“Буруу эрхэлсэн хүүхэд бухын хүзүү шиг хэцүү” гэж эрт дээр үеэс монголчууд маань хэлж сургасаар ирсэн. Яагаад гэвэл эрх нь дэндсэн айлын хүүхэд ах захаа мэдэхгүй, ёс заншил уламжлалыг уландаа гишгэж, зөвхөн өөрийнхөө эрх ашгийг л хамгийн түрүүнд тавьж, уйлж хашгиран аав ээжийгээ олны өмнө эвгүй байдалд оруулдаг гэдэг. Гэтэл монголын маань өмнөх болон одоогийн эрх баригчид яг л буруу эрхэлсэн хүүхэд шиг улс орны маань ирээдүйгээр тоглож байна. “Тарбозавр батаар”-аас үүдэлтэй Монголын үлэг гүрвэлийн музейтэй болно гэсэн Шинэчлэлийн Засгийн газрын шийдвэрээс үүдсэн асуудал хамгийн сүүлийн жишээ болох нээ. Тодруулбал, Лениний музейг энэ сарын 6-ны өдөр Соёл, спорт, Аялал жуулчлалын яам, Төрийн өмчийн хорооны удирдлагууд хүлээж авах байсан. Харин МАН-ын удирдлагууд ирээгүй тул музейг хүлээж аваагүй билээ. Үүнтэй холбоотойгоор хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр “Лениний музейг эзэмшиж байсан МАН-ын удирдлагууд ирж хүлээлгэж өгөөгүй. Тухайн үед Соёл, спорт, аялал жуулчлалын яам болон холбогдох албаныхан хэвлэл мэдээллийн байгууллагынханы хамт Лениний музейд очиход хаалга нь цоожтой, хүлээлгэж өгөх ёстой МАН-ынхан байтугай, хаалгаа тайлаад өгөх жижүүр ч байгаагүй. Тиймээс тус яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга, ажлын хэсгийн ахлагч П.Алтангэрэл дарга МАН-ын дарга Ө.Энхтүвшинтэй утсаар холбогдож “Гурав хоногийн өмнө өгсөн албан бичгийн дагуу бид цагтаа ирээд байна. Танайхаас хүн ирж байна уу” хэмээн тодруулсан. Харин хариуд нь Ө.Энхтүвшин дарга “Бид энэ асуудлаар хоорондоо ярилцаж байна. Удахгүй хариу өгье, өнөөдөр очих боломжгүй” гэсэн хариулт өгснөөр Лениний музейн асуудал хугацаагүй хойшилсон юм. Хэдхэн хоногийн өмнө МАН-ын зүгээс сайд Ц.Оюунгэрэлд мэдэгдэл хүргүүлжээ.

Уг мэдэгдэлд дурдсаныг сийрүүлэв

“Монгол Улсын Засгийн газрын 2013 оны нэгдүгээр сарын 12-ны өдрийн “Үлэг гүрвэлийн төв музей байгуулах тухай” 11 дүгээр тогтоол гарч, уг тогтоолыг хэрэгжүүлэх зорилгоор таны болон танай яамны Төрийн нарийн бичгийн даргын нэрээр Монгол Ардын Намын дарга Ө.Энхтүвшингийн нэр дээр гурван удаа бичиг ирүүлсэн байна. Дээрх Засгийн газрын тогтоол нь хэдийгээр Монгол улсад соёлын өвийг хадгалж хамгаалах, бүртгэж баримтжуулах, хойч үедээ өвлүүлэн уламжлуулах, палентлогийн олдворыг нийтэд сурталчлах зорилгоор гарсан хэдий ч тухайн барилгын хууль ёсны өмчлөгчийн эрхэд бүдүүлгээр халдсан байгаад ихэд харамсаж байна. В.И.Лениний музейн барилга нь нийслэлийн  давж заалдах шатны шүүхийн 1997 оны зургадугаар сарын 16-ны өдрийн 462 тоот магадлал, дээд шүүхийн 1997 оны аравдугаар сарын 17-ны өдрийн шийдвэр, Үл хөдлөх хөрөнгө өмчлөх улсын бүртгэлийн Ү-2202002678 бүртгэл, аж ахуйн нэгж байгууллагын газар эзэмших эрхийн 023296 тоот гэрчилгээ, Үл хөдлөх эд хөрөнгийн бүртгэлийн 4921 тоот гэрчилгээ зэргээс МАН-ын өмч гэдэг нь ердийн ухамсрын түвшний хүнд ойлгогдохоор баримт нотолгоо билээ. Дээрх Засгийн Газрын тогтоол нь Монгол Улсын Үндсэн хуулийн 47 дугаар зүйлийн 1-д заасан” Монгол улсад шүүх эрх мэдлийг гагцхүү шүүх хэрэгжүүлнэ. Мөн өмчийн эрх рүү хууль бусаар ардчилалын үнэт зүйлсийг гутаан байж ичгүүргүйгээр халдаж байгаа Монгол улсын Ерөнхий сайд Н.Алтанхуяг, түүний хууль бус ажиллагааг дэмжин оройлон оролцож байгаа сайд Ц.Оюунгэрэл нарт  эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх хангалттай үндэслэл байна. Энэ өдрөөс эхлэн Монгол Улсын Үндсэн хуулийн тулгуур зарчмыг Монгол Улсын Иргэний хууль, Монгол улсын эрүүгийн хууль зөрчсөн буюу зөрчихөөр завдаж байгаа хууль бус ажиллагаагаа зогсоохыг шаардаж байна. Монгол Улсын Засгийн газар өөрийн гаргасан хууль бус шийдвэрээ нэн даруй цуцлах цаашид үйл ажиллагаандаа Үндсэн хуулийн тулгуур зарчим болох хууль дээдлэх ёсыг чанад баримтлан ажиллахыг шаардаж байна” хэмээжээ.

