/Егөө/

.

Манай кэсэг эрдэмтэд саякан цагаан толгойн дөрвөн үсгийг касак санал гаргаж олон нийтийн дунд маргаан дэгдээв. Кэсэг бүлэг күмүүс нийлээд бичиг соёлоороо оролддог юм биш. Үүнийг тэр шинэлчилье гээд байгаа Алтанкуяг ч мэдэкгүй. Тэр байтугай Төрийн тэргүүний ч эрк мэдэл дутна. Зөвкөн парламент, тэр дундаа кууль санаачлагчид л мэдэк юм. Цагаан толгойгоосоо дөрвийн дөрвөн үсгийг авч каяна гэж яаж тооцдог байна аа, энэ эрдэмтэд. Гэртээ карья, зурагт каръя гээд утга нь өөр өөр байгаа биз дээ.

.

Карин надад сүүлийн үед нэг санаа төрөөд байгаа юм. Дөрвийн дөрвөн үсгээ цагаан толгойгоос касакийн оронд ганцкан үсгийг л касчик кэрэгтэй. Энэ “Х” үсгийг касчикъя.  Манайкан энэ үсгийг “к”-гээр орлуулаад дууддаг шүү дээ. Ердөө л амьдралаас урган гарсан зүйл юм шүү. Ерөнкийдөө бол миний үг кэллэгэнд кэрэглэгдээд байдаггүй. Күмүүс 35 үсгээр уншиж, ярьдаг бол би 34 үсгээр л яриагаа зокицуулчикдаг. Ингэлээ гээд тэд ойлгоод л байдаг юм. Тэгээд ч күүкдүүд кэлд орокдоо “Х” үсгийг шууд дуудаад байдаггүй.  “Энкүүш, Мөнкүүш, калбага, коол” гээд л кэлд ордог.

6

За манай зарим күмүүс “эк орон, эк кэл” гээд дуудах юм уу гэж шүүмлэк л байк. Гэкдээ би энэ олон жил парламентад сууж, кууль зүйн сайдаар ажиллаж ирэкдээ үг кэллэгэндээ “Х” үсгийг “к”-ээр л дуудаж ирлээ. Манайкан ойлгоод л байдаг ш тээ. “Х” үсгийг касак куулийн төсөл боловсруулчиквал карин эрдэмтдээс илүү намайг дэмжигчид ик курал дотор бий шүү.

6

Манай нам өнөөдөр сөрөг күчин байгаа ч Цэндийн күү алзакгүй гэж мэдээрэй. Энэ 75 чинь надаас айдаг юм. Аль ч намд би нигууртай. Саякан ирэк оны төсөв батлак үеэр энэ ик курлын дарга Энкболд кууль зассан асуудалд орсон. Би ч энэ зовлонг мэднэ, өөрөө үүрээд гарч байсан күн. Куулийг засч, найруулакгүй бол болдоггүй юм. Манай бүлгийн гишүүд З.Энкболдын зассан алдааг илрүүлж байкад би чимээгүй л байсан.  Зовлонг мэдэк күн болокоор би дуугүй байя гэж бодсийн, Энкболдыг дэмжсэндээ бус.

6

Төрийн ордны баруун талын төрийн тусгай албан каагчдын эмнэлгийг оффис болгоно гээд энэ О.Баасанкүү шөвөгнөөд байгаа. Зорьсон зүйлдээ шантралгүй зүтгэдэг занг нь үнэлдэг ч би түүний саналыг дэмжээгүй. Уг нь би эмнэлгийн барилгыг шинээр бариулакдаа олон улсын стандартад нийцүүлсэн тоног төхөөрөмж, коридор гээд бүк зүйлийг нь тооцоолон, өөрөө баригдаж байгаа явцыг нь ч очиж шалгадаг байлаа. Карин энэ Куульзүйн сайдаар миний дараа томилогдсон Тэмүүжин өөр зориулалтын болгож байгаа. Би экэндээ эсэргүүцэж байсан ч чимээгүй болсон. Бууж өгсөндөө бус салбарын сайд нь өөрөө мэдэг гээд, Баасанкүүд ч энэ тукайгаа кэлсэн. Мэдээж дуртай күлээж аваагүй. Зөвкөн энэ ч бус өөрийнк нь салбарын асуудалд көндлөнгөөс оролцокгүйгээр шийдсэн.

6

Тийм болокоор “Х” үсгийг касак куулийн төсөл оруулж ирэкэд манай намынкнаас гадна спикер Энкболд, Куульзүйн сайд Тэмүүжин гээд АН-ынкан намайг дэмжинэ.  “Шударга ёс”-ын кэдээс ч бас “yes” кноп дарак гишүүд кэд кэд бий.

6

Оросуудаас кирилл үсгийг өвлөж авакдаа л “Х”-г  гээгээгүй болокоос шаардлагагүй үсэг гэж боддог. Дэлкий дакины кэл болок латин үсэгт күртэл үүнийг “экс” гэж дууддаг шүү дээ. Би бол олон улсын үсгийн дүрэмтэй нь ойртуулж “к”-ээр товчлоод дууддаг юм. Нэр дотор нь “Х” үсэг орсон күмүүс англиар “КН” залгаж бичдэг дээ. “Khaynkhyarvaa, Khurelbaatar, Enkhbold”  гээд л. Ер нь ямар ч  оноосон нэрийг англиар галиглавал “Х” үсгийг бус “КН” гэж олон улсын дүрмээр бичдэг. Иймээс л миний энэ куулийн төсөл дэмжигдэнэ гэж найдаж байна. Төр, түмнийкээ буянаар парламентад олон жил зүтгэж, хоёр нийгмийн үед куулийг боловсруулж явсан күн Ц.Нямдорж надаас өөр байкгүй. Би зөвкөн Монголынхоо кэмжээнд бус олон улсын кэмжээнд сэтгэж энэ куулийн төслийг оруулак гэж байна. Би ямар нэг зүйлийг куулиар л ярина. Миний энэ куулийн төслийн танилцуулгыг  ч уншикдаа та бүхэн ойлгож байгаа.  Манай ик куралд Баярцогтоос эклээд гадаад дотоодын сургууль төгссөн олон гишүүн бий. Тэд дэмжинэ, тиймээс 2014 оноос бүгдээсээ 35 бус 34 цагаан толгойн үсэгтэй болж, “Х”-г “К”-ээр дуудаж, бичиж, ярьцгаая.

6

Н.Энхлэн