зүйлээс дэгдсэн метан хий хүчилтөрөгчтэй урвалд орохтой холбоотойгоор үүсдэг). Харин хүлэмжийн хийн энэ 3 хувийн ял­гарлыг үгүй хийх нь энэхүү хийн нийт ялгаралд ямар ч нөлөөгүй гэдэг нь хэн хүнд тодорхой ч гэлээ чухам л үүнийг алга болго­хын төлөө асар их мөнгө зарахыг засгийн газруудаас зүүнтнүүд шаарддаг, бас тэдгээрийг элдэв конвенцоор үүрэгжүүлдэг. Цаа­на нь асар их мөнгөний орлого тэдэнд харагдана.

Үнэндээ хүлэмжийн хий гээч нь хүчилтөрөгчийн хамтаар фо­тосинтезэд оролцож энэ Дэлхий дээрх ургамал ногооны үндсэн шим тэжээл нь болдог. Ургамал нь эргээд амьд организм, хүн амьтдын тэжээл болно. Энэ бол амьдрал тэтгэгч бодис билээ. Дэлхийд үлэг гүрвэл амьдарч байхад энэ хийн хэмжээ агаар­мандалд арав дахин их байсан бөгөөд ургамал нь ч тэр, амьтад нь ч тэр аварга хэмжээтэй байв. Дэлхий 20000 жилийн өмнө Сүүлийн Мөстлөг оргил үе дуусаж дулаарч эхэлснээр хүмүүний иргэнших үйл явц хурдасаж, хүн ам өсөж, дэлхий даяар иргэнш­лийн төвүүд үүсэж эхэлсэн юм шүү. Мөн газар тариалан эрх­лэх хувьсгал ч гарсан. Профессор, геологич Иэн Плаймер гуайн хэлснээр Дэлхийн уур амьсгал хүний нөлөөгүйгээр, Нарны тус­гал, дэлхийн тэнхлэгийн хазайлт, тойрог замын өөрчлөлт, сүйрэл дагуулсан асар том дэлбэрэлт зэрэг хүчин зүйлийн улмаас байн­га л өөрчлөгдөж ингэхдээ заримдаа дулаарч, заримдаа хүйтэрч мөсөөр хучигдаж байсан бөгөөд дулаарах цаг үе хүмүүн төрөлх­төнд үргэлж ээлтэй байсаар ирсэн.

Нобелийн шагнал авахдаа 2017 онд хэлсэн үгэндээ өнөөд­рөөс 7 жилийн дотор туйлын мөсөн бүрэн устгаж алга болгоно гэж АНУ-ын дэд ерөнхийлөгч асан Аль Гор айлдаж байв даа. Гэ­тэл үнэндээ энэ хугацаанд мөсөн бүрхүүл бүр нэмэгджээ. Тэр­бээр одоо ч хаа сайгүй явж, хүлэмжийн хийн ялгарлыг бууруу­лахын тулд аж үйлдвэржилтээсээ татгалзаж, Дэлхий даяараа буцаад хүй нэгдэлдээ амьдарч дэлхийгээ аварцгаая, хойч үедээ өвлүүлье гэж зааж зөвлөн мөнгө олсоор, онгоцоор нисэж хүлэм­жийн хий ялгаруулсаар л явна. Зүүнтнүүдийн босгож ирсэн бас нэг баатар бий. Энэ удаа тэд өвөг дээдэс Хитлер, Сталин нар нь хүүхдэд тун хайртай байж, суртал ухуулгадаа ашигладаг байсны адилаар хамгийн увайгүй, хүнлэг бус тооцоот арга хэрэглэж бас л хүүхэд суртал ухуулгадаа ашиглав. Түүний нэрийг Грета Тюн­берг гэнэ. Түүний амаар өөрсдийн хэлэх үгээ хэлүүлж, кампанит ажлыг нь төлөвлөж, алдаршуулав. Одоо тэр нь юун Дэлхийн ду­лаарал, зүгээр л террористуудыг өмгөөлөн, бас хүлэмжийн хий үүсгэн усан онгоц хөлсөлж, далайд гар утсаа шидэн Дэлхийг бо­хирдуулж явна.