Өнөөдөр асуудал дагуулаад байгаа Лениний музейн  хувьд манай улсын хэмжээнд үзмэрийн зориулалтай ганц барилга. Соёл, спорт, аялал жуулчлалын яамнаас соёлын зориулалттай барилга байгууламжаа “бүртгэх” явцад тус музейн эзэмшигчид нь тодорхойгүй болж яамныханыг хэсэг гайхшруулжээ. Эзнийг нь тодруулахаар нээлттэй хэлэлцүүлэг явуулж байж, “Орон бүхний пролетари нар нэгдэгтүн” гэсэн уриаг ханандаа мөнхөлсөн Лениний музейн барилга МАН-ын өмч гэдэг нь олон нийтэд ил болсон. Төрийн өмчийн хороог байгуулагдаж, Монгол Улс тухайн үед өмчөө тоолж байх үеэс Лениний музейн эзэмшлийн асуудал дагуулсан гэдэг. Тухайн үед уг тооллогоор 60 барилгын эзэмшлийн маргаан үүсч байсны нэг нь Лениний музей аж. Тэр үед музейг төрийн өмч гэж үзэн бүртгэх гэтэл  МАН /хуучнаар МАХН/-аас үүнийг хүлээн зөвшөөрөөгүй. Тиймээс эзэмшлийн маргаан шүүхэд шилжиж МАН-ын өмч мөн гэсэн шүүхийн шийдвэр гарсан аж. Тиймдээ ч МАН буюу хуучнаар МАХН-ын удирдлагууд ардчилал эхлэхээс өмнө манай намын бүтээн байгуулалтын нэгээхэн хэсэг, бидний өмч яах аргагүй мөн гэж өөр хоорондоо ярилцдаг юм билээ. Хувийн өмчийг хуулиар хамгаалдаг нь үнэн. Үнэхээр Лениний музей МАН-ын мэдэлд байгаа бол хууль журмын дагуу яриад асуудлыг шийдэх боломжгүй. Харин Шинэчлэлийн Засгийн газрын эрхмүүдэд нэг л арга үлдэж байгаа нь “Төр төмөр нүүртэй” гэдгийг харуулах. 1990-ээд онд Социалист улс орнуудад өрнөөд байсан “Престройка” буюу “Өөрчлөн байгуулалт” ид өрнөж байх үед ЗХУ задарч өнөөдрийн ОХУ бий болсон. Тухайн үед ОХУ-ын анхны ерөнхийлөгчөөр сонгогдсон  Б.Ельцин хуучин Коммунист намын мэдэлд байсан бүхий л барилга байгууламжийг хураан авч төрийн мэдэлд авснаар өөрчлөлт шинэчлэлтийг зөв замаар эхлүүлсэн гэдэг. Мэдээж энэ аргыг хэрэглэх нь хүнлэг, энэрэнгүй, шударга ёсыг дээдэлсэн ардчилсан нийгэмд харш үйлдэл болно. Хамгийн гол нь энэхүү музейн барилгыг өгөхгүй гээд байгаа нь 20-иод жил Монгол Улсыг удирдаж ирсэн МАН өнгөрсөн сонгуулиар АН -д төрийн эрхээ алдсанаас үүдсэн “гоморхол” гэмээр. Тэрнээс биш эх орноо гэсэн чин сэтгэлтэй жинхэнэ Эх орончдын нам гэж өөрсдийгөө нэрлэж, жил бүрийн гуравдугаар сарын 1-нд ч энэ баяраа тэмдэглэж ирсэн МАН ганц музейн барилгыг төрдөө шилжүүлэхэд асуудалгүй биз ээ. Тэгээд ч нийслэлийн МАН-ийнханаа байрлуулчих долоон давхар “Тусгаар тогтнол” ордон нь байна. Ингээд бодохоор зүгээр л эрх хүүхдүүд тоглоомоо булаалдаж байгаа мэт дүр зураг харагдаад болдоггүй. Уг нь Монгол Улсад ганцхан музейн зориулалтын барилгыг энэ чиглэлээр нь ашиглаж гудамжинд хөсөр хаягдахад бэлэн байгаа өв, соёлын түүхэн үзмэрүүдийг хадгалдаг, олон нийтэд үзүүлдэг болчихвол сайхан л байна. П.Наран