УИХ-ын Төрийн байгуулалтын байнгын хорооноос эрхлэн Төрийн ордны “А” танхимд 2013 оны гуравдугаар сарын 13-нд өргөтгөсөн уулзалт, ярилцлага зохион байгууллаа.

Улсын Их Хурлын даргын 2013 оны хоёрдугаар сарын 08-ны өдрийн 28 тоот захирамжаар байгуулагдан ажиллаж байгаа Улс төрийн намын тухай, Улс төрийн намын санхүүжилтийн тухай хуулиудын төслийг боловсруулах үүрэг бүхий Ажлын хэсгээс энэхүү уулзалтыг зохиосон бөгөөд Монголд үйл ажиллагаа явуулж буй улс төрийн намуудын дарга, ерөнхий нарийн бичгийн дарга нар хүрэлцэн ирсэн юм.

Уулзалт, ярилцлагыг Улсын Их Хурлын дэд дарга, Ажлын хэсгийн ахлагч С.Баярцогт удирдан явуулж, УИХ-ын дэд дарга Л.Цог, УИХ-ын гишүүн Д.Батцогт, Р.Бурмаа, С.Дэмбэрэл, Г.Уянга, Ц.Оюунбаатар нар оролцсон. Түүнчлэн улс төрийн нийт 21 намаас 41 албан тушаалтан уулзалтад хүрэлцэн ирж, санал, бодлоо солилцлоо.

Улс төрийн намын тухай, улс төрийн намын санхүүжилтийн талаар ямар чиглэлээр өөрчлөлт оруулвал зохилтой талаар байр суурь, санал, бодлоо нийт 17 албан тушаалтан илэрхийлж байв. Ингээд 2013 оны дөрөвдүгээр сарын 05-ны өдөр гэхэд Улс төрийн нам тус бүр хуулийн төсөлд ирүүлэх саналуудаа томъёолон, албан бичгээр УИХ-ын Ажлын хэсэгт хүргүүлэхээр тогтсон.

Улс төрийн намын тухай хуулийг анх хорь гаруй жилийн өмнө баталж, 2005 онд шинэчилсэн найруулга хийн баталсан байна. Түүнээс хойш найман жил энэ хуулиар намуудын үйл ажиллагааг зохицуулж иржээ. Харин сүүлийн жилүүдэд намын санхүүжилтийн байдал болон бусад олон асуудал намуудын өмнө зайлшгүй урган гарах болсон учраас сайтар ярилцаж, ул суурьтай шийдэж, хуулинд өөрчлөлт оруулах цаг нь болсон хэмээн УИХ-ын дэд дарга С.Баярцогт хэлж байв. Ийм учраас улс төрийн намуудын санал бодлыг сонсож, харилцан байр сууриа илэрхийлэх, санаа оноогоо шүүн тунгаах нь чухал байгаа юм хэмээн тэрээр онцолсон. Улс төрийн намын тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулахын өмнө холбогдох судалгааны шаардлагатай ажлууд хийгдсэн талаар тэрээр хэлж байв.

Улс төрийн намын тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулахаар болвол, дараах зүйлд төвлөрч анхаарах шаардлагатай тухай уулзалтад оролцогчид хэлж байлаа. Тухайлбал, улс төрийн нам нь бодлогын нам байх хэрэгтэй, намын гишүүнчлэл, улс төрийн нам өмчтэй байх эсэх, намын санхүүжилт ямар байх асуудлыг судлах, намууд бүгд нэг дүрмээр “тоглодог” байх зэргийг ярих хэрэгтэй байгаа тухай ч саналууд олон гарч байсан.

УИХ-ын дэд дарга Л.Цог намуудыг “жинхэнэ төрхөнд” нь аваачих, орчин цагийн нам болгох зориг хэрэгтэй байна гэж байв.

Монголын ногоон намын дарга О.Бум-Ялагч, өнгөрсөн 23 жилийн хугацаанд амссан гашуун туршлагадаа суурилж Улс төрийн намын тухай хуульд тодорхой өөрчлөлт оруулах ёстой. Намуудыг хатуу гишүүнчлэлгүй болгох, намуудын нэрсийг сонгогчдын саналын хуудсанд бичихдээ сонгогчдын саналаар дараалуулж байх, намын санхүүжилтийг төр тогтоож өгөх, улс төрийн намын байрыг төрөөс олгох хэрэгтэй талаар саналаа хэлж, долоон зүйлийг жагсааснаа УИХ-ын дэд дарга С.Баярцогтод өгсөн.

Энэ үеэр УИХ-ын гишүүн Г.Уянга, өнгөрсөн жилүүдийн алдаа оноонд дүгнэлт хийж, үндэсний онцлогоо эргэн харж, тулхтай ярих нь зүйтэй. Бид төв төрөө зохион байгуулах хэрэгтэй. Үүний тулд нийтлэг үнэт зүйл дээрээ эхлээд тогтох нь зүйд нийцнэ хэмээсэн юм. Мөн тэрээр, өнөөдөр төр намуудад “дарлуулж”, нам нь бүлэглэлүүдэд “дарлуулж”, бүлэглэл нь гишүүддээ, гишүүд нь сонгогчиддоо “дарлуулж” явж ирсэн нь нууц биш юм гэсэн.

Бүгд найрамдах намын дарга Б.Жаргалсайхан, бид нэг их ухаантайдаа ч засаглалыг хариуцлагатай, ил тод болгоё гээд байгаа юм биш. Энд тэндээс хуулбарлаад л, түүнийгээ тойрч баахан худлаа ярьж байгаад л баталдаг. Германд, Англид ингэдэг гэцгээдэг. Тэгэхээр бид хуулийн шинэчлэлт гэхээсээ илүүтэй хуулийн хэрэгжилт өнгөрөгч 23 жилд ямар байсныг эхлээд ярих хэрэгтэй. МАН-ын хувьд өнгөрсөн хугацааны дийлэнхид нь төр барьсан. Энэ хугацаандаа төрийн мөнгөөр хагартлаа баяжсан. Элдэв тендэр, сангуудын мөнгө иддэг аргатай. МИАТ-ийн даатгалын мөнгийг хуваагаад идсэн нь ганцхан жишээ.

Сонгуулийн булхай луйвар хийдэг аргыг МАН бүх төрлөөр нь хийж ирсэн. Тиймээс эхний ээлжинд сонгуулийн хуулийг өөрчилмөөр байна. Дээр нь намуудыг гишүүнчлэлгүй болгомоор байна. Бас МАН-ын бүх хөрөнгийг хураамаар байна. Тэгэхгүй бол сонгуулийн гараа шударга биш байна гэж байлаа.