2015 оны Парисын Ногоон Бодлого 2050 он гэхэд 21 триллион америк доллар буюу Дэлхийн ДНБ-ий ойролцоогоор 25 хувьтай тэнцэх мөнгө үрж, дотоод шаталтын хөдөлгүүрээр ажилладаг машиныг цахилгаан машинаар бүрэн орлуулахаас авахуулаад ашигт үйлийн коэффициент муутай нар салхины үүсгүүрээр ца­хилгаан эрчим хүчээ үйлдвэрлэдэг болох, тэдгээрээр хүлэмжийн хий ялгаруулагч нүүрс, газрын тос, байгалийн хий зэрэг малтмал түлшний хэрэглээг орлуулах, ингэснээр хүлэмжийн хий төвш­нийг аж үйлдвэржилтийн өмнөх төвшинд хүргэх гээд олон зүйл тусгаж 200 орчим улсуудын засгийн газарт үүрэг хүлээлгэсэн. Энэ нь чөлөөт зах зээлд ховор байдаг мөнгө санхүү гээд олон нөөцийг захиргаадалтын арга хэрэгслээр нар салхи, цахилгаан машин зэрэг үр ашиг муутай төсөлд хүчээр зарцуулах зорилго­той. Ийм ногоон бодлогыг хамгийн их дэмжиж буй, чөлөөт зах зээлд төр нь хөндлөнгөөс ихээр оролцох болсон Өрнөд Европ эдийн засгийн өсөлт нь буурч, аж үйлдвэрийн салбар нь хөгжин­гүй бусад улсууддаа өрсөлдөөнд ялагдаж явна.

Нобелийн шагналт физикч, доктор Жон Клаузер гуай глоба­листуудын зорилго бол манай гарагийн хүн амыг хорогдуулах, үлдсэн хүмүүсийнх нь амьжиргааг асар ихээр муутгах явдал гэж үздэг бөгөөд “Миний бодлоор цаг уурын сүйрэл гэж жинхэнээ­сээ байхгүй” гэж хэлсэн.

Уур амьсгалын өөрчлөлттэй холбоотой яригддаг ганц гял­тайх гэхдээ бодитой тустай зүйл нь эрчим үйлдвэрлэл, дамжуу­лалт, хэрэглээний үр ашгийг нэмэгдүүлэх тухай яриа хөөрөө, үйл ажиллагаа юм. Гэвч энэ зүйл эрчим хүчний салбарт үргэлж бай­саар ирсэн.

Тэртээ 1930-аад оны эхээр АНУ-ын ерөнхийлөгч Рузвелт сон­гуулийн өмнө амлаж байсан "Шинэ Бодлого"-оо гаргаж, үүнийг лорд Кейнс дэмжиж бүр нээлттэй захидал бичиж байсан бөгөөд энэ хоёр бол төр болон эдийн засгийн харилцааг идэвхжүүлэ­хийг дэмждэг интервенционизмийн үлгэр жишээ болохуйц үн­дэслэгчид юм. Үүнээс хойш улстөрийн ямар бодлого явуулбал нийгэм, эдийн засгийг идэвхтэй, амжилттай удирдаж хөндлөн­гөөс оролцох тухай онол, бас практик дэлгэрч, одоо ч эрч хүч, нөлөөтэй байсаар л байна. Тэд л тогтвор төсвийн тэнцвэржсэн төсөв, мөн тогтвортой валютыг хамгаалдаг бодлогыг хямралын үед засгийн газрын зардлыг нэмэгдүүлж эдийн засгийг идэвх­жүүлж сэргээнэ, мөн ажилгүйдлийг бууруулна гэж зах зээлд хөндлөнгөөс оролцох, ө.х. интервенц хийх бодлогоор сольсон. Ийм бодлого нэг хямралын араас нь нөгөөг нь бий болгосоор 21-р зуунтай Дэлхийг учруулав. Манай улс саяхан Шинэ Сэргэлт 2050 бодлого гэсэн үүний маш муу хувилбарыг баталсан.

