Дарангуйллын тогтолцооноос ардчилсан тогтолцоо руу шилжсэн гурван тохиолдол тутмын нэг нь бүтэлгүйтэж өмнөхөөсөө ч дордсон тухай судалгаа байдаг. Үүний жишээ нь олон доо, хамгийн сүүлийнх нь гэхэд Кадафийг унагаачихаад одоо шал дордсон нэг улс байна. Ер нь ингэж дорддогийн олон шалтгаан бий, гэхдээ хамгийн гол шалтгаан нь шинэ ардчилагчид ялсныхаа дараа өмнөх тогтолцооны үед эрх барьж байсан нийгмийн элит хэсэг рүүгээ хариуцлах тооцох гэж оролцох, тэдний хувийн эрх ашиг руу шууд халдаж, хөрөнгийг нь хураах, хорьж яллах зэрэг оролдлого үзүүлснээс болдог аж.

Юманд наанатай цаанатай хандахын чухлыг монголчууд бид сургадаг. Өмнө тогтолцоонд буруу, бурангуй зүйл олон байсан ч нэгэнд ардчилал руу шилжиж амжилтанд хүрсэн л бол орхих ёстой байдаг юм болов уу даа. Тэгээгүйнхээ төлөө харин ч унтаж байсан луугаа сэрээж өмнөх тогтолцооны элитүүд болох хамгийн их хөрөнгө чинээтэй, санхүүгийн бяр тэнхээтэй, магадгүй зарим улсад цэрэг зэвсгийн нөлөөтэй тэр бүлгийг өөрсдөө шинэхэн, хэврэг байгаагаа мэдэлгүй хариуцлага хүлээлгэх гэж оролцох нь тун аюултай байна.

Манай харин харьцангуй тэр гуравны нэг хэсэгт орчихоогүй азтай шүү. Хааяа мэр сэр хүмүүс 90 оны ардчиллын дараа тухайн үеийн МАХН-ыг татан буулгах ёстой байсан юм гэх зэрэг хүнд хүнд юм ярихтай таарч л байдаг. Тэр яахав. Ер нь өмнөхрүүгээ хэт дайрах, туйлшрах нь сайн үр дүнг авчирдаггүй бололтой. Ирландын террорист бүлэг АиАрЭи олон л халдлага үйлдэж байсан. Гэхдээ тэд өнөөдөр Шиан Фенн тэртэй улс төрийн нам болчихоод л төрийн эрхийг барилцаад явж байгаа. Тэднийг зэвсгийг нь хураалгаад улс төрийн соёлт өрсөлдөөнд оруулж чадсан нь харин ч том амжилт. Тэднийг террорист бүлэг гэж зүхээд, туйлширч байснаас өөрчлөлтийг нь хүлээн зөвшөөрч тогтвортой байдлыг бий болгосон нь хав дээр л дээ. Дээрх хандлагыг бид өөрсдийн улстөрлүүгээ оруулаад нэг харъя.

Зарим нь МАН-ыг бүхлээр нь цэвэрлэе, мөнгө төгрөгтэй холбогдсон тэр улстөрчдийг бүгдийг нь улс төрөөс арчия гэж дуугарч байна лээ. Ай юу л бол…! Эрсдэлтэй л байх. Тэрний оронд өнөөдрийн статус квотоо хадгалаад өөрчлөлт, шинэчлэлийг алгуурхан яст мэлхий шиг хийсэн нь намдаа болоод төрдөө хэрэгтэй дээ. Тогтвортой байдал гэдэг бол хамаг бүхний үндэс гэдэгтэй маргах эх оронч үгүй байлгүй.

Сүүлийн УИХ-ын сонгуулийн дараа МАН нэг том буруу шийдвэр гаргасан нь намын лидерүүдээ кабинетдээ оруулаагүйнх. Намын лидерүүд чинь кабинетэд биш чуулган дотор байхад чинь засаг нь яаж тогтвортой байх вэ дээ? Засгийн газраас оруулаад ирсэн бодлогыг нь бүлэг дээр унагаадаг, Засгийн газар шийдвэрээ эргэж буцдаг байдал нь үүнээс л үүдэлтэй.

Бүлэг дээр, байнгын хороон дээр сайд болж чадаагүй зантгар амьтад өөдөөс нь хараад сууж байгаа юм чинь. Хэрэв дараагийн МАН-ын Засгийн газар урт хугацаанд тогтвортой ажиллая л гэж байгаа бол намын лидерүүдээ засагтаа оруул. Давхар дээл, дан дээлээ энэ удаад түр хойш нь тавьсан нь дээр.

Тэртээ тэргүй 65 гишүүнтэй МАН энэ удаадаа өөрсдөө сөрөг хүчнээс дутахааргүй парламентын хяналтаа тавиад явчихна. Тиймээс давхар дээлтэйгээ байхад гэмгүй. Олонх болсон намын гишүүд арайхийж 50 хувь давж байгаа тийм парламентад бол харин давхар дээлгүй байсан нь дээр. Хоёрт, МАН-ын одоогийн дарга 2006 онд анх ерөнхий сайд болохдоо баахан энд тэндэхийг легонеруудыг багтаа авчихсан. Өөрт нь тун бага эрх мэдэл байсан, нөгөө хэд нь зөрж давхиад, үгүй бол засгийг нь унагачих гээд. Саяны удаа өмнөх алдаанаасаа нэлээн том сургамж авч байна гээд легонергүй зөвхөн өөрийнхөө гэсэн хүмүүсээр багаа бүрдүүлчихсэн. Тэр бас нөгөө туйл нь. Өөрийн намын лидерүүдээ кабинетийн гадаа үлдээчихсан. Тэгэхээр яаж намынхаа дэмжлэгийг авах вэ дээ. Тэгэхээр одоогийн байгуулагдах шинэ Засгийн газар энэ хоёрын балансыг тааруулж хүнээ томилохгүй бол урт настай харагдахгүй л байна. Ер нь төрийн ажил чинь явж явж зөв хүнээ томилох эсэхээс маш их шалтгаалдаг юм.

У.Бадрах