Монголын бурхан шашинтны тэргүүнээр IX Богд Жавзандамба хутагтыг өнөөдөр залж байгаа. Ингээд сонсохоор бурханы шашин байх ёстой жаягаараа яваа гэмээр. Гэтэл тийм бас үгүй аж. Улстөрчдийн улстөржилт, талцал, хэрүүл бурханы шавь нарыг тойрсонгүй. Хэсэг лам хуваргууд нийлээд Гандантэгчинлэн хийдийн хамба руу дайрч эхлэв. IX Богд Жавзандамба хутагтыг тэргүүнээр өргөмжлөх шийдвэрийг хэн гаргав.
Яагаад Д.Чойжамц ганцаараа шийдэж байгаа юм. 80 хол гарсан настай, монгол хэл мэдэхгүй, нэг ч үг ойлгохгүй, өвчтэй зовлонтой түвд хүнийг ямар шалтгаанаар өргөмжилж байгаа юм. Монголын бурхан шашин түвдийн хараат байхаа больсон.
Ер нь энэ хүнийг хэзээ хэн Монголын бурхан шашинтны тэргүүнээр сонгосныг мэдэхгүй. 2009 онд өргөмжилчихсөн юм билээ. Хэдэн удаа Монголд ирсэнд нь ингэж болохгүй. Хамба нарын зөвлөлөөр хэлэлцүүлсэнгүй. Ингэж ганцаарчилсан тоглолт хийж, алгын чинээ цаас өгч биднээр даажигнаж болохгүй. Бид ч гэсэн хамба нар хэмээн хэсэг лам нар амбиц, уур бухимдлаа барьж үл тэвчин мэдэгдэл хийж байх юм. Тэгэхээр хамба нар их ууртай байгаа бололтой.
Тус тусдаа хийд байгуулаад хамбын сэнтийд заларсан тэдний хувьд дорд үзэгдсэн, доромжлуулсан юм шиг санагдсан байх. Мөн байнга орой дээр нь байгаа Д.Чойжамц ганцаар ийм шийдвэр гаргаж байгаа нь тэдэнд таалагдсангүй. Гандантэгчинлэн хийдийн хөрөнгө санхүү, зэрэг дэвд байнга “санаа тавьж” байдаг бусад хамба нарын хувьд энэ шийдвэрийг хүлээж авах боломжгүй санагдсан биз.
Цагаа тулахаар Гандантэгчинлэн хийдийн лам нар ч бууж өгөхгүй. Тайлбар, хариуг нь цаг тухайд нь өгчихдөг хэлэмгий доломгой хүмүүс. Байж байгаад л хамбуудын хооронд иймэрхүү гал ассан хэрүүл тэмцэл өрнөх. Харин хэсэгхэн лам, хамба нар өөрийн жижигхэн хийдээ хөл дээр босгох гэж зүтгэн өдөр шөнөгүй бурханы номоо айлдана. Айл гэрээр залагдан маань мэгзэмээ уншин тав арван цаасаа цуглуулна. Ийм аргаар амьдарч байгаа лам нарын хувьд бурхан шашны тэргүүн хэн болох нь тийм чухал биш.
Олон жилийн өмнөөс өрх тусгаарлан, хийдээ өргөтгөж, жийп хөлөглөн ихэс дээдсийн хүрээлэл рүү хаяа шургаад орчихдог хамба нарын хувьд амбиц ихтэй. Гандан тийш анхаарал болгоомжоо өндөржүүлчихсэн суудаг гэхэд болно. Тэдний хувьд бурхан шашны тэргүүн гэдэг суудал санаанд нь багтаж байгаа гэхэд хилсдэхгүй. Энэ мэтийн шалтгаанаас болж манай лам хуварга нар үе үе маргалдан, хэрүүл тэмцэл өрнүүлэх.
Хамгийн нигүүлсэнгүй, бодь мөрийг хөөсөн лам хуварга нар хэдэн тал хуваагдан Гандантэгчинлэн хийд, хамба лам руу хаяа гомдлын үг чулуудна.
Өмнө нь сар шинийнхээ өдрийг олж ядан маргалддаг байсан л ам мурийх шалтаг, шалтгаан мундахгүй нь. Энэ хэрүүлийг нь харсан хүмүүсийн хөх инээд нь хүрч сүсэг бишрэл нь үгүй болчихно. Сэнтийний төлөөх тэмцэл улстөрийг бус бурхан шашныг ч тойрохгүй нь.