Ард нийтийн санал асуулгын тухай хуулийн төслийг хэлэлцэхийг УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар шийдвэрлэсэн. Энэ хуулийн төсөл батлагдсаны дараагаар Ард нийтийн санал асуулга явуулах тухай тогтоолын төслийг хэлэлцэхээр төлөвлөсөн байгаа. Гэхдээ Үндсэн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулахыг дэмжих эсэхээр  ард нийтийн санал асуулга явуулахыг  эрх баригчид төдийгүй  хуулийн төсөл боловсруулсан ажлын хэсгийнхэн дэмжиж байгаа.

Монгол Улсын Үндсэн  хуулийн 3-р зүйлийн 1-д  "Монгол Улсад засгийн бүх эрх ард түмний мэдэлд байна. Монголын ард түмэн төрийн үйл хэрэгт шууд оролцож, мөн сонгож байгуулсан төрийн эрх барих төлөөлөгчдийн байгууллагаараа уламжлан энэхүү эрхээ эдэлнэ" гэж заасан байдаг.   Харин ард түмэн төрийн үйл хэрэгт  ардчилсан тогтолцоонд шилжснээс   хойш шууд оролцож байсангүй. Энэ нь ч 1995 онд батлагдсан Ард нийтийн санал асуулга явуулах тухай хууль 20 жил болохдоо нэг ч удаа амьдралд хэрэгжээгүйгээр батлагдаж байна.  Гагцхүү сонгож байгуулсан төлөөлөгчдийн байгууллага буюу парламентын гишүүдийг  сонгож түүгээрээ  дамжуулж, төрийн эрхийг барьж ирлээ. Харин шууд төрийн хэрэгт оролцоно гэдэг санал асуулгаар шийдвэр гаргаснаар илэрхийлэгдэнэ.   Харин   Ард нийтийн санал асуулгад нэмэлт өөрчлөлт оруулах тухай, Ард нийтийн санал асуулга явуулах тухай тогтоолын төслийг өргөн бариад байгааг ч УИХ дахь МАН-ын бүлэг  эсэргүүцээд байгаа. Тэр дундаа гишүүн Ц.Нямдорж  “Үндсэн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах хуулийн төслийг МАН дэмжихгүй байх улс төрийн шийдвэр гаргасан”-ыг гэдгийг өнөөдөр хэвлэлийн хурал хийх үеэрээ онцолж байна лээ.  Ард нийтийн санал асуулгын тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг хэлэлцэх үед ч тэрбээр ширүүхэн эсэргүүцэж байсан гишүүний нэг.  Тэрбээр “Санал асуулга гэдэг юмаар ард түмнээсээ асууна гэж жүжиг тавьдагаа боль. Дөрвөн жил төрийн хэргийг шийдээд ир гэж биднийг явуулдаг юм.  Жишээ нь миний цаад талд хэдэн мянган сонгогчийн санал байдаг. Энэ нь миний кармаанд эрхийг нь хийж өгөөд явуулж байгаа.” хэмээсэн.

Хэдхэн сарын өмнө ах намынхныг Сонгогчдын саналын хуудсыг  автомат машинаар тоолуулах уу, гараар тоолуулах уу гэдгийг ард түмнээсээ асууя хэмээн хуулийн төсөл өргөн барьж байсныг ард нийт мартаагүй. Энэ нь “Ховор хүмүүс” кинон дээр гардаг даргын орлогч “Даргаа агуулахын цоож эвдэрсэн шинийг авах уу, хуучныг нь засуулах уу” гэдэгтэй агаар нэгэн сонгогдож  байлаа. Учир нь сонгогчдын саналын хуудсыг  автомат машинаар тоолуулах уу, гараар дахин тоолох уу гэдгийг парламентад суудалтай суудалгүй улс төрийн нам, эвслүүд хэлэлцэн шийдвэрлэчих асуудал. Харин суурь  хуулинд өөрчлөлт оруулах нь улс төрийн намын бус улс нийтээрээ саналаа солилцож байж шийдвэрлэх зүйл. Тиймээс ч Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулах ажлын хэсгийнхэн Ард нийтийн санал асуулга явуулах нь зүйтэй, нийгмээр зөвшөөрүүлж, нийтийн зөвшилцөл өрнүүлэхийг илүүд үзсэн. Атал  Ардын намынхан яагаад улс төрийн шийдвэр нэрийдлээр ард түмний төрийн хэрэгт шууд оролцох эрхийг хааж, халаасны улстөр хийгээд байна вэ?

Н.Нягт