Монгол Улсын Хүний эрхийн үндэсний комиссоос өнөөдөр хурдан морины унаач хүүхдийн асуудлаар мэдээлэл хийлээ. Мэдээллийг  ХЭҮК-ийн гишүүн П.Оюунчимэг, тус комиссын  ажлын албаны дарга Г.Золжаргал нар хийв. Тэд энэ үеэр “Хурдан морины унаач хүүхэд унаж, бэртсэн тэр чбүү хэл амь насаа алдсан тохиолдол энэ сар гарсаар хэд хэд гараад байна. Монгол Улс хүүхдийн эрхийг хамгаалах талаар олон улсын гэрээ, конвенцид нэгдэн орсон ч түүнийгээ биелүүлэхгүй байгаагийн нэгэн жишээ нь хурдан морины унаач хүүхдийн эрх ашгийн тухай асуудал юм. Тиймээс энэ асуудалд дорвитой алхам хийх цаг нь иржээ.  Монгол улсад 500-600 гаруй хууль хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж байгаа. Эдгээр хуулинд хурдан морины унаач хүүхдийн тухай дурьдсан ганцхан зүйл байдаг. Энэ нь Улсын баяр наадмын тухай хуулинд хурдан морины унаач хүүхэд нь 7-оос дээш насны хүүхэд байна, ослын даатгалд хамрагдана гэж заасан байдаг. Гэтэл эдгээр хүүхдийн эрүүл мэнд, амь настай холбоотой өөр ямар ч хуулийн зохицуулалт байдаггүй. 2001 онд Хүүхдийн төлөө үндэсний газраас нэг уриалга гаргасан байдаг. Тухайлбал, хурдан морийг өөрийн хүүхдээр унуулаагүй тохиолдолд  эцэг эх, асран хамгаалагчаас нь зөвшөөрөл авна гэж уриалгын шинж чанартай оруулсан байдаг. Мөн 2011 оны гуравдугаар сарын 28-ны өдөр  Хүүхдийн төлөө үндэсний газар, Монголын морин спорт, уяачдын холбоо хамтран ажиллах санамж бичигт гарын үсэг зурсан. Энэхүү санамж бичигт хурдан морины унаач хүүхэдтэй холбоотой мэдээлэл нь үүрэг хариуцлагын шинжтэй байдаг. Тухайлбал, хурдан морины унаач хүүхдийн өөрийн хүсэлтийг харгалзан уралдаанд оролцуулна гэж заасан байна. Гэтэл 7 настай хүүхэд үүрэг хариуцлага үүрч байгаагаа ухаарах чадвар нь хэр байх вэ. Хэрвээ унаж байгаа морь нь тангардаг бол бусад хүүхдүүддээ хэлж сануулах гэж заасан байна. Гэтэл хүний морь унааж байгаа хүүхэд тангардаг эсэхийг нь сайн мэдэхгүй байдаг. Мөн хурдан морины уралдааны комиссын тавьсан шаардлагыг биелүүлнэ гэх зэргээр маш өндөр хариуцлага л тооцохоо бичсэн байдаг. 2011 онд хурдан морины унаач хүүхдүүдийн аюулгүй байдлыг хангах үүднээс хувцас хэрэгсэл, малгайн хамгаалалт, цээж, өвдгөвч зэргийг хэрэглэхийг албан ёсоор шийдвэрлэж чадсан. Гэсэн ч эдгээр нь хувцас хэрэглэлийг зах худалдааны төвд байдаг хямд үнэтэй роликны малгай, өвдөгний хамгаалалт зэргийг хүүхдүүдэд хэрэглүүлж байна. Зөвхөн 2013 он гараад улсын болон бүсийн хэмжээний зургаан удаагийн уралдаан болоход 10 гаруй хүүхэд бэртэж, нэг хүүхэд амиа алдаад байна. Гэмтсэн хүүхдүүд и хэвчлэн хүзүүний хугарал, шилбэний хугарал, толгойн хүнд гэмтэл, шагайн үений суналт зэрэг хүнд гэмтлүүд авсан байна. Хамгийн сүүлд  гэхэд Төв аймгийн манлай уяач н.Бат-Эрдэнэ цолны мялаалга хийх  нэрээр их нас, соёолон  насны 400 орчим морьд уралдуулсан. Энэ үеэр 5 хүүхэд гэмтэж, нэг хүүхэд сэхээнд ортлоо хүнд гэмтэл авсан. Энэ бүхэнд буруутай этгээдийг хууль дүрмийн дагуу шалгаж, хариуцлага тооцох талаар яригддаг ч  хурдан морины унаач хүүхдийг уралдуулах явцад зөрчил гаргасан хувь хүнд 10-20 мянган төгрөг, аж ахуйн нэгж бол 50-100 мянган төгрөгийн мөнгөн торгууль ноогдуулдаг. Гэтэл хурдан морины уралдааныг ямархуу бэл бэнчинтэй хүмүүс зохион байгуулж уралдуулдаг билээ. Тиймээс мөнгөтэй, эрх мэдэлтэй хүмүүс бусдын хүүхдийн амь нас эрүүл мэндээр наадам цэнгээн хийдэг асуудлыг цэгцлэх ёстой. Тиймээс Монгол улсын Засгийн газар олон улсын конвенцуудад нэгдсэн эрх үүргээ ухамсарлаж, хурдан морийн унаач хүүхдийн эрхийг хамгаалах асуудалд анхаарлаа хандуулна гэдэгт итгэж байна. Мөн УИХ-д хурдан морины унаач хүүхдийн эрхийг хамгаалах хууль батлуулах, Монголын морин спорт, уяачдын холбоонд хандан шаардлага хүргүүлнэ. Хурдан морины унаач хүүхдийн унасан морь түрүүлсэн тохиолдолд үнэлгээ өндөр байх ёстой, эрүүл мэндэд хохирол учирахад нөхөн сэргээх асуудлыг морины эзэн хариуцдаг байх зэрэг асуудлыг шийдвэрлүүлэхийн төлөө ажиллана. Хөрөнгө мөнгөтэй хүний зугааг хүүхэд тайлах ёсгүй хэмээн тэд мэдээлэв. П.Наран