Эдийн засгийн дахин сэргэлтийг энэ Засгийн газраас шаардах байтугай горьдоод ч хэрэггүй болсон. Өрхийн эдийн засгийн хямрал, өр ширээ өөрсдөө нуруун дээрээ үүрч дав гэсэн гашуун боловч үнэнтэй нүүр тулаад байна. Орон сууцнаас эхлээд машины, цалингийн зэрэг зээлийг нэг өрхийн ажил хөдөлмөр эрхэлдэг хүн бүр авчихсан. Тиймээс ч иргэд зээлээ цаг хугацаанд нь төлөхийн тулд ажлаас гадуурх нэмэлт орлогын эх үүсвэр хайж, ядаж л цалин цагтаа буугаасай гэж амьдралын төлөө зүтгэж байгаа. Өчигдөрхөн “Түрээсийн орон сууц” хөтөлбөрийн хүрээнд 350 гэр бүлийн төлөөлөл түлхүүрээ гардан шинэ орон сууцанд орлоо. Энэ хөтөлбөрт хамрагдсан нийслэлийн иргэд сард 200-250 мянган төгрөгийг байрны түрээсийн төлбөрт төлнө. Хэрвээ байраа өөрийн болгох гэвэл тусгай журам, заалтаар зохицуулах юм. Авсан зээлээ цаг хугацаанд нь өгч дуусгавар болгочихвол ч өөрт наалдах хөрөнгөтэй л үлдэж байгаа юм, уг нь.

Ер нь төсвийн байгууллагынхан, ахмадууд цалин, тэтгэвэр нэм гэж шаардаж, жагсдаг байсан үе ард хоцорч гэдгийг өнгөрсөн дөрвөн жилийн хугацаа харууллаа. Харин хашааны газраа үнэд хүргэж зараад орон сууцанд орчих, дэд бүтэц инженерийн шугам татагдаад ирвэл хашаандаа хаус барьчих, зуслангийн газартаа өвлийн байшинтай болчих гэсэн эдийн засагч сэтгэлгээ нийгэмд давамгайлах болсон. Гэхдээ л өнөөдрийн байдлаар өрхийн төдийгүй улсын эдийн засаг хямарч, иргэдийн нуруун дээрх ачаа улам хүндэрсээр байна.

Арилжааны банкнууд зээлийн хүү бага ч шалгуур өндөр, яаралтай үед шуурхай зээл гаргахгүй гацааж, өөдөөс шаардлага тавин удаадаг. Тиймээс иргэд шуурхай зээл хөөцөлдөхдөө зээлийн  хүү өндөртэй банк бус санхүүгийн байгууллагад ханддсаар ирсэн. Харин эдийн засгийн хямралтай энэ үед зээлийн өндөр хүүнд дарагдсан иргэд барьцаалан зээлдүүлэх газруудад эд зүйлээ алдах нь ихэсжээ.

Үндэсний үйлдвэрлэлээ сэргээж, гадаадын хөрөнгө оруулалтыг татах бодлого өнгөрсөн хугацаанд шальтай урагшилсангүй. Чингис бондоор 888 үйлдвэрлэлийн төслийг дэмжсэн. Төсөл нь шалгарсан иргэд үйлдвэрлэлээ явуулаад эхэлсэн хэдий ч борлуулалт, худалдан авалт муу байгааг онцолж байна лээ. Цаашлаад шинэ цагийн үйлдвэрлэл техник, технологийн дэвшлээр шийдэгддэг болсон нь ажлын байрыг нэмэгдүүлэх зэрэг хүний оролцоо бага аж.

Засгийн газар тогтворгүй, танхимын гаднаас удирдуулж байгаагийн сөрөг нөлөө  нийгмийн амьдрал шууд тусдаг. Үүний зөвхөн нэг илрэл нь Улаанбурхны тархалт. Улаанбурхан гарснаас бус бэлгийн замын халдварт өвчин ихссэнийг эмч нар сэтгэл зовнин ярьж байна лээ. Үүнийг мэргэжлийн салбарынхан ядууралтай холбоотой нийгмийн өвчин гэж тайлбарлаж, оношилдог юм билээ.

Саяхан Оюутолгойн далд уурхайн бүтээн байгуулалтын ажил өрнөж, хөрөнгө оруулалт орж ирэн, ажлын байр нэмэгдэнэ гэж байгаа. Ажиллах хүчнээ шалгаруулж авсны дараагаас л иргэдийн амьдралд мэдрэгдэж эхлэх байх. Иргэдийн 1072 хувьцаа цаасан дээрх бичилтээс цаашгүй олон жилийг үдэж байгаа. Уг нь Тавантолгойд хөрөнгө оруулалт хийж, эдийн засгийн эргэлтэд оруулснаар хувьцаа амилах байсан. Гэвч өнгөрсөн жилүүдэд улстөрчдийн толхилцол Тавантолгойг хөдөлгөсөнгүй.

Мөн л саяхан Тавантолгойн тогтоолын төслийг УИХ-д өргөн барьж байсан. Энэ парламент завсарлахаасаа өмнө “Тавантолгой”-оор нэг шийдвэр гаргах бололтой. Ер нь хувьцааг амилуулвал иргэдийн гар дээр бэлэн мөнгө тараахгүй нь тодорхой. Тиймээс орон сууцны зээлийн урьдчилгаа барьцаанд хувьцааг нь тавих шийдвэр гаргачиж болохоорсон.

Н.Энхлэн