Интервенцийг дэмждэг хүмүүс, үүн дотроо глобалистууд жи­шээлбэл ДЭЗФ-ынхан улам цагаандаа гарснаар, өвөг дээдсийн­хээ адилаар нийгмийг үндсээр дахин загварчилж шинээр байгуулах гэсэн Аугаа Дахин-эхлүүлэх Үйл гэж нэрлэсэн хөтөлбөр боловсруулан гаргаж, сурталдах болсон. Энэ бол өөрөө үүсэж тогтдог тогтолцоо болох нээлттэй нийгмийг зориудаар төлөв­лөсөн нийгмээр солих, өнөө коммунизмынхоо шинэ хувилба­рыг байгуулах хорон санааг хөгжүүлж буй явдал юм. Британийн ерөнхий сайд асан Тони Блэйр даян дэлхийн иргэн бай, брита­нийн иргэн гэж байхгүй болно, одоо л амжихгүй бид хоцорлоо гэж цахим үнэмлэхээр нийгмийг дэг журамжуулахын ач тусыг ярьж явна. Өнөөгийн Хятад нийгмийн хариуцлагын оноогоор иргэдийнхээ алхам бүрийг хянаж буй явдал глобалистууд, зүүнт­нүүдэд тун таалагдаж, урам зориг өгч буй бололтой.

Урлаг соёлоор дамжуулж жишээлбэл транс хүүхдүүдтэй бо­лох моодтой болсон Холливүүдын одуудыг ашиглаж энэ явдлыг нь олонд харуулж үлгэрлэх, хүүхдэд зориулсан кино, нэвтрүүл­гийн агуулгад ижил хүйстний харилцааг оруулж, сайнаар харуу­лах, бэлгийн чиг хандлагаа хүүхдүүд бага ангидаа сонгож чаддаг гэх аймшигтай туршилтаа зүүнтнүүд сурталдаж байна. Спортод эр байтлаа эм гэж өөрийгөө төсөөлсөн трансууд, эрчүүдтэй эр хүн шиг өрсөлдөж чадахгүй эрийн оронцгууд эмэгтэйчүүдийн тэмцээнд оролцож алдрын титэм зүүцгээж байна. Саяхны жи­шээ дээ, Парисын Олимпод зүүнтнүүдийн дэглэсэн жүжиг эмэг­тэйчүүдийн боксын олимпын аварга болсон Иман Халиф бай­на. Эрүүл саруул сэтгэлтэй хүмүүс энэ эр бүсгүйчүүдийг зодож олимпын аварга болохыг хараад зэвүүцэцгээсэн. Эмэгтэйчүүд үл хүндэлдэг лалын соёлтой дасгалжуулагч багш нь түүнийг мөрөн дээрээ суулган гүйх нь тэдний хувьд тэвчишгүй нүгэл л баймаар.

Зүүнтэн улстөрчдийнх нь явуулсан мултикултуризмыг дэм­жих бодлого, сая сая гаруй цагаачид Сири зэрэг лалын тэрслүү үзэлт улсуудаас хүлээн авсан нь нэгэн цагт Дэлхийн иргэншлийн хөгжлийн түчээ болж явсан Европд шашин, соёлуудын хоорон­дын мөргөлдөөн гарахад ойрхон болгов.

Хулгайч, хар тамхичин, 20 гаруй удаа цагдаад баривчлагдаж байсан, мөн 20 долларын хуурамч дэвсгэртээр дэлгүүрт худал­даа хийх гэж яваад цагдаад баригдаж золгүй байдлаар үхсэн Жорж Флойдын үхэл "Харуудын Амьдрал Үнэ Цэнэтэй" гэсэн расизмыг эсэргүүцсэн зүүнтнүүдийн үймээн самууны шалтгаан болсон. Түүний нэрээр гудамж талбай нэрлэж, хөшөөг нь бос­гов. Одоо Антифа буюу антифашист гэх зүүнтний хөдөлгөөн Америк, Европ даяар гудамжинд үймээн самуун дэгдээж, хя­налтгүй, хууль бус цагаачлалтай тэмцэх гэсэн газрын газруудыг эсэргүүцэж байна.

