УИХ-ын 2012 оны сонгуулийн 15 дугаар тойрог буюу Увс аймгийн Тариалан сумын ард иргэд Сонгуулийн Ерөнхий хороонд шаардлага хүргүүлж буйгаа мэдэгдлээ. Тус тойрогт МАН-аас нэр дэвшин ялалт байгуулсан УИХ-ын гишүүн Ч.Хүрэлбаатар, Б.Чойжилсүрэн нарыг сонгуулийг хуулийг зөрчин хууль бусаар ялалт байгуулсан гэж тэдгээр иргэн үзэж байгаа юм.

6

Тодруулбал, УИХ-ын сонгуулийн 15 дугаар тойрогт нэр дэвшсэн МАН-ын хоёр гишүүн сонгогчдод мөнгө тараасан гэдгийг сонгогчид Увс аймгийн сонгуулийн 15 дугаар хороонд мэдэгдэж, бүх шатны хууль хяналтын байгууллагаар шалгуулан, гурван шатны шүүх хурлаар орж дээрх хоёр нэр дэвшигч хууль зөрчсөн болохыг тогтоосон. Тэгвэл шүүхийн эцсийн шийдвэрийг үндэслэж, сонгуулийн тухай хуулийн дагуу нэр дэвшигчээс мөнгө авснаа шударгаар мэдэгдсэн Тариалан сумын 13 иргэнд тус бүр нэг сая төгрөгийг Сонгуулийн Ерөнхий хорооноос төлөөлөл очин өнгөрсөн тавдугаар сард гардуулж өгчээ.

5

Өнөөдөр дээрх 13 иргэний төлөөлөл болж, долоон малчин сумын Засаг дарга С.Цолмонгийн хамт иржээ. Тэд “Хүмүүс биднийг нэг сая төгрөгийн төлөө нэр дэвшигчдээс мөнгө авснаа илчилсэн гэж ойлгож байна. Гэвч бид тэгээгүй, хэрэв тэгж бодсон бол өдийд сая төгрөг авчихаад чимээгүй байх байсан.  Одоо үед манай улсад мөнгөтэй хүн бүгдийг дийлдэг болжээ. Бид үүний эсрэг, шударга Төр засаг, шударга гишүүдтэй болохын төлөө тэмцэж байна. Бохир мөнгө биш шударга ёс хэрэгтэй. Малын буянтай бид энэ нэг сая төгрөгөөр дутахгүй. Сонгуулийн Ерөнхий хороонд шаардлага хүргүүлэхээр очихдоо хүлээж авах хүн байвал энэ мөнгийг нь аваачиж өгнө /бүгд өврөөсөө боодолтой мөнгө гаргаж үзүүлэв/” гэж ярьсан.

6

М.Нүүдэл: Авах хүн байвал сая төгрөгийг нь өгнө  

6

Тариалан сумын малчин М.Нүүдэлээс сонгуулийн үеэр хэрхэн 100 мянган төгрөг авсныг нь тодрууллаа.

5

-Та 100 мянган төгрөгийг авсан юм байна. Гэрийг нь түрээслэх, шат авах зэрэг шалтгаанаар иргэдэд мөнгө тарааж байсан гэж ярилаа. Танд хэрхэн өгөв?

-Нэг өдөр манай хамаатны хүн, нэг танихгүй хүнтэй хамт ирээд “За миний дүү Чойжилсүрэнд саналаа өгөөрэй. Ах нь энэ хүнийг дэмжиж явдаг юм” гэж хэлсэн. Тэгэхээр нь би ч аман дээрээ “за” л гэсэн. Гэхдээ мэдээж, өөрийн дэмждэг, итгэлтэй хүндээ саналаа өгөлгүй яахав. Тэр үед манайд олон хүмүүс байсан болохоор намайг гадаа дуудаад “Чойжилсүрэнд саналаа өгөөрэй” гээд 20 мянгатын дэвсгэрт өгсөн. Би цааргалсан боловч яалт ч үгүй авсан. Тэр танихгүй хүн нь нэр дэвшигчийн шадар туслах нь байсан юм шиг байна лээ. Тэгээд орой хөгшнөө малаас ирэхээр хэлтэл хэлж мэдэгдэх ёстой газар нь хэлж, буцааж өгсөн дээр байх гэж байсан. Харин тэр мөнгөө аймгийн төв орох залуучуудад тараасан байснаар тэд аймгийн сонгуулын хороонд мэдэгдсэн. Тэгээд мэдэгдье гэж байсан бид бас хэлсэн дээ.

5

-Үүнийг илчилсэн 13 хүн байдаг гэсэн. Энд хэд нь байна?

-Тийм хэлсэн нь 13 хүн байдаг. Илчлээгүй зөндөө хүн байгаа. Бид долуулаа ирсэн. Манай нутагт цас ихтэй өвөлжилт хэцүүхэн л байна. Манайх л гэхэд өвөлжөөндөө бууж амжаагүй. Гэхдээ энэ асуудлыг шийдэхийг хүлээвэл мөдгүй санагдаад ингээд явж байна. Эхний ээлжид хуулийн дагуу асуудлыг шийдвэрлэж байна гээд нэг сая төгрөг өгөхөөр нь дараагийн арга хэмжээгээ авч шударга бусаар УИХ-ын гишүүн болсон хоёр хүнийг буулгахыг хүлээж байлаа. Гэвч жил гаруй хугацаа өнгөрхөд байдал хэвээрээ. Бид шударга бусаар сонгогдсон төлөөлөлийг эсэргүүцэж байна.

5

-Та нар одоо шаардлагаа хүргүүлэхдээ, мөнгөө буцааж өгөх үү?

-Хэрэв хүлээж авах хүн байвал өгнө. Одоо бэлэн байна.

4

-Та нарын зардлыг хаанаас гаргасан бэ. Ямар унаагаар ирсэн?

- Бид өөрсдөө гаргасан. Энэ шударга бус явдлыг шийдвэрлүүлэхийн тулд 1500 км газраас өвлийн хүйтэн, малчдын их ажлын цагаар ирж байна. Онгоцоор ирсэн.

5

Б.Буд