Энэ дөрөвдүгээр сарын 1-нээс эхэлж Төрийн албан хаагчдын цалин 10 хувиар, тэтгэврийн насны хөгшүүлийн тэтгэвэр 100 мянган төгрөгөөр нэмэгдэж байгаа билээ. Сонгууль угтаж 2024 оны төсөвтөө цалинг нэмэхээр тусгасан байдаг. Гэхдээ үүнийгээ сонгуультай холбож тайлбарлахгүй, шинэ сэргэлтийн бодлогын гол зорилтын нэг болох “Хот хөдөөгийн сэргэлт”-ийг дэмжихэд чиглэсэн төсөв, санхүүгийн  багц арга хэмжээг хэрэгжүүлэхээр ирэх 2024 оны  төсвийн төсөлд тусгасан гэж тайлбарладаг.

Төрийн албан хаагчийн цалинг нэмж болно. Энэ онд төрийн албаны тогтолцоог бэхжүүлэх чиглэлээр хэрэгжүүлэх зарим онцлог арга хэмжээнүүдийн нэг нь энэ болоод байгаа юм. Төрийн албаны тухай хуульд 2022 оны 11 дүгээр сарын 11-ний өдөр орсон өөрчлөлтийн дагуу сум болон нийслэлийн алслагдсан гурван дүүрэгт тасралтгүй ажиллаж байгаа төрийн захиргааны албан хаагчдад таван жил тутамд нэг удаа зургаан сарын үндсэн цалинтай нь тэнцэх хэмжээний мөнгөн урамшуулал олгох, Улаанбаатар хотоос бусад орон нутагт ажиллах төрийн албан хаагч Төрийн албаны тухай хуульд заасан ажилласан жилийг тогтоосон тусгай шаардлагын 50 хувийг хангасан бол хугацаанаас өмнө шатлан дэвшүүлэх эрх зүйн өөрчлөлтийг хийх асуудлыг тусгасан. 

Тэгвэл төрийн албан хаагч дотор эмч, багш нар орж байгаа. Тэдний авч байгаа цалин аймагт 2,1 сая, суманд 2,3 сая төгрөг болж нэмэгдэж байгаа юм байна. Хариуцлагатай байх үүрэгтэй эмч нарт бол ярих маргах шүүмжлэх зүйл байхгүй. Харин багш нарын тухайд дайх хэдэн үг байна. 

Ер нь хөдөөд хөгжилтэй, шинэ үе сэргэлттэй байхад эргэлзэнэ. Учир нь хүн ам цөөхөн сум, сургууль байна. Сургуульд нь хүүхдийн тоо заасан ч түүндээ хүрдэггүй. Тийм тооны хүүхдүүд байхгүй гэсэн үг. 

Тэгэхээр энэхүү цалингийн нэмэгдлээ хүн амд нь хүртээж хуваасан бол илүү үр дүнтэй байх байсан болов уу. Тухайлбал, сард 2,3 сая төгрөгийн цалин авчихаад чанаргүй сургалттай, цаг нөхцөөсөн хичээлээ чанартай заадаггүй багш нар байвал яах вэ. Яах вэ гэж, ийм багш нар байгаа. Жишээлбэл, Завхан аймгийн нэгэн сум 12 жилийн сургалттай сургуультай ч бага ангиуд нь бараг хүүхэд байхгүй. Багын нэг анги нь 7-хон сурагчтай байх жишээний. Эцэг эхчүүд багшийн сургалтын чанарыг хараад хүүхдээ суурин газар сургууль соёлд өгчихдөг юм билээ. Тэгэхээр тэр суманд сургалт муутай багш нар бол орон тоо бөглөөд цалингаа аваад байж байдаг. 

Гэтэл суурин газар ялангуяа нийслэлд нэг сургуулийн нэг анги гэхэд 40-ээс дээш сурагчтай, багшийн ачаалал их байхад авдаг цалин нь хөдөөний багш нараас бага байвал энэ шударга бус уу. Ийм үзэгдэл байж болох уу гэдгийг хаа хаанаа анхаарах хэрэгтэй байгаа юм.  Цалинг нь нэмдэг шигээ чадварт сургалтад нь анхаараачээ. Сурагчид нь хэрхэн бэлтгэгдэж сурч байгаад нэг үнэлэлт дүгнэлт хийх хэрэгтэй болов уу. 

Боловсролын ерөнхий газрын дарга Т.Ням-Очир өнгөрсөн жил "Засгийн газрын есдүгээр сарын 1-ний өдрийн тогтоолоор, гүйцэтгэлийн үнэлгээгээр нэгдүгээр түвшний нэгдүгээр индекст үнэлэгдсэн багшийг 50 хувийн урамшуулал авах боломжийг нээлээ. Ингэснээр 50 хувийн урамшуулал авч байгаа багшийн цалин 2 сая 600 мянган төгрөгөөс эхлэх боломж бий болж байна " гэсэн. 

Боловсролын багц хуулийг УИХ-д өргөн барихдаа багш нарын цалин, нийгмийн асуудлыг шийдвэрлэх асуудлыг тусгасан. Түүнчлэн 2022 онд Засгийн газрын 107 дугаар тогтоол батлагдаж, ЕБС-ийн багшийн цалингийн доод хэмжээ 1 сая 50 мянга болгож нэмэгдүүлсэн. Өмнө нь, 749 мянган төгрөг байсан. Мөн ТҮБД-д тав дугаар шатлалаар цалинжиж байсан багш нарын цалинг дээрх тогтоосон дүнгээс 5 хувиар нэмэгдүүлж тогтоох БШУ-ы сайдын тушаал гарсан. Ингэснээр, ЕБС-ийн багшийн цалин 1 сая 50 мянган төгрөгөөс 1 сая 273 мянган төгрөг болж, цэцэрлэгийн багшийн цалин 1 сая 63 мянгаас 1 сая 337 мянган төгрөг болж нэмэгдсэн. 

Түүнчлэн багш нарын цалин мэргэжлийн зэргээр нь 10-20 хувь, ур чадвараар нь 5-25 хувь, ажилласан жил тутамд нь 1 хувь, орон нутгийн нэмэгдэл 8-10 хувь нэмэгдүүлж олгодог болсон. Орон нутгийн багш нар хангалттай цалин хөлс, урамшуулал авч байна. Хөдөө орон нутагт хамгийн өндөр цалинтай хүн бол багш байгаа. Цалингийн хэрээр нь тэд нараас чадвар нэхэх ёстой бусуу. Сургалт муу, элсэлтийн шалгалтад бэлтгэсэн хүүхдүүд нь мэдлэггүй муу байвал үүний хариуцлгагыг хэн хаана хүлээх ёстой вэ?