Зүүнтнүүд, тэр дундаа коммунистууд өрсөлдөгчдөө бүгдийг нь хамтач ёсныхоо үзэл санаа нэгтэн болох фашист гэж гөрддөг зантай. Зүүнтэн хийгээд фашист, коммунист, социалистууд Фре­дерик Бастиагийн хэлснээр бүгд нэг үндэстэй юм билээ.

Бас дээр нь зүүнтнүүдийн уриа дуудлага, ярианы сэдэв асар хурдан нэр хүндгүй болж, худал гэдэг нь батлагддаг тул түүний­гээ солимтгой байдаг.

Зүүнтний түрлэг улам л хүчтэй болж, НҮБ, түүний төрөлжсөн олон-улсын байгууллагууд, Дэлхийн эдийн засгийн чуулган, Со­росын Сан, Нээлттэй Нийгэмлэг, Дэлхийн зөн зэрэг хувийн сангаар дамжуулан үндэстэн улсуудад өөрсдийн бодлогыг тулгаж хэрэгжүүлсээр л байна. Түүнээс л зурагт асаахад гардаг өнөө дүр зураг, нийгмийн сүлжээгээр давалгаалдаг тэр уур амьсгал бий болов. Та нар сүүлийн хэдэн жил намар бүр "Бэлгийн цөөнхийн эрхийг хамгаалах" нэрийн дор элчин сайдын яамд, олон-улсын байгууллагын шууд оролцоотойгоор "бахархлын сар" жагсаал зохион байгуулж буйг анзаарсан уу. Тэд зүүнтний ярианы бас нэг сэдвийг хүчээр, Монголчууд бид тоохгүй байхад Монголд ами­луулах гэж оролдож буй нь энэ.

Баруунтнууд үзэл санаагаа зарчимтай, соёлтой гэхдээ идэвхи муутай түгээдэг бол харин зүүнтнүүд увайгүй, төлөвлөгөөтэй, ил далд хэлбэрээр өргөн цар хүрээтэй, асар их санхүүжилтээр соёл, боловсролоор дамжуулан түгээж тэнд бүрэн хаанчлал тог­тоов. Их сургуулиудад эрх чөлөөний үзэл санааг бараг үл заана. Харвардын коммунист бол зүгээр л энэ үүсэж тогтчихсон бүтэц буюу эстаблишментийн бүтээгдэхүүн.

Та бүхэн инээсэн бүхэн нөхөр биш гэгчээр Өрнөдийн улс­төрч, зүтгэлтэн, эрдэмтэн, зохиогч, бизнесмен, урлаг соёлын од бүр баруунтан байдаггүй бас бидний анд нөхөр байдаггүй харин нүүрээ гоодож, дарангуйлагчийнхаа ташуураа нуусан комму­нист, социалист, фашист хүн гэхдээ ариун дүртэй, алдартай хүн байж болохыг байнга санаж яваарай.

Хэдийгээр өнгөрсөн зуунд зүүнтнүүд, бас шинэ цагийн зүүнт­нүүд үргэлж нийгэм, улстөрд давамгайлж ирсэн бөгөөд цөөн бо­ловч Тэтчер, Рейган гээд гарамгай баруунтнууд төрийн эрхэнд гарч ирж хөгжлийн ийм өрнөлийг зогсоож, түр саатуулж, жи­шээлбэл 1970-аад оны үед Лорд Кийт Жосеф Англид эрх чөлөө­ний үзэл санаа, сонгодог либерализмийг хотуудаараа явж мууд­сан өндөг, улаан лоолиор шидүүлэн байж түгээж олон нийтийг сэхээрүүлж байв шүү.

Зүүнтнүүд хүчирхэгжих зуур тэртээ 1993 оны намрын дун­дуур нэгэн хүү хорвоод мэндлэв. Тэр 6 ангид орсон хойноо цэр­гийн сургуульд элсэхээр мөрөөдөж эхэлнэ. Гэхдээ одоохондоо тэрбээр дунд ангийн сурагч.

Сургууль дээр нь зарагдаж буй жигнэмгийн үнэ жилийн до­тор 3 дахин өсжээ. Тэгээд энэ тухай яриа хөөрөө үүсгэж, түүнээ­сээ улбаалж “Жигнэмгийн инфляц” гэсэн тэмцэл ч хийв.

Улсынхаа ийм хүч чадалтай болсон шалтгааныг сонирхонгоо түүх судлав. Бас дагаад улстөрийн талаар унших болжээ. Эрх чөлөө, капитализмыг өмгөөлж бичсэн дэлхийн суут зохиогчдын бүтээл ч үзэв. Либертари үзэлтэн, тэгээд консерватив үзэлтэн, эрх чөлөөний үзэл санааны ухуулагч идэвхтэн болно.

Тэр одоо 18 хүрээд байв. Найзуудтайгаа нийлж улстөрийн клуб ажиллуулахаар зориг шулуудав. Гараашдаа цуглана, үгүй бол нийгмийн сүлжээгээр санаа бодлоо хуваалцана. Ядаж 600 доллартой болчихвол клубынхаа вэбхуудсыг нээчих юм сан гэж ярилцацгаана.

Дөнгөж 18-тай сэргэлэн залуу 72 настай нэг эрхэмтэй уулзлаа. Тэрбээр насан туршийнхаа ментор буюу үзэл санааны багштай­гаа тэрбээр уулзаж буй нь энэ. Үзэл санааны багш нь түүнд “чамд ажил хэрэгч хүний гаргуун шинж байна, их сургуульд орохоо азна. Дуртай, ажил хэрэгч зүйлээ олж хий. Цагаа дэмий бүү үр. Би замчилья” гэжээ. Намын дотоод байгууллага биш харин нам бус, ашгийн бус байгууллага үүсгэн байгуулав тэд.

Хандив босгох тухай бодон энд тэндхийн байгууллага, хувь хүмүүстэй уулзав. Бинго! Анхны мөнгөн тусламж нь 10 000 USD. Аз болоход хөрөнгө чинээтэй болсон, одоо эх нутгийнхаа хөгжилд тус болох зүйлд буяны гараа дэлгэхийг хүссэн хүмүүс зөндөө. Зарим нь их сургуульд мөнгө хандивладаг ч тэндхийн саруул ухааны эсрэг холион бантанд гутаад яахаа мэдэхгүй хүн ч зөндөө аж.

Тэрбээр багшийн хамт зүүнтнүүд арзганаж байдаг их сур­гуульд очиж үүрэнд нь “үзэл санааны бөмбөг тэслэв”. Түүнээс өмнө хэн ч ийм залуудаа, зүүнтний үзэл зүү орох зайгүй ноёрх­дог газар руу дайран орж байсангүй. Тэр шийдэмгий, алсын бо­долтой, үзэл санаатай, зүрх зоригтой байв.

Хөзрийн ширээгээ гэрээсээ авчирч, “Төр Засаг Бол Новш” гэ­сэн лоозон хатгаад их сургуулийн хотхон дотор өмнөө хоосон сандал тавин мэтгэлцэх, ярилцах зочноо хүлээн суув. Нэгэн гай­хамшигт түүх эхэлж буй нь энэ.

Эхэндээ голчлон капитализм, эрх чөлөө, марксизм, эдийн за­саг гэсэн сэдвээр мэтгэлцэж, хүмүүсийн эгдүүцлийг өдөөнө, бас өөрийн гаргалгаа нотолгоогоо уран гэгч нь гаргаж тавин өрсөлдөгчдийнхөө амыг таглана. Тэр ганцаараа харин түүнтэй мэт­гэлцэх, түүнийг үг дуугүй болгож олны өмнө шившиглэх гэсэн өрсөлдөгчид нь хорь, тавь, тэгээд зуу зуугаараа ирцгээнэ. Бас дэмжигчид нь ч улам бүр л тоогоор даван нэмэгдсээр. Дэмжиг­чид нь зүүнтнүүдийн ярьсан зүйл түүний гаргалгаа нотолгоогоор үнс болон хийсэж олны доог тохуу болж буйг бахдан харцгаана.

Сүүлдээ нийгмийн хөндүүр халуун сэдэв болсон жендер, үр хөндөлт, бэлгийн цөөнх, транс эмэгтэй эмэгтэй хүн мөн биш, тэд бүсгүйчүүдтэй нэг тэмцээн орох ёсгүй ёстой, нийтийн жорлонд нэг хэсэгт орно орохгүй, тэдэнтэй холбоотой дуудах төлөөний үгээс авахуулаад давуу эрх, расизм, феминизмийн тухай яриа хийж, өрсөлдөгчдөө мэтгэлцээний эрүүл тулаанд дуудсаар л байв.

Анх удаа ийм нээлттэй яриа хийж, мэтгэлцээнд урьж зүүнт­ний үзлийн үүрэнд тэдний худал хуурмаг, ёс суртахуунгүй, бу­сармаг, дүр эсгэсэн, сургаалыг нь эрх чөлөөний үзэл санаагаар бут ниргэж, гаргалгаа нотолгоогоор няцаан, харанхуй дундуур гэрэл тусгах адилаар ирээдүй болсон үеийнхэндээ өөрийн би­еэр жинхэнэ мэдлэг, саруул ухаан түгээж, авралын гэрэл тэдэнд тусгаж байв.

Өдөр тутам 3 цагийн турш шууд нэвтрүүлгээр яриа хийх, өө­рийн гэсэн ток шоу хөтлөн явуулах, үндэстэн даяар аялж яриа мэтгэлцээн хийх, элдэв уулзалт цуглаан хийх гээд өөрийнх нь хэлснээр өдөрт 3 цаг л бодлоо цэгцэлж шинэ юм уншиж мэдлэ­гээ тэлэх боломж өөрт нь олддог тийм шахуу, ачаалалтай ажил­лана.

Түүнийг энэ ажлаа эхэлснээс хойших таван жилийн хугацаанд их сургуулийн хотхон вөүкизм, феминизм гээд зүүнтний гаж сурталд гүн гүнзгий автаж галзуурлын шинжийг олсон болохыг өмнө нь ирж байсан сургуульдаа дахин очихдоо анзаарах бол­но. Байтлаа бүр эм гэж өөрийгөө төсөөлсөн галзуурсан эр хүнд гэнэн хонгор охидтой нэг дор хувцсаа солихыг нь зөвшөөрсөн шийдвэр сургуулийн захиргаа гаргасныг харна.

Дотор анги танхимд нэгд хүн багтахгүй зай тайлбар муутай, хоёрдож цөөн хүнд хүрч буй тул өөрийн өдөөн хатгасан яриагаа хийх шинэлэг арга бодож олоод 23 оноос их сургуулийн хотхонд гадна орчинд мэтгэлцээн хийх болов. Хүн бүр их цугларна. Олон хүнд ч хүртээмжтэй, бас үзүүштэй болов. Профессорууд ч ирнэ, оюутнууд ч ирнэ, тэд Баруунтны Одыг дуугүй болгох ганцхан хүсэлтэй. Гэвч Үнэний Одыг гараараа халхалж дийлэхгүй. Тэр улам л адтай, цогтой, алдартай, уран цэцэн, өөрийнх нь хэлснээр мар­гааны төлөө төрчихсөн хүн болсоор. Ярьсан, хэлсэн зүйлийг нь өдөрт нь сая гаруй хүн сонсдог үздэг болов.

Үеийнхээ цөөхөн үзэл санаа нэгт найзууд, 10 000 USD, үзэл санааны багшийн хамт эхэлсэн энэ хөдөлгөөн баруунтнуудын дэмжигчдийн хувьд Эргэлтийн Цэг нь болж 3500 ахлах сургууль, коллежид салбартай, 650 000 идэвхтэй гишүүдтэй, он­лайн дагагчид нь 10 сая хүрсэн, 300 хүн ажилладаг үндэстний хэмжээний залуусын байгууллага болон өргөжөөд нийгэмд асар их нөлөөтэй, залуусыг соронзон мэт татдаг эрх чөлөөний үзэл санааны гэрэлт цамхаг болжээ. Түүнийг зогсоох хүч алга. Тэр идэр залуухан, эрч хүчтэй, үзэл санаатай, алсын төлөвлөгөөтэй: Зүүнтнүүдийн хуурамч төрхийг хуу татан хаях ... Зүүнтнүүдийн суртал ухуулгаар харалган болсон хүмүүст ухаалаг сонголт хийх билгийн нүдийг нь нээж өгөх ...

Хүмүүс зүүнтнүүдээс зай баривал энэ нь тэдний хувьд шууд үхэл. Амьд биеэс хагацвал шимэгчид амьдарч чадахгүй. Тэд чө­лөөт зах зээл, нээлттэй нийгэмд амьд үлдэж чадахгүй. Зүүнтнүүд өөрсдийгөө хувалз гэдгээ мэддэг бас үхтлээ нуудаг. Хүмүүс сэ­хээрч үүнийг нь мэдэх явдал бол тэдний хувьд хар дарсан зүүд, тамаас долоон дор зүйл. Эд бол зүүнтний үзлийг дэмждэг, түгээ­дэг, түүнээс мөнгө олдог улстөрчид, профессорууд, сэхээтнүүд, урлагийн одууд, том бизнесменүүд, олон-улсын байгууллагын ажилчид, элдэв сангийн ажилчид.

Гэвч энэ залуу сэтгэж боддог бүх хүмүүст урам зориг өгч, бо­дит байдлыг ухаарах боломж гарган, ухааных нь самууралд гэгээ татуулав.

Түүнийг шинэ цагийн зүүнтнүүд компрачиночуудаараа 1964 оноос хойш бэлдсэн мангас авирт, коммунист санаатай, вөүк үзэлтэн, феминизмийг дэмжигч, оюун ухааныг үзэн ядагч, амьд явахыг хорвоогийн муу ёрын гэм гэж үзэгч, төр шүтэгч, систем болон эстаблишментийг сохроор эсэргүүцэгч, гудамжны тэм­цэгч, нохойд барьдаг мод, амьд сүгүүдийн нэг буудаж алав.

Амийг нь авсан ч тэмцэл, нэр нөлөө нь сэтгэж боддог саруул ухаантай улам олон хүмүүст дэлхий даяар хүрч тэднийг зүүнт­ний эсрэг тэмцэлд уриалж, зоригжуулав.

Тэрбээр амьдралынхаа зорилгын төлөө үзэл санааны улстөр, соёлын тэргүүн эгнээний тулаанд орж, ялан дийлсээр, улам хү­чирхэгжсээр, эцэст нь ичгүүр, атаархал, үзэн ядалтын цулманд ороогдсон зүүнтнүүдийн балмад суманд сийчүүлэв.

Тэр бол эрх чөлөөний үзэл санааны төлөө тэмцэгч идэвхтэн, консерватив үзэлтэн, загалмайтны шашинтан, халамжтай нөхөр, охин хүү хоёрын хайртай аав Чарлий Көрк.

Шашин шүтлэг, арьсны өнгө, үндэстэн ястан, нас хүйс үл ха­маарч Дэлхий даяар эрх чөлөөний төлөөх үзэл санаа нэгтнүү­дээ зоригжуулсан, үлгэрлэсэн түүний үл халирах зориг, дайчин тэмүүлэл, саруул ухааныг нь бахдая. Эхлүүлсэн үйлс нь мөнхөд дэлгэрч байг.

Цаг үе эргэж байна.

Монгол дахь үзэл санаа нэгтнүүдийнх нэг би түүний гэгээн дурсгалд зориулж үүнийг бичив.

Н. Жаргал

2025 оны 10 сарын 20